Επιχείρηση «Barbarossa» Επιμελώς σχεδιασμένη επιχείρηση ή πολεμική χίμαιρα ;

http://www.defencenet.gr/defence/index.php?option=com_content&task=view&id=26426&Itemid=169

Στις 22 Ιουνίου 1941, ακριβώς 129 χρόνια μετά την εισβολή του Ναπολέοντα στη Ρωσία, ο Αδόλφος Χίτλερ εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη δύναμη στην ευρωπαϊκή στρατιωτική ιστορία στην εκστρατεία του εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Υπό τη διοίκηση του στρατάρχη φον Μπράουχιτς, 153 μεραρχίες με 3,6 εκατ. Γερμανούς στρατιώτες, 3.600 άρματα μάχης και περισσότερα από 2.700 αεροσκάφη της γερμανικής αεροπορίας (Luftwaffe) διέβησαν τα σοβιετικά σύνορα και εκτόξευσαν αιφνιδιαστική επίθεση σε ένα ευρύτατο μέτωπο, που εκτεινόταν από τη Βαλτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Οι γερμανικές δυνάμεις, που είχαν οργανωθεί σε τρεις ομάδες στρατιών και ισάριθμες τακτικές αεροπορικές δυνάμεις, είχαν ως στόχο να επαναλάβουν μία νίκη με «πόλεμο-αστραπή» («Blitzkrieg»). Όμως μία τόσο φιλόδοξη επιχείρηση αποτελούσε τεράστιο ρίσκο για το Γ΄ Ράιχ. Δεδομένων των συνθηκών που επικρατούσαν το 1941, είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς στο ερώτημα εάν η επίθεση στη Ρωσία ήταν μία λογική κίνηση, δηλαδή μία σκόπιμη και επιμελώς σχεδιασμένη στρατιωτική επιχείρηση ή πράξη ενός τρελού δικτάτορα.
«Πολιτική ζωτικού χώρου» - «Πόλεμος-αστραπή» - Στρατηγικές αναγκαιότητες

Η εκστρατεία στις αχανείς περιοχές της Ρωσίας πάντοτε φαινόταν ως μία ανέφικτη και αδύνατη αποστολή. Ο βασιλιάς Κάρολος ο 12ος της Σουηδίας στις αρχές του 18ου αιώνα και 100 χρόνια αργότερα ο Ναπολέων διαπίστωσαν με πολύ δραματικό τρόπο ακριβώς τις συνέπειες των εκστρατειών τους. Όμως η τεχνολογική πρόοδος με τα αεροσκάφη, τις ασύρματες επικοινωνίες και τους σιδηροδρόμους είχε τροποποιήσει ριζικά την «τέχνη και τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου» στον 20ό αιώνα. Οι αποστάσεις δεν είχαν την ίδια σημασία όπως αποδείχθηκε στην πράξη στο ανατολικό μέτωπο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο ρωσικός και γερμανικός λαός έχουν μία μακρά και ταραχώδη ιστορική σχέση. Αρκεί κανείς να «ρωτήσει» τους Πολωνούς, οι οποίοι βίωσαν και αντιμετώπισαν για αιώνες το «στρατηγικό εφιάλτη» τους ευρισκόμενοι ανάμεσα σε Γερμανία και Ρωσία. Με την επιχείρηση «Barbarossa» ο Χίτλερ συνέχισε τη μακρά γερμανική παράδοση του επεκτατισμού προς Ανατολάς, που άρχισαν οι Τεύτονες Ιππότες τους κατά τον 11ο- 12ο αιώνα. Παραδοσιακά, οι Τεύτονες θεωρούσαν τους Σλάβους «κατώτερους ανθρώπους». Αυτός ο «παραδοσιακός ανταγωνισμός» ενισχύθηκε από τη ναζιστική ιδεολογία και τον κομμουνιστικό χαρακτήρα του σοβιετικού κράτους.

Από το 1924 κιόλας, ο Χίτλερ με το βιβλίο του «Ο Αγών μου» κατέστρωνε σχέδιο αποικισμού προς Ανατολάς, σκιαγραφώντας τον πόλεμο-εκστρατεία κατά της Ρωσίας. Η «πολιτική ζωτικού χώρου» («Lebensraumpolitik»), όπως ονομαζόταν, ήταν η κινητήριος δύναμη και ο ακρογωνιαίος λίθος του ναζισμού. Η δημιουργία μίας Ανατολικής Γερμανικής Αυτοκρατορίας με την εγκατάσταση ενδιάμεσων εξαρτώμενων ουδετέρων κρατών εθεωρείτο ως η μόνη βιώσιμη λύση στα προβλήματα της Γερμανίας. Όμως, τον Αύγουστο του 1939, με μία αιφνιδιαστική κίνηση, Γερμανία και Σοβιετική Ένωση υπέγραψαν ένα σύμφωνο μη επίθεσης (συνθήκη Ρίμπεντροπ-Μολότοφ). Αυτή δεν ήταν παρά μία απλή, βραχυπρόθεσμη τακτική συμμαχία, που εμφανώς επρόκειτο να λυθεί σύντομα, καθώς οι δύο χώρες είχαν ασύμβατους μακροπρόθεσμους αντικειμενικούς στόχους.

Για τον Στάλιν, ο οποίος είχε ξεγελαστεί από τη συμπεριφορά των Δυτικών δυνάμεων προς τον Χίτλερ, το σύμφωνο παρείχε μία πρόσκαιρη εγγύηση δίνοντάς του χρόνο να συνεχίσει τον εκσυγ- χρονισμό των ενόπλων του δυνάμεων. Παράλληλα, ο Στάλιν ήλπιζε ότι οι καπιταλιστικές-ιμπεριαλιστικές δυνάμεις θα μάχονταν σε έναν εξαντλητικό αγώνα κατά των Γερμανών και στη συνέχεια η Σοβιετική Ένωση θα γινόταν η κύρια δύναμη στην Ευρώπη, απολαμβάνοντας τα οφέλη της συνετής και υπομονετικής πολιτικής της. Οι ελπίδες του όμως διαψεύστηκαν με την αστραπιαία νίκη των Γερμανών κατά Γαλλίας, Βελγίου και Ολλανδίας. Για τον Χίτλερ το σύμφωνο σήμαινε τον αποκλεισμό υλοποίησης ενός άμεσου σεναρίου πολέμου σε δύο μέτωπα, προσφέροντάς του τη δυνατότητα να διαμοιράσει την Πολωνία με τον Στάλιν χωρίς μεγάλο ρίσκο. Όμως, προς μεγάλη έκπληξη του Χίτλερ, αρχικά η Μεγά- λη Βρετανία και μετά η Γαλλία κήρυξαν πόλεμο στη Γερμανία αμέσως μετά την εισβολή του στην Πολωνία. Η «πολιτική ζωτικού χώρου» του Χίτλερ παρέμεινε ο υπέρτατος στόχος του, αλλά έπρεπε πρώτα να δημιουργήσει μία ευνοϊκή γι’ αυτόν κατάσταση στην Ευρώπη –νικώντας τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία εμποδίζοντάς τες να παρέμβουν στην Ανατολή– πριν επιτεθεί στη Ρωσία. Ήθελε επίσης να δράσει αποφασιστικά και άμεσα έτσι ώστε να αποφύγει την επανάληψη μιας γενικευμένης σύρραξης με τους Δυτικούς συμμάχους παρόμοια με εκείνη που οδήγησε στην ήττα της Γερμανίας το 1918. Στο δυτικό μέτωπο, μετά την πτώση της Γαλλίας, η Μεγάλη Βρετανία αρνήθηκε να διαπραγματευτεί με τη Γερμανία. Εξάλλου δεν μπορούσε να ηττηθεί άμεσα, καθώς οι γερμανικές ένοπλες δυνάμεις δεν ήταν προετοιμασμένες για μία μεγάλης κλίμακας εναέρια και αμφίβια επίθεση εναντίον της. Η επιχείρηση «Θαλάσσιος Λέων», όπως ονομάστηκε η εισβολή στη Βρετανία, έτυχε μόνο περιορισμένης υποστήριξης από τον Χίτλερ. Για τον τελευταίο, η μοίρα της Βρετανίας θα αποφασιζόταν στο ανατολικό μέτωπο «στερώντας της την τελευταία ελπίδα να βρει έναν ηπειρωτικό σύμμαχο». Στις 30 Ιουλίου 1940 ο Χίτλερ ανακοίνωσε στους στρατηγούς του: «...εάν όμως η Ρωσία εξαλειφθεί, η τελευταία ελπίδα της Βρετανίας θα καταστραφεί... Απόφαση: λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις σκέψεις, η Ρωσία πρέπει να διαλυθεί. Άνοιξη, 1941... Όσο πιο σύντομα η Ρωσία καταστραφεί τόσο το καλύτερο».

Μετά το καλοκαίρι του 1940 δεν συνέβαιναν πολλά σε στρατιωτικό επίπεδο. Η μάχη της Βρετανίας και το μέτωπο στη Μεσόγειο ήταν δευτερεύουσας σημασίας για τη γερμανική πολεμική μηχανή. Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός για μία εισβολή στη Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε αμέσως μετά την πτώση της Γαλλίας. Στο Βερολίνο το Ανώτατο Γερμανικό Γενικό Επιτελείο και το Γενικό Επιτελείο Στρατού δεν είχαν να προτείνουν άλλες βιώσιμες στρατηγικές εναλλακτικές προτάσεις. Ο Γκαίρινγκ ήταν αρχικά επιφυλακτικός στην επιχείρηση «Barbarossa», καθώς αυτή σήμαινε ότι η Luftwaffe θα είχε ταυτόχρονα ανοικτά δύο ενεργά μέτωπα περιορίζοντας τη μαχητική της αποτελεσματικότητα. Τελικά όμως συμφώνησε με τον Χίτλερ. Μόνο ο ναύαρχος Ραίντερ διαφώνησε ανοιχτά με την επιχείρηση «Barbarossa» και επιχειρηματολόγησε υπέρ μίας προς Νότο επέμβασης στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή. Αυτή θα εξουδετέρωνε τους εκεί ευρισκόμενους Βρετανούς και θα επέτρεπε σε δεύτερη φάση την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση μέσω της νότιας οδού του Καυκάσου και των ζωτικής σημασίας πετρελαϊκών περιοχών. Σύντομα όμως ανεφάνησαν και μεγάλες διαφορές απόψεων για το πού θα έπρεπε να δοθεί το κύριο βάρος της εισβολής στην επιχείρηση «Barbarossa».

Διαβάστε το πλήρες άρθρο εδώ