Επιχείρηση «Ουρανός»: Εκεί που κρίθηκε η «γιγαντομαχία» του Ανατολικού Μετώπου

http://www.defencenet.gr/defence/index.php?option=com_content&task=view&id=26429&Itemid=169

Μετά την αποτυχημένη προσπάθεια κατάληψης της Μόσχας, οι Γερμανοί αντιμετώπισαν με επιτυχία τις σοβιετικές αντεπιθέσεις το χειμώνα και την άνοιξη του 1942. Παράλληλα ετοίμαζαν τη δική τους επίθεση, που θα τους έφερνε ως τις όχθες του Βόλγα, την επιχείρηση «Μπλε». Ωστόσο αυτή ακριβώς η επίθεση έμελλε να αποτελέσει την αρχή του τέλους των όποιων γερμανικών ελπίδων για νικηφόρα έκβαση του πολέμου.

Ταχεία προέλαση

Στις 28 Ιουνίου 1942 πέντε γερμανικές και μία ουγγρική στρατιά ρίχτηκαν στην επίθεση, από το Βόρονεζ στο Βορρά μέχρι το Ροστόφ στο Νότο. Το μέτωπο επίθεσης εκτεινόταν σε πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα. Με την πρώτη κρούση οι Γερμανοί κατόρθωσαν να ανατρέψουν τις ασθενείς απέναντί τους σοβιετικές δυνάμεις. Μόνο στο βόρειο τομέα του μετώπου, στο Βόρονεζ, οι Σοβιετικοί αντέταξαν λυσσαλέα αντίσταση, επιχειρώντας να καλύψουν τη Μόσχα. Είναι αλήθεια ότι οι Γερμανοί επιτέθηκαν με σχετικά μικρές δυνάμεις κατά της πόλης, καθώς μια οδηγία του Χίτλερ μετέβαλε τα σχέδια.

Σύμφωνα με τη νέα αυτή διαταγή, το μεγαλύτερο μέρος της 4ης Τεθωρακισμένης Στρατιάς (ΤΣ) και ολόκληρη η 6η Στρατιά, η 1η ΤΣ και η 2η Ουγγρική Στρατιά ρίχτηκαν, βάσει της νέας διαταγής του Χίτλερ, στο κέντρο του μετώπου, στη στέπα ανάμεσα στους ποταμούς Ντόνετς και Ντον. Οι καταπονημένες σοβιετικές στρατιές, αντίθετα με τα μέχρι τότε δεδομένα, αντί για μέχρις εσχάτων άμυνα, προτιμούσαν την εις βάθος υποχώρηση. Υποχωρούσαν μάλιστα επί αποκλινόντων αξόνων, άλλες προς το Στάλινγκραντ και άλλες προς τον Καύκασο. Περιχαρής ο Χίτλερ, έκρινε ότι είχε ήδη επέλθει η κρίση της θερινής εκστρατείας. «Οι Ρώσοι ηττήθηκαν, έπαψαν να υπάρχουν» αναφώνησε με ικανοποίηση στους στρατηγούς του. Υπό αυτό το πνεύμα δεν έμενε παρά να καταδιωχθεί σε βάθος ο ηττημένος εχθρός. Έτσι σχηματίστηκαν δύο στρατηγικοί κριοί. Η Ομάδα Στρατιών (ΟΣ) Α’ υπό το στρατάρχη Λιστ, με την 4η και 1η ΤΣ άρχισαν να καταδιώκουν τους Σοβιετικούς προς τον Καύκασο, έχοντας ως αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη της πετρελαιοφόρου περιοχής του Μπακού.

Ο δεύτερος στρατηγικός κριός, η ΟΣ Β’, υπό το στρατάρχη φον Βάις, με την 6η Στρατιά και τη 2η Ουγγρική Στρατιά θα καταλάμβανε το Στάλινγκραντ. Με τον τρόπο αυτό όλες οι σοβιετικές δυνάμεις, που πολεμούσαν στον τεράστιο σε έκταση θύλακα μεταξύ Καυκάσου και Βόλγα, θα αποκόπτονταν και θα καταστρέφονταν. Ωστόσο οι Ρώσοι δεν συνεργάστηκαν. Βάσει του νέου δόγματος που είχε επεξεργαστεί ο νικητής της Μόσχας, ο «γκρινιάρης» Ζούκοφ, επιβαλλόταν «Όταν τα πλευρά υπερκερούνται, ταχεία υποχώρηση. Όχι άλλοι καταστροφικοί εγκλωβισμοί». Ο Ερυθρός Στρατός δεν είχε πια την πολυτέλεια της κατασπατάλησης ανθρώπων και υλικών, όπως στις αρχές της «Μπαρμπαρόσα». Στο μεταξύ, η γερμανική προέλαση συνεχίστη- κε. Στο Νότο οι δύο ΤΣ αποτέλεσαν μια εξαιρετικά ισχυρή σφύρα για το κάρφωμα πολύ μικρών καρφιών.

Οι Ρώσοι δεν στάθηκαν να αντιμετωπίσουν την κρούση, αλλά υποχώρησαν προς τα βουνά του Καυκάσου, όπου το ορεινό έδαφος αδρανοποιούσε το γερμανικό πλεονέκτημα σε άρματα μάχης και εμπειρία. Στο κέντρο του μετώπου η 6η Στρατιά κινούνταν μόνη προς το Στάλινγκραντ, αντιμετωπίζοντας σχετική αντίσταση από το σοβιετικό Μέτωπο (σχηματισμός αντίστοιχος με την ΟΣ) Στάλινγκραντ, το οποίο αποτελούνταν από την 62η και 64η Στρατιά. Η αντίσταση που αντιμετώπιζε η 6η Στρατιά έκανε τον Χίτλερ να αλλάξει και πάλι γνώμη. Διέταξε τώρα την 4η ΤΣ του Χοτ να αλλάξει και πάλι κατεύθυνση και να στραφεί προς Βορρά, ενισχύοντας την 6η Στρατιά στον αγώνα της. Με τον τρόπο αυτό όμως αποδυναμωνόταν η ΟΣ Α’, η οποία, εν όψει και της αυξανόμενης σοβιετικής αντίστασης, δεν θα κατάφερνε ποτέ να καταλάβει την πετρελαιοφόρο περιοχή.

Στάλινγκραντ

Η ενίσχυση της 6ης Στρατιάς με την 4η Τεθωρακισμένη επέτρεψε πάντως στους Γερμανούς να αυξήσουν την πίεση στις καταπονημένες σοβιετικές στρατιές. Η 6η Στρατιά, διαθέτουσα ήδη 14 μεραρχίες, πίεζε ασφυκτικά τη σοβιετική 62η Στρατιά, την ώρα που ο Χοτ με την 4η Τεθωρακισμένη πίεζε με τη σειρά του την 64η Στρατιά. Παρ’ όλα αυτά, οι Ρώσοι κατόρθωσαν να υποχωρήσουν διατηρώντας τους οργανικούς τους δεσμούς και οι Γερμανοί δεν πέτυχαν να δημιουργήσουν ρήγμα στις ρωσικές γραμμές. Έστω κι έτσι πάντως, η προώθηση εξακολουθούσε.

Μέχρι τις 10 Αυγούστου η 6η Στρατιά είχε ανατρέψει τους Ρώσους από τη γραμμή του άνω Ντον, παραβιάζοντας και την τελευταία παραποτάμια γραμμή άμυνας πριν από το Στάλινγκραντ. Στις 19 Αυγούστου η 4η ΤΣ κατόρθωσε να διασπάσει το μέτωπο της Σοβιετικής 64ης Στρατιάς, παραβιάζοντας και τη γραμμή του ποταμού Ακσάι, νότια του Στάλινγκραντ. Όλα έδειχναν ότι πολύ σύντομα η πόλη με το όνομα του Στάλιν θα έπεφτε στα χέρια των Γερμανών.

Στις 22 Αυγούστου τα τεθωρακισμένα της 6ης Στρατιάς του φον Πάουλους διέσπασαν και το μέτωπο της σοβιετικής 62ης Στρατιάς και προωθήθηκαν μέχρι τη δυτική όχθη του Βόλγα, στα βόρεια προάστια του Στάλινγκραντ. Στις 23 και 25 Αυγούστου η Λουφτβάφε βομβάρδισε άγρια την πόλη, με σκοπό να «πείσει» τους Ρώσους να την εγκαταλείψουν. Αντίθετα με τις προσδοκίες τους όμως, οι Ρώσοι αντεπιτέθηκαν επιχειρώντας να εξαλείψουν το γερμανικό θύλακα στον Βόλγα. Η αντεπίθεσή τους αυτή, τραγικά διευθυνόμενη, απέτυχε παταγωδώς. Κέρδισε ωστόσο λίγο, πολύτιμο, χρόνο για τους αμυνόμενους στο Στάλινγκραντ. Εκείνη την περίοδο οι δύο σοβιετικές στρατιές –η 62η και η 64η– δεν αριθμούσαν μαζί περισσότερους από 40.000 μάχιμους άντρες. Έτσι, μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου οι Γερμανοί απώθησαν ευχερώς τους Ρώσους. Η 6η Στρατιά κατέλαβε τα πυρπολημένα από τη Λουφτβάφε προάστια της πόλης και ετοιμάστηκε να εκτοξεύσει την τελική της επίθεση για την κατάληψη της ίδιας της πόλης.

Διαβάστε το πλήρες άρθρο
εδώ