Δημήτριος Ιωαννίδης - Δεκεμβριανά 1944

Ευχαριστώ πολύ τον κ. Ταυγέτη για τα σχόλιά του παραπάνω. Με παρακίνησε να ψάξω κι εγώ τα βιβλία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ) για τα έτη 1944 και εφεξής. Το βιβλίο για τα έτη 1944 – 1945 έχει τον τίτλο «Η Απελευθέρωσις της Ελλάδος και τα μετά ταύτην γεγονότα», ενώ τα υπόλοιπα έχουν τίτλο «Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον Αντισυμμοριακόν Αγώνα», με αναφορά σε συγκεκριμένο έτος. Τα βιβλία αυτά είναι διαθέσιμα σε ψηφιοποιημένη μορφή στην διεύθυνση http://greg61.gr/blog/ όπου ο χρήστης με το ψευδώνυμο greg61 έχει κάνει πραγματικά μια πολύ χρήσιμη δουλειά. Στα βιβλία αυτά αναφέρομαι παρακάτω με το αρχικό ΑΣ και το αντίστοιχο έτος.

Το ψάξιμο που έκανα με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το περιστατικό με τον «υπολοχαγό» Ιωαννίδη που συνελήφθη, τάχα, στα Δεκεμβριανά στην Καλλιθέα αλλά τον λυπηθήκανε και τον αφήσανε ελεύθερο, δεν μπορεί να είναι αληθινό. Σωστά λέει ο Ταυγέτης ότι στην Καλλιθέα, από πλευράς στρατού, βρισκόταν, τότε, το 141 Τάγμα Εθνοφυλακής, το οποίο όταν δέχθηκε επίθεση από τον ΕΛΑΣ αποχώρησε συγκροτημένο, με τις απώλειες που αναφέρει, και κατέφυγε στα Παλαιά Ανάκτορα (δηλαδή στη Βουλή) όπου ανασυγκροτήθηκε στις 9/12/1944 με την ένταξη σ’ αυτό κυρίως χωροφυλάκων που είχαν καταφύγει εκεί. Βλ. ΑΣ 1944-45, σελ. 120, 146. Είναι, όμως, μάλλον απίθανο να υπηρετούσε ο Ιωαννίδης, και μάλιστα ως υπολοχαγός, σ’ αυτή τη μονάδα στην Καλλιθέα. Κι αυτό γιατί ο Ιωαννίδης, όπως είδαμε, ήταν εύελπις της τάξεως 1943, δηλαδή ήταν πρωτοετής το έτος 1940 και θα αποφοιτούσε κανονικά, αν δεν γινόταν ο πόλεμος, το 1943. Τι έγιναν αυτοί οι ευέλπιδες μας το λέει η ιστοσελίδα της Σχολής Ευελπίδων: http://www.sse.gr/page_gr.php?id=4&page=6 Συνοπτικά, κατέφυγαν στην Κρήτη για να πολεμήσουν τους Γερμανούς ως ανθυπασπιστές, δεν κατάφεραν όμως να πολεμήσουν ούτε να φύγουν στη Μέση Ανατολή και έτσι η Σχολή διαλύθηκε, περίπου 100 τους πιάσαν αιχμαλώτους οι Γερμανοί, καμιά 15αριά κατάφεραν να φύγουν στη Μέση Ανατολή και οι υπόλοιποι κρύφτηκαν και στη συνέχεια επέστρεψαν στο σπίτι τους. Με την απελευθέρωση, η Σχολή Ευελπίδων ξανάρχισε να λειτουργεί με τους ευέλπιδες αυτούς και τους δευτεροετείς του 1940, αλλά στα Δεκεμβριανά δέχεται επίθεση από τον ΕΛΑΣ. Την υπερασπίζονται οι μαθητές με τους αξιωματικούς τους, συγκροτημένοι σε τάγμα και με την υποστήριξη και βρετανικών μονάδων (ΑΣ 1944 – 45, σελ. 148  - 149), αλλά τελικώς αποφασίζεται η εκκένωσή της, εν μέρει και για να μην κινδυνεύσουν τα τεθωρακισμένα των Άγγλων, τα οποία ήταν λίγα και απολύτως αναγκαία. Η εκκένωση γίνεται την 11η Δεκεμβρίου 1944 (σαν σήμερα! Βλ. ΑΣ 1944 – 45, σελ. 151  - 152) και οι Ευέλπιδες φτάνουν συγκροτημένοι στα Παλιά Ανάκτορα όπου οι μισοί περίπου διατίθενται για την ενίσχυση των Βρετανικών τμημάτων, κι οι άλλοι μισοί διατίθενται στα υπό συγκρότηση νέα Τάγματα της Εθνοφυλακής. Πολύ πιθανότερο, είναι, επομένως, ανάμεσα σ’ αυτούς τους Ευέλπιδες να ήταν και οι Ιωαννίδης, που φυσικά όχι υπολοχαγός αλλά ούτε καν ανθυπολοχαγός δεν ήταν τότε.

Άρα, εντελώς φανταστική η ιστορία με την δήθεν σύλληψή του στην Καλλιθέα, που ανέφερα στο πρώτο ποστ μου και που, ξέχασα να το γράψω, την έχει γράψει κάποιος κ. Πρόδρομος Σεϊτανίδης. Να διευκρινίσω όμως, με αφορή αυτά που λέει ο Ταυγέτης για τα απομνημονεύματα, ότι ούτε καν απομνημονεύματα του ενός ή του άλλου καπετάνιου δεν επικαλείται για να την στηρίξει το δημοσίευμα του κ. Σεϊτανίδη, αλλά αναφέρεται αόριστα σε δήθεν διηγήσεις ανώνυμων ανταρτών από την Πελοπόννησο. Σε ό,τι αφορά την συμβουλή του Ταυγέτη για τα απομνημονεύματα, εγώ βρίσκω ότι είναι χρήσιμα, από όποια πλευρά κι αν προέρχονται, αλλά φυσικά δεν έχουν την ίδια αξία με πηγές που είναι σύγχρονες με τα γεγονότα, όπως τι έγραφαν τότε οι εφημερίδες, αν έβγαιναν, στρατιωτικές διαταγές κλπ. Πάντως και τα βιβλία της ΔΙΣ έχουν παραπομπές σε απομνημονεύματα, ακόμη και αριστερών καπεταναίων, όσα είχαν βγει τότε, κάτι που δείχνει, κατά τη γνώμη μου, ότι τα βιβλια αυτά είναι σοβαρή δουλειά.

Έρχομαι τώρα και στην άλλη ιστορία, που βρήκε ο ΔΙΑΥΛΟΣ, και αφορά σύλληψη του Ιωαννίδη από τους αντάρτες στο χωριό Ανατολή (ή Σελίτσιανη, η παλιά ονομασία) της περιοχής Αγυιάς στον Κίσσαβο (Όσσα), Ν. Λάρισας. Όπως είδαμε και παραπάνω, αυτό το περιστατικό έχει κάποια δόση αλήθειας, αφού πράγματι προκύπτει και από τις τότε εφημερίδες. Εγώ πιστεύω ότι μάλλον αυτή τη διήγηση είχε στο μυαλό του ο κ. Σεϊτανίδης όταν έγραφε το κομμάτι για το left.gr αλλά μπέρδεψε εντελώς τόπο, χρονολογία κλπ. Ούτε, όμως, η διήγηση στην οποία παραπέμπει ο σύνδεσμος που έδωσε ο ΔΙΑΥΛΟΣ φαίνεται πολύ ακριβής. Καταρχήν, νομίζω ότι εντόπισα την πρώτη πηγή αυτής της διήγησης, η οποία, όπως γίνεται συχνά στο Διαδίκτυο, αναπαράγεται σε πολλά διαφορετικά μπλογκ. Νομίζω ότι είναι το ποστ στο αριστερό μπλογκ «Κόκκινος Φάκελος» http://kokkinosfakelos.blogspot.com/2013/08/blog-post_25.html με ημερομηνία 25/8/2013. Αν δείτε τα σχόλια θα δείτε ότι ζητήθηκαν από έναν σχολιαστή πηγές και δίνονται δύο, δηλαδή: 1) Περιμένοντας την Ειρήνη της Μαρίας Καραγιώργη 2) Λάζαρος Αρσενίου Γένεση του Εμφυλίου και συνέπειες αυτού εκδ. ΕΛΑ 2001, χωρίς όμως παραπομπές σε συγκεκριμένες σελίδες.

Πέρα από το γεγονός ότι αδιαμφισβήτητα ένας ανθυπολοχαγός Δημ. Ιωαννίδης (κατά πάσα πιθανότητα είναι ο γνωστός της εποχής 1967-1974 εκτός αν υπάρχει τόσο ταιριαστή συνωνυμία) συμμετείχε σε μία μονάδα του στρατού που δέχθηκε επίθεση από αντάρτες στην Ανατολή Αγυιάς το 1947 και εξαφανίστηκε για να εμφανιστεί μετά λέγοντας την ιστορία που ανέφερα παραπάνω (και που, χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία που να λένε το αντίθετο, δεν μπορούμε παρά να την πιστέψουμε), η ανάρτηση αυτή δεν φαίνεται να είναι και πολύ ακριβής. Καταρχήν, αυτό το περιστατικό με τους 9 πολίτες που, υποτίθεται, τους συνέλαβε δύναμη με επικεφαλής τον Ιωαννίδη και μετά τους εκτέλεσε εν ψυχρώ έξω από το χωριό, δεν επιβεβαιώνεται πουθενά στα στοιχεία που κοίταξα, ούτε καν στο Ριζοσπάστη της περιόδου 1946-1947, ο οποίος τότε έβγαινε ακόμη (απαγορεύθηκε τέλη του 1947), υπάρχει ψηφιοποιημένος στην εθνική βιβλιοθήκη και, ασφαλώς, αν είχε γίνει τέτοιο περιστατικό ή, τέλος πάντων, υπήρχαν τέτοιες φήμες, έστω και αναληθείς, δεν θα είχε κανέναν λόγο να τις κρύψει, το αντίθετο μάλιστα! Εκείνα που συνέβησαν στην Ανατολή, εξακριβωμένα με πηγές της εποχής, φαίνεται να είναι ότι: Στις 25/4/1946 μεταβατικό απόσπασμα της Χωροφυλακής (καμία σχέση με Ιωαννίδη) πηγαίνει στην Ανατολή, συλλαμβάνει 6 φυγόδικους, προφανώς αριστερούς, αλλά κάτοικοι του χωριού επιτίθενται στο απόσπασμα και απελευθερώνουν τους συλληφθέντες. Την επομένη, 26/4 πηγαίνει στο χωριό ο Υποδιοικητής Χωροφυλακής Αγυιάς με 25 Χωροφύλακες (και όχι, βέβαια, ο Ιωαννίδης) και ξαναπιάνει 6 «σημαίνοντες κομμουνιστάς» (προφανώς τους ίδιους) αλλά έξω από το χωριό, ενώ έφευγε, δέχεται επίθεση κατοίκων με τις γυναίκες μπροστά, ακολουθεί μάχη και αποχωρεί τραυματισμένος, αφήνοντας πίσω του τους συλληφθέντες, 3 νεκρούς χωροφύλακες και 4 νεκρούς κομμουνιστές, ενώ τραυματίες υπάρχουν και από τις δύο πλευρές (ΑΣ 1946, σελ. 48).

Το περιστατικό με τον Ιωαννίδη γίνεται τις πρώτες μέρες του 1947. Στο χωριό Ανατολή υπάρχει, πλέον, φρουρά από διμοιρία του 502 Τάγματος Πεζικού, προφανώς με διμοιρίτη τον Ιωαννίδη, και διμοιρία Χωροφυλακής.  4/1/1947, δέχονται επίθεση από «πολυμελή συμμορία» με αποτέλεσμα νεκρούς 1 οπλίτη και 1 χωροφύλακα και αιχμαλώτους το διμοιρίτη, 4 οπλίτες και 5 χωροφύλακες (ΑΣ 1947, σελ. 18). Απώλειες υπάρχουν και από την άλλη πλευρά. Προφανώς ο διμοιρίτης που αιχμαλωτίσθηκε ήταν ο Ιωαννίδης, που αργότερα δραπετεύει και φτάνει στη Λάρισα με τον περιπετειώδη τρόπο που είδαμε παραπάνω. Η αναφορά σε «υπολοχαγό Ιωαννίδη» εξηγείται αν δει κανείς τις εφημερίδες της εποχής, που αρχικά κάνουν αναφορά σε υπολοχαγό που αιχμαλωτίσθηκε, χωρίς να δίνουν όνομα (αντί άλλων βλ. τον ίδιο το Ριζοσπάστη, φύλλο 8/1/1947). Όταν όμως εμφανίζεται ο Ιωαννίδης, ο βαθμός του, που γράφεται, είναι ανθυπολοχαγός, κάτι που φαίνεται λογικότερο. Όποιος έγραψε το δημοσίευμα στον «Κόκκινο Φάκελο» ή, ενδεχομένως, οι πηγές που αντιγράφει, προφανώς δεν πρόσεξαν αυτή τη λεπτομέρεια. Να σημειώσω επίσης ότι καμία αναφορά σε ανταλλαγή αιχμαλώτων ή ισχυρισμό ότι ο Ιωαννίδης δεν δραπέτευσε αλλά αφέθηκε σκόπιμα ελεύθερος δεν βρήκα στις εφημερίδες της εποχής που υπάρχουν ψηφιοποιημένες, ούτε καν στον ίδιο το Ριζοσπάστη.

Κατόπιν αυτού, αναρωτιέμαι τι (μπορεί) να λένε οι δύο πηγές που επικαλείται το δημοσίευμα στον Κόκκινο Φάκελο. Δυστυχώς τα βιβλία δεν υπάρχουν ψηφιοποιημένα στο διαδίκτυο  και μάλλον δεν είναι του γούστου των μελών αυτού του φόρουμ, αλλά αν κάποιος μπορεί να το κοιτάξει και να γράψει τι βρήκε θα ήταν πολύ χρήσιμο.

Να τελειώσω ρωτώντας τον Ταυγέτη ποια ακριβώς είναι αυτή η βιογραφία του Ιωαννίδη στην οποία αναφέρεται και που, όπως λέει, πουλιέται στα περίπτερα. Ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη αν έχει παρουσιαστεί εδώ, θα με ενδιέφερε να την διαβάσω αλλά ζω εκτός Ελλάδος και δύσκολα θα τη βρω.