ΔΙΣΤΟΜΟΝ : ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΧΩΡΙΟ ΠΟΥ ΞΕΚΛΗΡΗΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΕΛΑΣΙΤΕΣ ΟΜΙΛΙΑ Κ.ΤΣΑΤΣΟΥ

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΔΙΣΤΟΜΟΥ
ΕΜΠΙΣΤΕΤΤΙΚΗ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΝΟΜΑΡΧΟΥ
Άριθ. Έμπ. Πρωτ. 101 Έν Λεβαδεία τη 13 Ιουνίου 1944
ΠΡΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗΝ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΝ
ΑΘΗΝΑΣ
Λαμβάνω τήν τιμήν ν’ αναφέρω τ’ άκόλουθα.
Άπδ δύο ήμερων διανύω τάς δραματικωτέρας, τάς πλέον μαρτυρικάς στιγμάς τής ζωής μου. Τά συμβαίνοντα εις τήν περιφέρειαν μου κατά τάς δύο τραγικάς αύτάς ήμέρας αί όποΐαι είναι ασφαλώς προάγγελοι, έπικειμένων προ¬σεχώς, τρομεράς έκτάσεως αιματηρών γεγονότων, υπερβαίνουν εις ώμότητα καί άγριότητα και αυτήν τήν νύκτα του αγίου Βαρθολομαίου καί αυτούς τούς Σι¬κελικούς εσπερινούς.
Είναι απερίγραπτος καί άνευ προηγουμένου ή ένεργηθεΐσα σφαγή άπδ μέρους τών όργάνων τών αρχών Κατοχής κατά του αμάχου πληθυσμού τής ύ- παίθρου, κατά τάς προλαβούσας αύτάς δύο ήμέρας. Ύπερχίλιοι άνθρωποι, με¬ταξύ τών όποιων πολλαί γυναίκες, παιδιά καί βρέφη επεσαν άπδ τά βλήματα τών έλαφρών καί βαρέων πολυβόλων τά όποια έκρότων στρεφόμενα πρδς πά¬σαν κατεύθυνσιν δπου άνύποπτος δ άνθρώπινος στόχος έπρόβαλε. Λυσσαλέα ή άγριότης δεν έφείσθη ούτε τών νηπίων τά όποια άταφα ετι έσφίγγοντο σπα- σμωδικώς στοργικά ε!ς τούς άψυχους κόλπους τών μητέρων των.
Όλόκληρον χωρίον, τδ Δίστομον, κατεστράφη. "Οχι διά πυρός. Αλλά δι* άθρόας τών κατοίκων παντός φύλλου καί ήλικίας έκτελέσεως. Έκ τών δισχι- λίων κατοίκων του δλιγώτεροι τών χιλίων έναπέμειναν άπδ τής προχθές καί αύτοί Ιξαλλοι, άλλόφρονες, πλανώνται άνά τάς απροσίτους κρύπτοις τών όρέων, ουδέ σκέψιν τολμώντες πρδς έπάνοδον εις τά ίδια.
'Ιστορώ τά γεγονότα έξ αρχής:
Τήν πρωίαν τής 10ης τρέχοντος Γερμανικαί Άρχαί έπέταξαν τά ύπ’ άριθ. 33257 καί 24321 ιδιωτικά αύτοκίνητα άνήκοντα τδ μέν πρώτον εις τδν Εμμανουήλ Χασούραν καί Αθανάσιον Κόρμπον, τδ δέ δεύτερον είς τήν Γλυ¬κερίαν χήραν Σπύρου Πελεκάνου καί είς τδν Τριαντάφυλλον Παπαευσταθίου, έντδς τών όποιων Ιπεβίβασαν περίπου πεντήκοντα Γερμανούς Στρατιώτας Ιν- δεδυμένους μέ πολιτικάς ένδυμασίας τάς δποίας είχον άποσπάσει άπδ τούς έγκαθείρκτους τών έδώ φυλακών. Τά αύτοκίνητα αύτά ώδηγούντο ύπδ Ελλή¬νων δδηγών, τών Σπυρίδων Πελεκάνου ή Κουρκουτάν, καί Λουκά Ζάχον. Τά έν λόγψ αύτοκίνητα μέ τούς μεταμφιεσμένους είς μαυραγορίτας καί χωρικούς
443

Γερμανούς στρατιώτας, τά δπλα τών δποίων εϊχον τοποθετηθή κατά τρίπον ώστε νά μή είναι δυνατδν να φαίνωνται, έξεκίνησαν μέ κατεύθυνσιν πρδς Άμ¬φισσαν τήν 6ην πρωί'νήν. Μετά ήμίσειαν ώραν έξεκίνησαν άκολουθοΰντα τά πρώτα είκοσάς περίπου αύτοκινήτων πλήρη Στρατού. Προφανώς οί Γερμα¬νοί είχον πληροφορίας 8τι οί άτακτοι έν εδρεύουν είς τινα σημεία τής δημοσίκς δδοϋ. Καί τήν ένέδραν τοδ βράχου καί τής λόχμης ήθ έλη σαν να τήν έπηρεά- σουν μέ τήν τροχήλατον αύτήν παγίδα. Τά φέροντα τους μέ πολιτικήν άμφίε- σιν Γερμανούς στρατιώτας αύτοκίνητα Ιφθασαν τήν ΙΟην πρωίνήν είς Δίστο¬μον οί κάτοικοι τοϋ δποίου μέ τον Πρόεδρον τής Κοινότητος έπικεφαλής τούς έπεφύλαξαν εύχάριστον υποδοχήν. Είς έρώτησιν τού έπιν.εφαλής ’ Αξιωματικού Ιάν ένεφανίσθησαν κατά τάς ήμέρας έκείνας άντάρται είς τδ χωρίον, οί κάτοι¬κοι άπήντησαν καταφατικώς. Πράγματι τάς τελευταίας ήμέρας είχε παρατη- ρηθή ζωηρά περί τδ χωρίον κίνησις τών άνταρτών, ο! δποϊοι, χολωμένοι διότι οί κάτοικοί του δέν Ιστεργον νά ένταχθούν είς τήν κομμουνιστιχήν δργάνωσιν δέν Ιπαυον νά κακοποιούν τούς ζωηρότερον άνθισταμένους είς τάς αξιώσεις των. ΈπΙ πλέον άπειλαί έκσφενδονίζοντο δτι θά Ικαιον, διά Γερμανικών χει- ρών τδ χωρίον. Μετ’ άρκετήν οινοποσίαν, οί Γερμανό! έπιβάντες τών αυτοκινή¬των των ξεκίνησαν πρδς τήν οιατεταγμένην πορείαν των.
Πρδ τής άναχωρήσεώς των, βμως, ειδοποίησαν τούς κατοίκους δτι θά Ιπέ- στρεφον μετά μικρδν κοιί έτόνισαν τήν άξίωσίν των νά ευρουν συγκεντρωμέ¬νους δλους είς τάς οικίας των, κατά τήν έπιστροφήν των.
Ή άξίωσις αδτη καί δ τρόπος καθ’ δν διετυπώθη ένέβαλεν είς άπαισιο- δδξους σκέψεις τους κατοίκους, τινές τών δποίων — δυστυχώς δλίγοι — ίσιτευ- σαν ν* άπο;ιακρυνθοϋν, μετά τής οίκογενείας των — τού χωρίου.
Έν τώ μεταξύ, τά συνεχίζοντα τήν πορείαν των Ελληνικά αύτοκίνητα τά φέροντα τούς μεταμφιεσμένους Γερμανούς στρατιώτας Ιφθασαν είς τδ μέσον τής δδοϋ, ήτις ένώνει τδ Δίστομον μετά τοΰ χωρίου Στείρι. ΈκεΙ άκριβώς, είς θέσιν Καταβδθρα έοέχθησαν αίφνιδίως τά πυρά δμαδδν τών έντεΰθεν καί έ- κεΐθεν τής δδοΟ καί έπί ύψωμάτων ένεδρευόντων άτάκτων, ώς καί τά βλήματα τών δλμων των. Τά αύτοκίνητα ύποστάντα βλάβην είς τούς τροχούς έσταμά- τησαν καί έξεπήδησαν έξ αυτών οί Γερμανοί, οί δποϊοι, έντδς δύο πυρών τώ¬ρα, ήνοιξαν πύρ κατά τής άμφιπλεύρου ένέδρας. Ή φθορά δμως τούτων, λόγω τής μειονεκτικής θέσεώς των ύπήρξε σημαντική, θά άπέβαινεν δέ συντριπτική άν ή ακολουθούσα μακρδθεν Γερμανική δύναμις δέν έπενέβαινεν είς τήν συμ¬πλοκήν διά τών πυρών τοϋ πυροβολικοϋ της. Καί ύπήρξαν τόσον εύστοχοι αί ίολαί, ώστε οί άτακτοι έξηναγκάσθησαν νά τραπούν είς φυγήν καί έν τέλει νά έξαφανισθοΟν.
Έκ τών ύποστάντων τδν αίφνιδιασμδν μετημφιεσμένων Γερμανών στρα¬τιωτών εξ έφονεύθησαν, έκ τών δποίων είς Αξιωματικός, καί δέκα πέντε του¬λάχιστον έπληγώθησαν μάλλον βαρέως. Επίσης έφονεύθη καί δ Έλλην ίοη- γδς τοΰ έπιταχθέντος αύτοκινήτου Σπυρίδων Πελεκάνος ή Κουρκουτάς. Έκ τών άνταρτών έπεσαν δέκα πέντε καί Ισάριθμοι έπληγώθησαν.
444

Μετά τήν συλλογήν τών νεκρών καί τραυματιών των καί τήν διακομιδήν τών μέν είς Λεβάδειαν, τών δέ είς τήν “Αμφισσαν, δ Γερμανικός Στρατδς άφοΰ Ιπυρπόλησε τά έπιταχθέντα Ελληνικά αύτοκίνητα, Γνα μή περιέλθουν είς χεΐρας τών άνταρτών, διέκοψε τήν πορείαν του καί έπανεστράφη παρευθύς είς Δίστομον.
Στρατιωτική πορεία, στρατιωτική διαδρομή φρικιαστική. Είς μάτην δ I- ρευνητής θά έπιχειρήση, φυλλομετρών τήν παγκόσμιον Ιστορίαν, ν’ άνεύρη σελίδας τόσον αίματηράς, μεστάς άγριότητος καί άπανθρωπίας. Καθ’ δδόν τά πολυβόλα δέν Ιπαυον νά σκορπούν τδν θάνατον πρδς πάσαν κατεύθυνσιν. Ανύ¬ποπτοι δδοιπόροι, έφιπποι, ταξειδιώται έπ’ αύτοκινήτου επιπτον σωρηδόν. Α¬μέριμνοι γεωργοί, άφωσιωμένοι είς τδ θειον Ιργον τής καλλιεργείας, είτε είς τούς άγρούς, είτε είς τάς άμπέλους έφονεύοντο, άνευ λόγου, άνευ αίτιολογίας, άνευ διακρίσεως. θά ύπέθετε κανείς δτι επί τών αυτοκινήτων μετεφέροντο τρό¬φιμοι νευρολογικής κλινικής, είς χεΐρας τών δποίων είχον έμπιστευθή άνισόρ- ροποι φύλακές των, χειροβομβίδας καί πολυβόλα. Διότι δέν έπρόκειτο περί δρ- γής. ’Αλλά περί δμαδικης παραφροσύνης μέ έκφυλα μέ χειραπτά τά σημεία τής λύσσης. "Οταν ή τροχεία έσταμάτησεν πρδ τοϋ Διστόμου ή γαλήνη ήπλοΰ- το έντδς του χωρίου. Οί κάτοικοί του άνθρωποι φιλόνομοι, νομοταγείς, έθνικι- σταί πρδ παντός, μή έπιτρέψαντες ποτέ παρά τάς άπειλάς καί τούς δελεα¬σμούς, παρά τήν βίαν καί τάς άπατηλάς υποσχέσεις, νά διεισδύση μεταξύ αυ¬τών τδ μικρόβιον τού κομμουνισμού, ύπήκουσαν είς τήν προσταγήν νά έγκλει- σθούν είς τάς οικείας των. Αφελείς, μέ τήν άντίληψιν δτι, ως διώκται απηνείς τοϋ άτάκτου στοιχείου τής υπαίθρου, δέν ήτο δυνατδν νά διατρέξουν κίνδυνον, εμειναν άκλόνητοι είς τάς οικίας των έν μέσψ τών οικογενειών των, τών παι¬διών των. Δέν ήτο δυνατδν νά φαντασθοϋν δτι άναμένοντες θά έδέχοντο φρικτήν έπίσκεψιν τοΰ θανάτου. ’Αλλ’ αύτδς ήλθε ταχύς, άσπλαχνος, άδυσώπητος. Ό σαδισμδς εΐναι χαρακτηρισμός κενός, άν μή αστείος διά τήν περίπτωσιν.
Οί στρατιώται άποβιβασθέντες τών αύτοκινήτων, Ιτρεξαν διασκορπισθέν- τες πανταχοΰ μέ τδ δπλον είς τδ ενα καί τδ περίστροφον είς τδ άλλο χέρι, νά έκτελέσουν τάς δοθείσας διαταγάς. Δαίμονες έξορμοΰντες είς καταστροφήν θά ήσαν δλιγώτερον άγριοι καί περισσότερον ήπιοι. Όρδαί άγριων φυλών, άγρια στίφη πού δρμήθησαν άπδ τά απολίτιστα βάθη τής ’ Ασίας ή τής Αφρικανι¬κή; Ζούγκλας δέν θά έξετρέποντο είς τάς αίματηράς ωμότητας είς τήν φρικα- λέαν τραγωδίαν τοΰ Διστόμου. Τήν ένδελεχή λεηλασίαν καί διαρπαγήν ήκο- λούθησεν ή διαλογή τών ώραίων γυναικών. 'Ωραΐα χωρικά κορίτσια, υπαν- δροι γυναίκες χωρικών καί Δημοσίων υπαλλήλων άφοΰ ύπέστησαν τδν άτιμω- τικδν έκβιασμδν είδον κοπτωμένους τούς |ΐαστούς των καί άπορριπτομένους μα¬κράν των. Εύτυχώς ή χαριστική βολή ήρχετο γοργή διά νά χαρίση τήν παν- τοτεινήν άνάπαυσιν, διά νά άπολυτρώση άπδ τά δεινά. Τήν έστιασικήν εύωχίαν διεδέχθησαν τά θεάματα τών φλογών. Έτσι καθώς αί οίκογένειαι ήσαν συγ- κεντρωμέναι είς τά σπίτια των θά κατωρθοΰτο ή διά πυρκαϊών δλοκλήρωσις τής καταστροφής. ’Αλλά τδ Ιργον δέν ήτο εύχερές. Τπελόγισαν δτι θά βρα-
445

δύνουν. Διά τοϋ το μετά πυρπόλησαν δέκα οικιών έτέθησαν έν δράσει τά όπλα. Όμάδες στρατιωτών είσήρχοντο εις τά σπίτια καί έξετέλουν μέ άταραξίαν, ά¬νευ οίκτου, ασυγκίνητα, ανάλγητα τούς ένοικους των. Δέν έφείσθησαν ε¬νός. Ό πατήρ πρώτος, ή σύζυγος κατόπιν καί ακολούθως τα τέκνα οίκσδήπο- τε ήλικίας. Βρέφη 2, 5, 7 μηνών έκρεουργοΟντο δι’ άποκοπής τής καρωτίδας. Άλλα καθ' ήν στιγμήν έθηλάζοντο. Άνεαρέθη βρέφος μέ τδ στόμα του είς τδν άποκεκο|ΐμένον μαστέν τής μητρός του μέ τραύμα είς τδ κέντρον καί έπάνω μέρος τής κεφαλής του καί μέ Ιτερον είς τδν λαιμόν. Τδ παιδί τοΰ έκτελεσβέν- τος είρηνοδίκου Γκριτσιώπη καί βιασθείσης καί σφαγείσης συζύγου του εύρέθη πληγωμένον τήν έπομένην τής φοβέρας σφαγής, παρά τδ πτώμα τοΰ πατρός του, τδ δποΐον δέν ήθελε ν’ άποχωρισθή. Άλλο παιδί τραυματισμένον εύρέθη έπίσης δδυράμενον έπί τών πτωμάτων τοΰ πατρός του Δασονόμου Κα- ρούμπαλη καί τής μητρός του. Τά έντερα τεσσάρων άλλων χωρικών εύρέθησαν τυλιγμένα γύρω τοΰ λαιμοΰ των. Ό ίερεύς τοΰ χωρίου εύρέθη ακέφαλος. Ή είς μικράν άπδ τοΰ πτώματος άπόστασιν εύρεθεΐσα κεφαλή του είχε τούς δ- φθαλμούς έξορυγμένους. Ή οικία τοϋ Είρηνοδίκου πλέει στδ αίμα. Διότι είς αύτήν είχον καταφύγει πολλοί χωρικοί, άγρίως σφαγέντες. Ό Πρόεδρος τής Κοινότητος τδν δποΐον α! πρώται πληροφορίαι Ιφερον φονευθέντα, διεσώθη. Δύο άδελφοί του δμοις καταλέγονται μεταξύ τών νεκρών. Περί τήν δΰσιν τοΰ ήλίου ή φονική δραστηριότης έχκλαρώθη. Διά δύο λόγους! Πρώτον διότι έ- πήρχετο ή νύξ καί 6 στρατδς ύπεχρεοϋτο νά έπιστρέψη είς Λεβάδειαν καί δεύ¬τερον διότι δέν ύπήρχον θύματα. Είχον άπομείνει ελάχιστοι γέροι, μόλις άρι- θμούμενοι είς τά δάκτυλα άμφοτέρων τών χειρών, οί δποϊοι μόλις άνεχώρησαν έκ Διστόμου τά Γερμανικά αύτοκίνητα έξήλθον περίτρομοι τής κρύπτης των. Οί περισσότεροι έξ αύτών δταν άντίκρυσαν τδ μακάβριον θέαμα, δταν είδον έν δλη τή έκτάσει της τήν τρομεράν σφαγήν ύπέστησαν ίσχυρδν κλονισμόν συ- νοδεύοντα διασάλευσιν τών φρένων. Έθεάθη γέρων παθών πρδ δλίγων στι¬γμών έγκεφαλικήν παράκρουσιν νά σύρη διά σχοινιών τά πτώματα συγχωρίων του. Υπάρχει άλλος δστις δρκίζεται πώς δέν συνέβη τίποτε. Καί δταν τδ σκό¬τος έκάλυψε τήν πρωτοφανή ίστορικώς αυτήν ανθρωποσφαγήν, τά έσφραβέν- τα τήν δομήν τών πτωμάτων άγρια όρνεα κατά πυκνά σμήνη έπέπεσαν είς τδν άπέραντον χώρον, όπου πλουσία άπροσδοκήτως παρετίθετο ή τροφή. Δέον νά σημειωθή δτι οί Γερμανοί δέν ήρχισαν τάς αφαγάς είς τδ Δίστομον. Αί σφ-α- γαί τοΰ χωρίου τούτου είναι συνέχεια τών πρωινών φόνων, τούς δποίους, χάριν προπονήσεως ίσως έξετέλεσαν καθ’ δλην τήν διαδρομήν των άπδ Αεβαδείας είς Δίστομον.
Πράγματι, άπδ τήν έξω τής Λεβαδείας τοποθεσίαν «Καρακόλιθος» οί Γερμανοί εβαλον κατά παντδς διαβάτου. Περίπου είς 25 αναβιβάζονται οί φο- νευθέντες αμέριμνοι διαβάται κατά τήν άπαισίαν αύτήν διαδρομήν. Περί τά τριάκοντα ζώα άναδίόουν τήν άποκλειστικώς φοβεράν δυσοσμίαν των, γεωργι¬κά έργαλεΐα, σκεύη παντδς είδους αντικείμενα, σάκκοι πλήρεις σίτου, δέματα σταχιών, άρτι θερισμένων, πλημμυροΰν τήν αίματόβρεκτον δδόν. 'Ως καί σκύ-
446

λοι ακόμη έοέχθησαν τάς βολάς τών στρατιωτών της φριχτής αυτής έκστρα- τίας. Τό άγγελμά τής συμφοράς μου μετεδόθη τήν ιδίαν έσπέραν. Ευθύς κα- τήρτισα συνεργεΐον, έπέταξα αύτοοιίνητα καί ώρισα τούς ιατρούς οί δποϊοι με- ταβαι'νοντες είς τό Δίστομον θά έπεδίδοντο είς ίατρικήν περίθαλψιν τών τραυ¬ματιών, δ αριθμός τών οποίων άνεβιβάζετο εις έβδομήκοντα, Ινώ τδ συνεργεΐον θά ήσχολήτο είς τήν ταφήν τών νεκρών. Οί ιατροί έδυστρόπησαν. Δικαιολο¬γημένα. Ούδείς ήτο διατεθειμένος νά έπισκεφθή τήν κόλασιν. Διέταξα τήν σύλ- ληψίν των καί ώρισα άλλους οί δποϊοι έξηναγκάσθησαν νά δεχθούν.
Παρ’ δλα αυτά ή αποστολή τήν έπαύριον δέν άνεχώρησε. Δέν άνεχώρη- σαν διότι φάλαγξ Γερμανικού Στρατού έπορεύθη καί τήν έπομένην πρδς τήν κατεύθυνσιν τοΰ Διστόμου. Καί ή φάλαγξ αυτή έπεδόθη είς τδ σπδρ τοΰ τυ¬φεκισμού, τών καθ’ 6δδν συναντωμένων διαβατών. ’Εφονεύθησαν τήν ήμέραν αύτήν δέκα έτττά περίπου μεταξύ τών δποίων δλόκληρος ή οικογένεια τοΰ Ικ Διστόμου φαρμακοποιοΰ Γαβριήλ. Ούτος τήν ήμέραν τής μεγάλης σφαγής εύ- ρίσκετο έν Λεβαδεία καί ώς ήκουσε τά τρομερά γεγονότα τοΰ χωρίου του έκι- νήθη πρδς αύτδ άπδ τής νυκτός. Έφθασε έκεΐ ένωρίς, Ιπεβίβασε τήν σύζυγόν του καί τά πέντε μικρά τέκνα του αυτοκινήτου καί έκίνησε πρδς τδ χωρίον Δαύλεια. Δυστυχώς δέν έφθασε έκεΐ ή δυστυχής οικογένεια. Τήν έπομένην εύρέθη τδ πτώμα του μέ συνεσφιγμένα επ’ αύτοΰ τά τέσσαρα νεκρά τέκνα του ώς καί τδ πτώμα τής συζύγου του έκ τών φορεμάτων τής δποίας έκρατεΐτο τδ πέμπτον, νεκρδν καί αύτδ τέκνον του. Ή σύζυγός του διότι ήτο Ιγκυος, δια- τρέχουσα τδν εννατον μήνα τής κυήσεο^ς, ύπέστη άγνωστον αν έν ζιοή διάνοι- ξιν τής κοιλίας. Τδ έμβρυον ειχεν φονευθή διά λογχισμοΰ. Πέντε άλλαι γυ¬ναίκες παρέκει μετά τών ζώων των Ικειντο νέκραί.
ΤΗτο φυσικδν λοιπδν ν’ άναβληθή ή αποστολή τών ιατρών καί τοΰ συνερ¬γείου ταφής τήν ήμέραν αύτήν. Άπεστάλησαν τήν μεθεπομένην 12ην τρέχον- τος. Οί ιατροί παρέλαβον διαταγή μου άρκετήν ποσότητα φαρμακευτικοΰ ύλι- κοΰ, ή δποία εύρίσκετο είς χεΐρας τής εδώ έπιτροπής τοΰ Διεθνοΰς Έρυθροΰ Σταυροΰ. Άλλ’ είς τδ Δίστομον δέν ύπήρχε έκτδς τών εκ φρενοβλαβίας πλη- γέντων γερόντων, ούτε ψυχή. "Οσοι διεσώθησαν είχον άπομακρυνθή είς απρο¬σίτους δρεινάς θέσεις καί είς τήν παραλίαν Διστόμου. Είς μάτην τούς έκάλεσαν νά έπανέλθουν είς τδ χο>ρίον. Ούδείς έδέχετο νά έπιστρέψη. Τήν άλλην ήμέ¬ραν, χθές, έκ νέου, νέον συνεργεΐον ταφής καί άλλοι ιατροί έστάλησαν. Κα- τώρθωσε τδ μέν πρώτον νά ένταφιάση δλους τούς νεκρούς, άνερχομένους είς 764, οί δέ ιατροί νά έπιδέσουν τούς τραυματίας. Έκ τούτων τούς βαρέως διε- κόμισαν ένταΰθα καί έτοποθέτησαν είς τήν κλινικήν τοΰ κ. Καλή άρνουμέ- νου νά τούς δεχθή, άλλ’ άναγκασθέντος τελικά νά ύποκύψη, τούς δέ ετέρους είς τδ νοσοκομεΐον λοιμωδών νόσων. Είς τδ Νοσοκομεΐον αύτό, δέν έπιτρέπεται εισαγωγή μή πάσχοντος έκ λοιμώδους νοσήματος. ΙΙαρά ταΰτα διέταξα νά εί- σαχθοΰν έκεΐ οί ύπόλοιποι, οί όποιοι Ιτυχον αμέσου περιθάλψεως. Οί πλεΐστοι τούτων πληγέντες μέ σφαίρας Ντούμ - ντούμ, φέρουν σοβαρώτατα τραύματα μέ τεραστίας πληγάς. Σήμερον ένηργήθησαν τρεις ακρωτηριασμοί.
447

"Ηδη άσχολοδμαι διά τήν έξεύρεσιν χώρου διά τήν διατροφήν τών μετα- φερθέντων τραυματιών, συναντώ δέ τρομεράς δυσχερείας. "Έρανος ίνεργηθείς χθές δέν άπέφερε παρά μόνον 129.000.000 ;ιή άρκοΰντα νά καλύψουν τάς δαπάνας τών χρησιμοποιηθέντων αυτοκινήτων. ΔιοιπιστοΟται μεγάλη απροθυ¬μία, πρδς εισφοράν, άχό μέρους τής άλλβκίτοο αύτής κοινωνίας. Παρακαλώ δπως εΰαρεστηθήτε καί ένεργήσητε 5πως μοί άποσταλούν αί διά τήν περίπτω- σιν άπαιτούμεναι πιστώσεις. Πίστωσις δμοίως θά χρειασβή διά τήν οίκονομι- κήν άνακούφισιν τών παθόντων. Σήμερον μού άνακοινοΰται μία πρώτου μεγέ¬θους άναλγησία... τών άτάκτων. Τδ Υγειονομικών ύλικόν, τδ έποΐον άπέστει- λα διά τούς τραυματίας δσο έπερίσσευ^ε — άρκετά μεγάλη ποσδτης — κατε- σχέθη. Επίσης ζητείται ύπδ της Κομμουνιστικής δργανώσεως παράδοσις με¬γάλης ποσότητος έκ τδν τροφίμων τοΟ Έρυθροδ Σταυρού τά έποΐα έστειλα χθές. Διά τού ύπ’ άριθ. 97 έμπιστ. έγγράφου τηλεγραφή;ιατός μου τής 12ης τρέχοντος έζήτησα δπως εΰαρεστηθήτε καί καταβάλλητε προσπαθείας διά τήν άποστολήν ένταΰθα χειρουργικού Συνεργείου. Έπανοιλαμβάνω τήν παράκλη- σίν μου ύπογραμμίζων δτι κατά τάς προβλέψεις μου ή Ιλλειψίς του θά εχη θλιβερωτάτας συνεπείας λίαν προσεχώς. Ή έδώ Γερμανική φρουρά δέν διαπνέ- εται διόλου άπδ καλάς προθέσεις. Άντιβέτως, θά Ιχω νά αντιμετωπίσω νέα δράματα καί ΐσως στυγερότερα, άγριότερα. Παρακαλώ νά ληφθβ σοβαρώς ύπ’ δψει ή αίτησίς μου. Προσεχείς νέας αιματοχυσίας θεωρώ άφευκτους. Τού¬το διότι ή νέα Φρουρά έννοεΐ νά τρομοκρατήση τδν κόσμον κατά τήν γνώριμον ήδη μέθοδόν της. Καί άκόμη διότι αί άνταρτικαί δργανώσεις θά πυκνώσουν, ώς έχουν διαταγάς, τάς ένέδρας των. ΈπΙ πλέον, διότι α! ΚομμουνιστικαΙ δργα- νώσεις, έντδς τής πόλεως έξερεθίζουσι ζωηρότατα τήν Γερμανικήν όργήν.
Οδτω σήμερον άπδ τής 4ης πρωινής πλήθος συνδέσμων «υπευθύνων τρο¬μοκρατών», βοηβουμένων άπδ πυχνούς έσμούς νεανίδων χαΐ παίδων ήμπόδιζον τήν έξοδον τών κατοίκων έκ τών οίκιών των, έπΐ ποινή θανάτου. Καί πράγμα¬τι δ κόσμος ένεκλείσθη είς τάς οικίας των. Τά καταστήματα έμειναν κλειστά. Ούδεμία κυκλοφορία είς τούς δρόμους. Οί άγροί έρημοι. Πρδς τούτοις οί κώ¬δωνες τών έκκλησιών ήχοΰν πενθίμως. 'Η δργάνωσις έπε/είρησε νά διατυπώση παθητικήν διαμαρτυρίαν. Άντελήφθησαν τάς κινήσεις αύτάς αί Γερμανικα! Άρχαί. Καί δταν στρατιώται περιέτρεχον τάς δδούς καί έ σημείωναν τά κλει¬στά καταστήματα, τότε περίτρομος δ ένδιαφερόμενος χόσμος έσζευσε νά τά άνοίξη.
Διά τήν τραγωδίαν τοΟ Διστόμου διεμαρτυρήθην Ιντονώτατα κατ’ έπανά- ληψιν είς τδν έδώ Διοικητήν τών Σωμάτων έφόοου. ΤοΟ άφηγήθην τούς βαν¬δαλισμούς καί τάς ωμότητας τών στρατευμάτων του καί τού διεζωγράφισα τήν άλγεινήν άπήχησιν πού ίσχον είς τδν λαδν αί διαπραχθεϊσαι βαναυσότητες καί θηριωδίαι. Έν αρχή έ κ. Διοικητής έψιθύρισε λέξεις τινάς έκφράζοντας τήν άμφιβολίαν του διά τήν άφήγησίν μου. ’Αλλά τότε τδν προεκάλεσα νά δεχθ^ νά διαπιστώση αυτοπροσώπως μετ’ έμοΟ τά ιστορούμενα. “Ηρκεσε αύτδ διά νά
448

ψελίση άκατανοήτους λέξεις, νά έρυθριάση κατ’ έπανάληψιν και να κύψη τήν κεφαλήν.
Έν τέλει έζήτησα καί μοΟ υπεσχέθη δτι θά δώση αύστηράς διαταγάς είς τούς ύπ’ αυτόν άξιωματικούς δπως έφ’ έξης οί στρατιώται των προσεκτι- κώτεροι, σέβονται τήν ζωήν καί τήν περιουσίαν τών κατοίκων.
Σχετικώς μέ έξουσιοδότησε νά συντάξω καθησυχαστικήν πρός τόν λαόν προκήρυξιν, μέ τήν βεβαιότητα δτι θά τήν υιοθέτηση. Μέ ήπάτησε. Συνέταξε Ιδικήν του είς τό κείμενον τής δποίας μόλις διαφαίνεται κάποια έγγύησις διά τήν διασφάλισιν τών κατοίκων.
*0 Νομάρχης I. Γεωργόπονλος