ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΟΣΥΜΜΟΡΙΤΩΝ ΣΤΟΝ ΓΡΑΜΜΟ

ΘΕΜΑ Ημερησία Διαταγή Αρχιστρατήγου ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ΓΕΣ/Α1
ΑΠΟΔΕΚΤΑΙ: Μονάδες Στρατού,
ΕΒΑ, ΒΝ, Βασ. Χωρ/κής Αριθ. Πρωτ. 231050
ΚΟΙΝ: Υπουργ. Στρ/κών (Γρ. Υπ/γού) Αριθ. Φακ. 4009/39
" Ναυτικών (ΓΕΝ/Γ)
" Αεροπορίας (ΓΕΑ/Α) 8 Αυγούστου 1949
" Δημ. Τάξεως

Συνεπληρώθησαν τρία και πλέον χρόνια τα οποία αι Εθνικαί ένοπλοι δυνάμεις αγωνίζονται τον πλέον σκληρόν και ιδιόρρυθμον αγώνα τον οποίον επέβαλε μία προδοτική Ελληνόφωνος μειοψηφία ως όργανον και εμπροσθοφυλακή του Σλαβικού ιμπεριαλισμού.
Ο αντίχριστος κομμουνισμός με τα σατανικά του εμβλήματα, πίσω από τα οποία καλύπτει το έγκλημα, την δολοφονίαν, την καταστροφήν και την απαθλίωσιν, ο συμμοριτισμός, ο οποίος εφήρμοσε κοντά σ' όλα αυτά τα απάνθρωπα μέτρα και αυτό το παιδωμάζωμα, επιμένει να σβύση τη φυλής μας αό το πρόσωπον της γης.
Ευτυχώς το Ελληνικόν Έθνος αντελήφθη εγκαίρως τους κινδύνους και με πρωτοπόρους τας Ενόπλους Δυνάμεις αντιμετώπισε αποτελεσματικά τα καταχθόνια σχέδια του ξενοδούλου κομμουνισμού.
Ο λαός μας, ο οποίος έχει βαθειά ριζωμένη την πίστην προς την Πατρίδα και την θρησκείαν, την αγάπην προς την οικογένειαν και την πραγματικήν ελευθερίαν, εδέχθη με καρτερίαν όλας τας θυσίας και όλας τας καταστροφάς και προσφέρει καθημερινώς το αίμα του για τον ιερόν αγώνα προς διάσωσιν των ιερών και οσίων της φυλής.
Αξιωματικοί, υπαξιωματικοί και στρατιώται !
Είσθε το άνθος του λαού μας και αποτελείτε την ένοπλον δύναμιν του Έθνους μας, το οποίον οσονδήποτε σκελετωμένον και αν είναι από ένα πόλεμον που διαρκεί τώρα συνέχεια εννέα χρόνια, δεν γέρνει το κεφάλι.
Είσθε πανταχού παρόντες από βουνό σε βουνό της αγαπημένης μας Πατρίδος και με αυταπάρνησιν, καρτερίαν και αυτοθυσίαν καταφέρετε αλύπητα κτυπήματα κατά του υπούλου εχθρού.
Με την βοήθειαν και συμπαράστασιν των συμμάχων μας, από του έτους 1949 είναι αμφισβήτητον, ότι περάσαμε εις τον δρόμον της Νίκης.
Ο κομμουνιστοσυμμοριτισμός αισθάνεται πλέον ότι τα πόδια του δεν είναι στερεά ούτε και σ' αυτές τις βάσεις του στο Γράμμο και στο Βίτσι, πίσω από τις οποίες έχει υποστηρικτάς και εφοδιαστάς τους προαιωνίους εχθρούς της Ελλάδος. Αγωνιά και τρέμει να αντιμετωπίση τας Ενδόξους Εθνικάς δυνάμεις.
Αι Εθνικαί μας δυνάμεις είναι ισχυραί όσον ποτέ άλλοτε. Δεν εσταμάτησαν από τότε που απελευθέρωσαν το μαρτυρικόν Καρπενήσι. Χαρίζουν στο Έθνος συνεχείς Νίκες.
Θα συνεχίσουν και τώρα παρακολουθούμεναι από τες ιερές σκιές των ηρώων νεκρών μας που έπεσαν στον ιερόν αυτόν αγώνα επιβιώσεως της φυλής.
Η ΜΕΓΑΛΟΧΑΡΗ Παναγία μας, η οποία έκαμε το θαύμα της το 1940, θα ευδοκήση και τώρα να μεσιτεύση στο Παντοδύναμον Θεόν να ευλογήση τα τιμημένα όπλα μας και να μας χαρίση την τελικήν Νίκην.
"Εμπρός" λοιπόν για την συνέχισιν του αγώνος με αποφασιστικότητα για την Νίκην και ο Θεός πάντα μαζύ μας.

Ακριβές αντίγραφον Ο ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
Τ.Υ.Σ. ΑΛ. ΠΑΠΑΓΟΣ

Επιτευχθέντα αποτελέσματα εκ της παραπλανητικής επιθετικής ενεργείας κατά ΓΡΑΜΜΟΥ από 2 μέχρι 8 Αυγούστου:
α).- Το ΣΣ κατώρθωσε διά των ισχυρών επιθετικών ενεργειών του κατά ΒΟΡ. και ΝΟΤ. ΓΡΑΜΜΟΥ να καθηλώση τας επί τούτου Κ.Σ. δυνάμεις κατά τρόπον ώστε ουδεμία ΚΣ Μονάς να δυνηθή να εξέλθη τούτου προς ενίσχυσιν των εις ΒΙΤΣΙ δυνάμεών του επιτυχών ούτω να δημιουργήση εις τους Κ.Σ. την εντύπωσιν ότι ο Εθνικός Στρατός ήρξατο την κυρίαν του επίθεσιν εις τον ΓΡΑΜΜΟΝ.
β).- Επέφερε σοβαράς απωλείας εις προσωπικόν και υλικόν του εχθρού.
γ).- Διά της εφαρμογής της μεθόδου της συγκεντρωτικής χρησιμοποιήσεως των μέσων υποστηρίξεως Πυρ/κού και Αεροπορίας , επέδρασε σημαντικώς επί του ηθικού τούτου και έδωσε εις τούτους μίαν ζωηράν εικόνα της συντριπτικής υπεροχής του Εθνικού Στρατού εις μέσα πυρός.
δ).- Εξήχθησαν επ' ωφελεία απάσων των Μονάδων του Εθνικού Στρατού σημαντικώτατα διδάγματα επί των συντριπτικών αποτελεσμάτων του Πυρ/κού και Αεροπορίας, όταν χρησιμοποιούνται συγκεντρωτικώς, ως και της επιτευχθείσης στενής συνεργασίας επί του πεδίου της μάχης των Όπλων Πεζικού - Πυρ/κού - Αεροπορίας.
- Τα διδάγματα ταύτα εκοινοποιήθησαν εγκαίρως υπό, υπό τύπον εκθέσεως, εις απάσας τας Μονάδας του ΣΣ ως και των λοιπών Σ. Στρατού.
ε).- Το ΣΣ κατέβαλε σημαντικής τακτικής αξίας υψώματα, ως το υψ. 1425 - ΤΑΜΠΟΥΡΙ - υψ. 1806 κ.λ.π. τα οποία απετέλεσαν σπουδαίας βάσεις εξορμήσεως κατά την μετέπειταν ΚΥΡΙΑΝ επίθεσιν του Σώματος προς κατάληψιν του ΓΡΑΜΜΟΥ.-
Συνέχισις Προσπαθειών:
- Μέχρι της εκδηλώσεως της Κυρίας επιθετικής ενεργείας κατά ΓΡΑΜΜΟΥ και κατά την διάρκειαν των επιχειρήσεων ΒΙΤΣΙ, το ΣΣ εσυνέχισε τας επιθετικάς του ενεργείας καθ' όλον το μέτωπον Β. και Ν. ΓΡΑΜΜΟΥ.
- Διά της Ιης Μεραρχίας ενήργησε επανειλημμένας ισχυράς επιθετικάς ενεργείας προς ΨΩΡΙΑΡΙΚΑ - ΓΚΑΣΙ. Διά της VΙΙΙ Μεραρχίας τοιαύτας προς ΖΕΡΜΑΝ - ΑΓ. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΝ - ΠΡΟΦ. ΗΛΙΑΝ ΚΑΜΕΝΙΚ.
Κατ' αυτόν τον τρόπον ο επί του ΓΡΑΜΜΟΥ εχθρός όχι μόνον δεν ηδυνήθη ν' αποσύρη δυνάμεις εκ του ΓΡΑΜΜΟΥ υπερ ΒΙΤΣΙ αλλά επί πλέον υπέστη επιπεραιτέρω φθοράς εις έμψυχον και άψυχον υλικον.
- Κατά τον αυτόν ως ανωτέρω χρόνον το ΣΣ επεδόθη εις δραστηρίας προπαρασκευαστικάς ενεργείας διά την ανάληψιν της νέας του αποστολής, της ΚΥΡΙΑΣ ΕΠΙΘΕΣΕΩΣ κατά Β.' και Ν. ΓΡΑΜΜΟΥ.
ΕΛΙΓΜΟΣ Σ. ΣΤΡΑΤΟΥ
α).- Το ΣΣ απέβλεπεν εις την συντριβήν των πλέον μαχητικών δυνάμεων του εχθρού και την εμπλοκήν του μείζονος μέρους των εφεδρειών του επί της τοποθεσίας ΤΣΑΡΝΟ, κατά της οποίας κατηύθυνε την Ιην Μεραρχίαν, υποστηριζομένην υπό του συνόλου του Πυρ/κού και της Αεροπορίας.
β).- Όπισθεν και εγγύτατα της Ι Μεραρχίας και της τοποθεσίας του ΤΣΑΡΝΟ το ΣΣ συνεκέντρωσε την ΙΙΙ Μεραρχίαν (Καταδρομών), προς τον σκοπόν όπως διασπωμένης της τοποθεσίας του ΤΣΑΡΝΟ, μη επιτρέψη εις τον εχθρόν να απογκιστρωθή και οργανωθή εις την αμέσως όπισθεν τούτου τοποθεσίαν ΣΚΑΛΑ - ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ εξακολουθούν υποστηρίζον την κατεύθυνσιν ταύτην διά του συνόλου σχεδόν του Πυρ/κού και της Αεροπορίας.
γ).- Πράγματι μετά την κατάληψιν υπό της Ι Μεραρχίας του ΤΣΑΡΝΟ (ώρα 1512 25 Αυγούστου) αμέσως εσυνεχίσθη υπό της Ι Μεραρχίας, υποβοηθουμένης και διά μιας Μοίρας Καταδρομών, η επιθετική ενέργεια μετά της αυτής ισχύος, προς ΠΑΠΟΥΛΗ και εν συνεχεία προς την τοποθεσίαν ΣΚΑΛΑ - ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ.
δ).- Εν τω μεταξύ εσυνεχίζετο η μεγάλης εκτάσεως πίεσις εις το μέτωπον της ΧV Μεραρχίας η αρξαμένη από της νυκτός της 24/25 Αυγούστου. Αύτη είχεν σημαντικά αποτελέσματα καθότι καθήλωσεν ένα μεγάλο μέρος των εχθρικών δυνάμεων του Β. ΓΡΑΜΜΟΥ, τας οποίας ο εχθρός δεν ηδυνήθη να μετακινήση ίνα αντιμετωπίση την δημιουργηθείσαν σοβαράν απειλήν υπό της ΙΧ Μεραρχίας κατά μήκος των συνόρων και εις τα μετόπισθεν της εχθρικής τοποθεσίας ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ - ΣΚΑΛΑ από των εσπερινών ωρών της 26 Αυγούστου διά της παρουσίας της 41 Ταξιαρχίας (ΙΧ Μεραρχίας) εις ΡΟΜΠΟΛΟ ΔΑΣΟΣ (Ν. 0936).
ε).- Πολύ εγκαίρως το ΣΣ αντελήφθη ότι ο εχθρός ηθέλησε να δώση την κυρίαν μάχην επί της τοποθεσίας ΤΣΑΡΝΟ - Π.ΠΟΥΛΗ και όπισθεν ταύτης επί της τοποθεσίας ΣΚΑΛΑ - ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ, διαθέσας εκεί το μείζον των μαχητικωτέρων δυνάμεων του και των μέσων υποστηρίξεως.
Αφ' ετέρου πολύ εγκαίρως το ΣΣ εντελήφθη ότι έπρεπε να εκμεταλλευθή τας ευνοϊκάς προϋποθέσεις, αίτινες προσεφέροντο εις αυτό διά της διανοιγμένης υπό της ΙΧ Μεραρχίας οπισθίας θύρας των ισχυρωτάτων τοποθεσιών προς της Ι Μεραρχίας και Μεραρχίας Καταδρομών της οδού διά των συνόρων.
- Πράγματι το ΣΣ διά της υπ' αριθ. Α.Π. 8232/25-8-49 διαταγής του διέταξε την ΧV Μεραρχίαν να κινήση μίαν Ταξιαρχίαν επειγόντως εις ΜΟΝΟΠΥΛΟΝ (Ν.145370).
Ταύτην έθεσε υπό Διοίκησιν ΙΧ Μεραρχίας. Ομοίως διά Α.Π.Φ. 3/115/26 Αυγούστου ώρα 15.30 διαταγής του προς την Ιην Μεραρχίαν διέτασσεν όπως η Ι Μεραρχίαν διατηρούσα περιοχήν ΤΣΑΓΚΟΣ ΚΑΡΑΟΥΛΙ (2) (Ν.135295) - ΤΣΑΡΝΟ - ΠΑΠΟΥΛΗ μίαν Ταξιαρχίαν, να είναι με υπολοίπους Ταξιαρχίας έτοιμη να κινηθή επί κατευθύνσεως χωρίον ΓΡΑΜΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΗ ετοίμη να κινηθή επί κατευθύνσεως χωρίον ΓΡΑΜΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΗ.
στ).- Ούτω εν συνόψει βλέπομεν τον ελιγμόν του Σ.Στρατού διαγραφόμεν ως κάτωθι:
"Πριν ή ολοκληρωθή η κατάληψις της διασπασθείσης τοποθεσίας ΤΣΑΡΝΟ - ΠΑΠΟΥΛΗ και βαθύτερον ΣΚΑΛΑ - ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ενίσχυσις διά μιας (της 61 ) Ταξιαρχίας του υπερκερωτικού εμβόλου της ΙΧ Μεραρχίας κατά μήκος των συνόρων και εις τα μετώπισθεν, των ανωτέρω τοποθεσιών, διά μιας επίσης Ταξιαρχίας και αναλόγων μέσων υποστηρίξεως Πυρ/κού και Αεροπορίας, με ετοιμότητα αμέσου εκμεταλλεύσεως υπό Ι Μεραρχίας (μείον Ταξιαρχία) και Μεραρχίας Καταδρομών. Διά του κατ' αυτόν τον τρόπον χειρισμού των Μεγάλων Μονάδων το Σ.Στρατού εξησφάλιζε την ραγδαίαν πτώσιν του απορθήτου υπό ΚΣ θεωρουμένου οχυρού ΓΡΑΜΜΟΥ".
Συμπεράσματα:
1/ Δέον να επιδιωχθή πάση θυσία υψηλή επιστημονική στάθμη των Μονίμων Υγειον. Στελεχών. Η αναζήτησις της μορφώσεως εις τα έφεδρα στελέχη αποτελεί τραγικήν πλάνην. Το ηγετικόν στέλεχος δέον να έχη πολυμερή και απολύτως συγχρονισμένην μόρφωσιν ίνα κατανοήση και αξιοποιήση την κατά μέρος τοιαύτην των εφέδρων στελεχών. Διά να αποδώσι το μέγιστον τα έφεδρα Υγειον. στελέχη δέον να αισθάνωνται όλον το επιστημονικόν βάρος και ήθος του ηγετικού στελέχους.
2/ Προς εξασφάλισιν επιτυχίας διακομιδών και νοσηλείας εις Χ.Μ.Ε. επιβάλλεται, όπως το Σ.Σ. διαθέτει εν πλήρες Χ.Ε. ειδικής συνθέσεως.
3/ Η έλειψις Υγειον. Κλιμακίου εις Ταξ/χίαν παρουσίασεν κενόν.
Δέον να θεσπισθή ο θεσμός του Αρχιάτρου Ταξιαρχίας.
4/ Δεν υπάρχει ενιαίος τρόπος του σκέπτεσθαι, ενεργείν και διαθέτειν τα μέσα εις τους Υγειον. Αξιωματικούς. Τούτο αποτελεί βασικόν μειονέκτημα και δέον να τίχη ειδικής προσοχής.
5/ Η Υγειον. τακτική δεν είναι αρκούντως και κατά ορθόν τρόπον γνωστή εις τα παραγωγικά κ.λ.π. Σχολεία.
Παρατηρήσεις:
α).- Η θέσις και η κίνησις των Υγειον. Σχηματισμών εμφαίνεται εις το συνημμένον σχεδιάγραμμα.
β).- Η έκθεσις πεπραγμένων με επιστημονικήν ανάλυσιν θέλει υποβληθή εις Β6/ΓΕΣ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
α/ Έν των κυρίων στοιχείων της επιτυχίας ο αιφνιδιασμός, δεν ήτο δυνατόν να επιζητηθή και πραγματοποιηθή εις την επιχείρησιν ΓΡΑΜΜΟΥ διότι μετά το ΒΙΤΣΙ οι Κ.Σ. ανέμενον ως βεβαίαν, την επίθεσιν και ως απεδείχθη εκ των ευρεθεσών διαταγών οι Κ.Σ. είχον λάβει εξαιρετικά μέτρα ασφαλείας ιδία κατά την νύκτα.
- Ο ΓΡΑΜΜΟΣ απετέλει δι' αυτούς το τελευταίον σοβαρόν έρισμα και ήτο φυσικό ότι θα κατέβαλλε κάθε προσπάθειαν διά να τον διατηρήση, διά πολιτικούς και στρατιωτικούς σκοπούς.
- Επόμενον ήτο κατόπιν τούτου, ότι ο αιφνιδιασμός του επί του ΓΡΑΜΜΟΥ εχθρού δεν ήτο δυνατός. Όλοι ευρίσκοντο εν συναγερμώ αναμένοντες όπως αντιμετωπίσωσι την επίθεσιν του Α΄ΣΣ.
β/ Κατόπιν τούτου το ΣΣ επεζήτησε να αινφιδιάση τους ΚΣ, ως προς την κατεύθυνσιν της κυρίας ενεργείας.
γ/ Απέβλεπε ως τοιαύτην την διά των συνόρων ΚΟΥΡΙΑ - ΠΟΡΤΑ ΟΣΜΑΝ ΓΚΟΥΜΠΕΛ - υψ. 2520 διότι:
ι).- Αι εχθρικαί οργανώσεις ΟΛΙΓΑΙ.
ιι).- Το έδαφος εντελώς ακάλυπτον προσεφέρετο δι' αρίστην δράσιν Πυρ/κού και κυρίως Αεροπορίας.
ιιι).- Εχθρικόν Πυρ/κόν και όλμοι προσανατολισμένοι περιοχήν ΤΣΑΡΝΟ - ΠΑΠΟΥΛΗ ΑΝ. ΑΡΕΝΩΝ δεν ηδύναντο να χρησιμοποιήσουν τους φραγμούς.
ιυ).- Επιτυγχανούσης της κατευθύνσεως ταύτης απεκόπτοντο αι οδεύσεις διαφυγής προς ΑΛΒΑΝΙΑΝ και κατέρεεν αυτομάτως το σύνολον της οργανωμένης τοποθεσίας ΓΡΑΜΜΟΥ. Επίσης ήτο αδύνατος η διάσωσις του βαρέως υλικού των Κ.Σ.
Δεν καθωρίσθη αρχικώς αύτη καθαρά και λόγω της γειτνιάσεως του ΑΛΒΑΝΙΚΟΥ εδάφους (άγνωστος αντίδρασις) και λόγω δυσταγμών της ΙΙΙ Μεραρχίας.
δ/ Η επιτυχία επομένως του Σ.Στρατού εβασίσθη κυρίως εις την εκπόνησιν σχεδίου το οποίον απέβλεπεν εις καθαρώς δυναμικήν ενέργειαν κατά του ισχυροτέρου σημείου της αμυντικής εχθρικής τοποθεσίας, τοιούτον δε ήτο το ΤΣΑΡΝΟΝ και εις την έγκαιρον αναπροσαρμογήν των δυνάμεων και μέσων υποστηρίξεως προς εκμετάλλευσιν της παρουσιασθησομένης ευκαιρίας, διά την κατάρευσιν του εχθρικού αμυντικού μετώπου, τοιαύτη δε υπήρξεν η διά της 61 Ταξιαρχίας ενίσχυσις του εμβόλου της ΙΧ Μεραρχίας του ενεργήσαντος διά της οδοθετικής γραμμής εις τα νώτα της ισχυρωτέρας αμυντικής τοποθεσίας του εχθρού και πριν αύτη καταρρεύση εξ ολοκλήρου.
- Ούτω ωργανώθη επίθεσις εξαιρετικής ισχύος εις το κέντρον της διατάξεως του εχθρού και εις το ζωτικώτερον σημείον της περιοχής του, ήτοι περιοχήν ΤΣΑΡΝΟ ΠΑΠΟΥΛΗ - ΨΩΡΙΑΡΙΚΑ - ΑΝΩΝΥΜΟΝ ΣΤΑΘΜΟΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ επί τω σκοπώ:
(ι) Διασπάσεως της τοποθεσίας ταύτης.
(ιι) Εξαναγκασμού του εχθρού να δώση φθοράς και να συγκεντρώση το μείζον των εφεδρειών του εις χώρον όπου το ΣΣ ηδύνατο να συγκεντρώση λόγω οδεύσεων το σύνολον του Πυρ/κού και Αεροπορίας και να συντρίψη τούτον, υπό τας καλλιτέρας συνθήκας.
- Η κυρία αύτη ενέργεια εν συνδυασμώ με ισχυράν επίθεσιν ολοκλήρου της ΧV Μεραρχίας επί κατευθύνσεως ΤΡΙΑ ΣΥΝΟΡΑ - ΣΟΥΦΛΙΚΑΣ - ΤΣΟΥΝΙΑ - ΚΙΑΦΑ ηνάγκασε τον εχθρόν να συγκεντρώση όλην του την προσπάθειαν και τας εφεδρείας του εις την περιοχήν ταύτην του κέντρου και ούτω η δεξιά πτέριξ ελιγμού να κινηθή ευχερέστερον προς την κατεύθυνσιν των συνόρων.
- Όταν ο εχθρός αντελήφθη την θανάσιμον λαβίδα, της ΙΧ Μεραρχίας, ήτο πλέον αργά, διότι οι ΚΣ στρατιωτική ηγεσία μη δυνηθείσα να διαγνώση τον ελιγμόν του Σώματος υπέστη αιφνιδιασμόν διά της απειλής των πλευρών και των νώτων υπό της ΙΧ Μεραρχίας.
ε) Το Σ.Στρατού εκράτησεν εις χείρας του την διεύθυνσιν του όγκου των όπλων υποστηρίξεως Πυρ/κού και Αεροπορίας. Διά της συντριπτικής του αυτής δυνάμεως ηδύνατο εκάστοτε να αποκτά εγκαίρως και ταχέως συντριπτικήν υπεροχήν έναντι των μέσων του εχθρού, εκεί όπου τούτο ήθελε να εκτοξεύση την κυρίαν του προσπάθειαν όπως συνέβη κατά την επίθεσιν της Ι Μεραρχίας κατά του ΤΣΑΡΝΟ εν συνεχεία ΠΑΠΟΥΛΗ, ως και υπέρ ΙΧ Μεραρχίας εις ΠΟΡΤΑ ΟΣΜΑΝ. Η συγκεντρωτική χρησιμοποίησις των μέσων υποστηρίξεως αποδίδει τα καλλίτερα αποτελέσματα εν μικροτέρω χρόνω.
- Ούτω η επίθεσις της Ι Μεραρχίας κατά ισχυρών οργανωμένης τοποθεσίας επέτυχε χάρις εις την λεπτολόγον προπαρασκευήν και τον συνδυασμόν των πυρών Πυρ/κού Αεροπορίας και της κινήσεως των επιτιθεμένων Τμημάτων.
- Απεδείχθη ότι άνευ λεπτομερούς προγράμματος προπαρασκευής και υποστηρίξεως της επιθέσεως με τοιούτον πείσμονα εχθρόν και τοιαύτας ισχυράς οργανώσεις δεν είναι δυνατή η επιτυχία της επιθέσεως. Αν υπάρξη χάσμα ολίγων λεπτών μεταξύ κινήσεως και υποστηρίξεως είναι δυνατόν να αποτύχη η επίθεσις και να χαθή όλος ο διατεθείς όγκος πυρός και Αεροπορίας. Η πείρα απέδειξε την κάτωθι σειρά επεμβάσεως των όπλων υποστηρίξεως.
(ι) Προπαρασκευή Πυρ/κού και Αεροπορίας διαρκείας αναλόγου της οργανώσεως της εχθρικής τοποθεσίας. Κατά ταύτην προώθησις του Πεζικού μέχρις αποστάσεως ασφαλείας. Το Πεζικόν εις τας πλείστας των περιπτώσεων εξεμεταλλεύθη καλώς τα συντριπτικά αποτελέσματα της κατ' όγκον χρησιμοποιήσεως των όπλων υποστηρίξεως Πυρ/κού και Αεροπορίας. Εις τούτο πολύ ωφέλησε η κτηθείσα πείρα κατά τας επιχειρήσεις ΧΑΛΚΟΣ και ΑΡΓΥΡΟΣ. Εις την κατεύθυνσιν ταύτην δεν να στραφή σοβαρώς η προσοχή των Μονάδων κατά την μελλοντικήν εκπαίδευσιν.
(ιι) Υποστήριξις της Αεροπορίας μέχρι καταλήψεως του αντικειμενικού σκοπού. Κατά την περίοδον ταύτην το Πυρ/κόν δέον εκτελή προστασίαν αντιπυροβολικού - αντιολμικού επί αξόνων μη εμποδιζόντων την υποστήριξιν της Αεροπορίας.
(ιιι) Διά την εδραίωσιν επί του καταληφθέντος αντικειμενικού σκοπού επιβάλλεται άμεσος επέμβασις του συνόλου του Πυρ/κού διά βολάς ανασχέσεως. Η Αεροπορία δύναται να περιίπταται εις μέγα ύψος υπεράνω των τροχιών των πυροβόλων διά λόγους ψυχολογικούς.
στ).- Η εξαπολυθείσα εφ' ολοκλήρου του μετώπου νυκτερινή επίθεσις την νύκτα 24-25 εκτός των επιτυχιών ας επραγματοποίησε εις τον τομέα της ΙΧ Μεραρχίας δεξιά, έφερε σύγχισιν εις τον εχθρόν και παρημπόδισε τούτον να αντιληφθή εγκαίρως τον ελιγμόν του ΣΣ τον ηνάγκασε δε να διασπείρη τα μέσα του ιδία όλμων.
- Η επιτυχία της νυκτερινής επιθέσεως εξαρτάται κυρίως εκ του βαθμού της προπαρασκευής (αναγνωρίσεις από δύο τουλάχιστον ημερών δρομολογίων εχθρικών οργανώσεων συνηθειών του εχθρού κ.λ.π.). Βεβιασμέναι νυκτεριναί ενέργειαι δεν είναι δυνατόν να είναι επιτυχείς.
ζ).- Στενή παρακολούθησις του αγώνος και άμεσος επέμβασις, βάσει της εξελισσομένης καταστάσεως εχθρού και φιλίων αποτελεί κύριον στοιχείον της Διοικήσεως είτε προς εκμετάλλευσιν παρουσιαζομένης ευκαιρίας είτε προς διόρθωσιν κακώς εξελισσομένης καταστάσεως εις τινα Μονάδας.
- Η ΙΙΙ Μεραρχία είχε ως εντολήν μετά κατάληψιν ΤΣΑΡΝΟΥ και υψωμάτων Β. ΣΛΙΜΝΙΤΣΑΣ να εκμεταλλευθή κατά την διάρκειαν της νυκτός 25/26 Αυγούστου επί των κατευθύνσεων ΤΣΑΡΝΟ - ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ - Χωρίον ΓΡΑΜΜΟΣ - ΚΙΑΦΑ και ΜΟΝΟΠΥΛΟΝ - ΚΟΥΡΓΙΑ - ΠΟΡΤΑ ΟΣΜΑΝ - ΓΚΙΟΥΜΠΕΛ.
Μη κινηθείσα κατά την νύκτα ενεπλάκη κατά διάρκειαν της ημέρας 26 Αυγούστου εις αγώνα μετωπικόν εις ΠΑΠΟΥΛΗ - ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ και δεν ήτο δυνατή η απαγκίστρωσις της.
Το ΣΣ ίνα ενισχύση την διαγραφομένην σοβαράν επιτυχίαν της ΙΧ Μεραρχίας προς κατεύθυνσιν των συνόρων μετέφερε την 61 Ταξιαρχίαν ΧV Μεραρχίας (ΤΡΙΑ ΣΥΝΟΡΑ) εις ΜΟΝΟΠΥΛΟΝ επ' αυτοκινήτων, την έθεσε εις την διάθεσιν της ΙΧ Μεραρχίας και ούτω αύτη απέκτησε την δυνατότητα να αχθή ου μόνον εις υψ. 1520 αλλά και μέχρι αυχένος ΜΠΑΡΑΣ.
Ούτω εξουδετερώθη εν μέρει και μη πραγματοποιηθείσα εκμετάλλευσις της ΙΙΙ Μεραρχίας εις ην τόσο εβασίσθη, το Σ.Σ.
η) Η Ι Μεραρχία καίτοι είχεν την κυρίαν προσπάθειαν εν τούτοις όμως λόγω της μεγάλης υποστηρίξεως Πυρ/κού και Αεροπορίας, ολιγοτέρας απωλείας της ΧV Mεραρχίας, η οποία είχε αποστολήν επιθετικής παραπλανητικής προσπαθείας πλην όμως ελαχίστην υποστήριξιν Πυρ/κού.
θ) Εις τον αγώνα του ΓΡΑΜΜΟΥ διεπιστώθη διά πολλοστήν φοράν ότι η ισχύς των ΚΣ κυρίως στηρίζεται εις τας ισχυρωτάτας οργανώσεις των. Όπου ούτοι ηναγκάσθησαν να δώσουν μάχην επί αναπεπταμένου πεδίου ητήθησαν ευκόλως και συνετρίβησαν ταχύτατα.

Συμπέρασμα:
Δεν πρέπει επ' ουδενί λόγω να αφεθούν οι ΚΣ να οργανωθούν οπουδήποτε και ιδία εγγύς των συνόρων.
ι).- Τα Αεροπλάνα "Χελντάϊβερς απεδείχθησαν ως ισχυρώτατον μέσον συντριβής των Κ.Σ. (καταστροφήν πολυβολείων, κατάρριψις ηθικού) η δε Αεροπορία εν τω συνόλω της συνέβαλε τα μέγιστα εις την νίκην του ΓΡΑΜΜΟΥ.
Η Χρησιμοποίησις των Χαλντάϊβερς εις το σχέδιον υποστηρίξεως εκ της ζώνης ασφαλείας του Πεζικού (άνω των 500 μέτρων). Όταν αύτη εξασφαλίζεται ενδείκνυται η χρησιμοποίησις των αμέσως προ της ενάρξεως της προπαρασκευής πυρ/κού. Άλλως δύναται να χρησιμοποιώνται προ της εξορμήσεως του Πεζικού ή την προηγουμένην της επιθέσεως ημέραν. Λίαν αποτελεσματική είναι η επέμβασις των κατά των μετόπισθεν της αμυντικής διατάξεως ή αντικειμενικών σκοπών διατεταγμένων κατά βάθος οίτινες θα αποτελέσωσι εν συνεχεία αντικειμενικούς σκοπούς της επιθέσεως.
ια).- Τέλος η αρίστη δράσις του Πυρ/κού της Υγειονομικής και λοιπών υπηρεσιών ωφείλεται εις το ότι το ΣΣ απέδωσε ιδιαιτέραν σημασίαν εις την ταχίστην διάνοιξιν οδεύσεων βατών εις τροχόν.
Ένα καλόν οδικόν δίκτυον επί του ΓΡΑΜΜΟΥ δύναται να εξασφαλίση τας προϋποθέσεις εκείνας, αι οποίαι θα στερήσωσι τους ΚΣ. των δυνατοτήτων νέας αποπείρας επανεγκαταστάσεως.
ΠΙΝΑΞ ΑΠΩΛΕΙΩΝ:
ΗΜΕΤΕΡΩΝ ΚΑΙ ΕΧΘΡΟΥ
α).- Παραπλανιτικής ενεργείας

(ι) Ημετέρων.
Ν.Α. Τ.Α. Α.Α. Ν.Ο. Τ.Ο. Α.Ο. ΣΥΝΟΛΟΝ
9 47 230 130 709 207 917
(ιι) Κ.Σ.
Ν.Ε. Π. ΣΥΝΟΛΟΝ
152 49 201
Πιθαναί απώλειαι επί πλέον
Ν. Τ. ΣΥΝΟΛΟΝ
100 400 500

(ιιι) Λάφυρα
α/α Πυροβόλα 3 Γεννήτρια ασυρμάτου 1
Πολυβόλα 8 Τηλέφωνα 1Ι
Μυδράλια 19 Φυσίγγια 90.000
Μπρέν 16 Βλήματα όλμου 1.000
Όλμοι διάφοροι 3 Χειροβομβίδες 300
Τυφέκια 33 Α/Α γρόνθοι 60
Ασύρματος Ν. 694 1 Νάρκαι Σουμάϊν 50
β).- Κυρίας ενεργείας
(ι) Ημετέρων
Ν.Α. Τ.Α. Α.Α. Ν.Ο. Τ.Ο. Α.Ο. ΣΥΝΟΛΟΝ
15 107 - 228 1345 11 1706
(ιι) Κ/Σ
Ν.Ε. Σ. Π. ΣΥΝΟΛΟΝ
922 765 179 1866
(ιιι) Λάφυρα
Πυροβόλα ορειβατικά 17
Πυροβόλα α/α 15
Πυροβόλα α/τ 8
Πολυβόλα και οπλ/λα 670
Αυτόματα 57
Τυφέκια 2598
Όλμοι διάφοροι 221 (εξ ων 10 των 120 χιλ)
Πίατ 4
Πολλοί τόννοι βλημάτων όλμου - Πυρ/κού, χειροβομβίδων ναρκών.

Τ.Υ.
Θ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ
Αντιστράτηγος - Διοικητής

ΘΕΜΑ:- Σχέδιον επιχειρήσεων ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ
ΓΡΑΜΜΟΥ Α΄ΣΣ ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ
ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
Πρός : ΣΗΔΜ/Α1 ΓΕΣ/Α1
Αριθ. Πρωτ. 245246
Κοιν : Α΄ΣΣ/Α1 - Α1 ΓΕΣ Αριθ. Φακ. 4009/39
Β.Σ.Τ. 902 11.8.49
Α.Α. Αντ. 5
Σχετική άκρως απόρρητος 164/7.8.49 ΣΗΔΜ και ΛΑΠ Φ1/1/ΤΣ/5.8.49 του Α.' Σ. Σ.
1.- Εν όψει και της καταστάσεως όπως παρουσιάζεται ήδη αύτη εν ΓΡΑΜΜΩ μετά τας τελευταίας επιχειρήσεις, το Σχέδιον Επιχειρήσεων Α΄ΣΣ να ανασυνταχθή βάσει και των κάτωθι γενικών ενδείξεων:
(α) Επί σκοπώ συγκεντρωτικής χρησιμοποιήσεως των μέσων και ουχί διασποράς αυτών εις ευρείαν έκτασιν η όλη επιχείρησις συντριβής των συμμοριακών δυνάμεων ΓΡΑΜΜΟΥ να διαιρεθή εις δύο φάσεις:
Πρώτη φάσις: Βόρειος ΓΡΑΜΜΟΣ, συμπεριλαμβανομένης της κορυφογραμμής ΓΡΑΜΜΟΣ - ΚΙΑΦΑ.
Δευτέρα φάσις: Νότιος ΓΡΑΜΜΟΣ.
(β) Διατεθησόμεναι συμπληρωματικαί δυνάμεις εις Α΄ΣΣ: δύο Μεραρχίαι, δυνάμεις Καταδρομών, πυροβολικόν.
Από απόψεως χρόνου διαθέσεως η πιθανότητα περίπτωσις είναι η αρχική διάθεσις μιας Μεραρχίας μετά πυροβολικού και μετά ή άνευ δυνάμεων Καταδρομών, και εν δευτέρω χρόνω διάθεσις των λοιπών δυνάμεων.
(γ) Κατανομή των ανωτέρω συμπληρωματικών δυνάμεων ουχί εν αναλογία εφ' όλου του θεάτρου ΓΡΑΜΜΟΥ, αλλά χρησιμοποίησις κατά την πρώτην φάσιν διά τον Βόρειον ΓΡΑΜΜΟΝ απασών των αναγκαιουσών δυνάμεων διά την πραγματοποίησιν του τεθέντος σκοπού της φάσεως ταύτης.
Κατά την φάσιν ταύτην αι εν τω νοτίω ΓΡΑΜΜΩ δυνάμεις μας θα έχουν ως αποστολήν την απασχόλησιν και την καθήλωσιν των εχθρικών δυνάμεων εν αυτή ως και την απαγόρευσιν διεκφυγής προς Νότον.
(δ) Έναρξις των επιχειρήσεων Βορείου ΓΡΑΜΜΟΥ το ταχύτερον δυνατόν αφ' ης διατεθούν εις το Α΄ΣΣ αι αναγκαιούσαι δυνάμεις.
Ως πρώτον κλιμάκιον διατεθησομένων δυνάμεων δέον να υπολογίζεται ολόκληρος Μεραρχία, εισαγομένη ολόκληρος εις τον αγώνα και ουχί κατά διαδοχικώς αφικνουμένας ταξιαρχίας.
ε) Η κατά του Νοτίου ΓΡΑΜΜΟΥ εν συνεχεία κατά την δευτέραν φάσιν ενέργεια θα βασισθή κυρίως εις τοιαύτην από βορρά, με εκμετάλλευσιν των πλεονεκτικών θέσεων εις τας οποίας θα καταλήξωμεν εις την πρώτην φάσιν.
2. Λόγω του ότι η κατάστασις του εχθρού εν ΓΡΑΜΜΩ δύναται να είναι μεταβλητή (ενδεχομένως μέρος των εκ ΒΙΤΣΙ συμμοριτών πιθανόν να χρησιμοποιηθή εν συνεχεία εις ΓΡΑΜΜΟΝ) το από τούδε συνταχθησόμενον σχέδιον του Α΄Σ.Σ. δέον να είναι εύκαμπτον και να αναπροσαρμόζεται προς την συμμοριακήν κατάστασιν. Τούτο ισχύει όχι μόνον διά το μεσολαβούν χρονικόν διάστημα μέχρι της ενάρξεως των επιχειρήσεων τούτων αλλά και κατ' αυτήν ταύτην την διάρκειαν αυτών.
3.- Το εν γενικαίς γραμμαίς βάσει των ανωτέρω σχέδιον του ΣΣ μετά των υμετέρων παρατηρήσεων να υποβληθή εις ΓΕΣ μέχρι της 15.8.49.

Αρχιστράτηγος Α. ΠΑΠΑΓΟΣ
Τ.Σ.Υ.

ΣΗΜΑ
ΑΠΟ : ΣΗΔΜ 011400

ΠΡΟΣ: Α΄ και Β΄ΣΣ -ΤΣ/1-2-3-8-9-10-11-15 Μεραρχ.
72-77 Ταξιαρχίας - 8 και 2 ΕΣΠ - 15-24-40 ΕΣΠ
ΚΟΙΝ: ΓΕΣ/Α1
Αριθ. Πρωτ. ΑΠ 3705
Ων μη λησμονήται ότι μετά ΒΙΤΣΙ ΓΡΑΜΜΟΝ πολλαί μικρόταται συμμοριακαί ομάδες διαβιούν και λυμαίνονται εις ΧΕΙΜΑΔΙΤΙΔΑ-ΣΙΝΙΑΤΣΙΚΟ - ΚΑΣΤΑΝΟΧΩΡΙΑ - ΒΟΥΡΙΝΟΣ - ΟΡΛΙΑΚΑΣ - ΒΕΝΤΖΙΑ - ΣΜΟΛΙΚΑΣ - ΖΑΓΟΡΙΑ- ΣΟΥΛΙ -ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ - ΒΕΡΜΙΟΝ. Όλοι αυτοί συμποσούνται 600. Επί πλέον κινούνται κατά μήκος μέσου ΑΛΙΑΚΜΩΝΟΣ ήδη 200 ολυμπισίου με άγνωστον κατεύθυνσιν. Με την άνεσιν που έχομεν ας σπεύσωμεν όλοι εις εξολόθρευσιν των διότι οιαδήποτε οκνηρία, ανοχή θα μας γεννήση πράγματα τα οποία όλοι εκ σκληρού παρελθόντος γνωρίζομεν. Σύνδεσμοι πληροφορίαι και επιτήδιαι νυκτεριναί επιθέσεις χωρίς όρια περιοχών κ.λ.π. διά να ησυχάσωμεν μετά των δυστυχούντων πληθυσμών.

3511 ΒΕΝΤΗΡΗΣ
012110 Αντιστράτηγος

ΘΕΜΑ: Εδραίωσις επί ΒΙΤΣΙ - ΓΡΑΜΜΟΥ ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ
Ασφάλεια Εσωτερικού Σ.Η.Δ.Μ./Α1
ΠΡΟΣ: Α΄ΣΣ-Β΄ΣΣ Αριθ. Α.Α.Π. 198
ΚΟΙΝ: ΓΕΣ /Α1-Γ΄ΣΣ - ΣΚΕ Β.Σ.Τ. 901/3.ΙΧ.49
Σ.Η.Δ.Μ./Α1 α.α.α. 5
Σχετικαί Α.Α.Π. 245272/4009/1/29.8.49, 232772/4009/38/31.8.49 και 245274/4009/38/1.9.49 Διαταγαί Αρχιστρατήγου
1.- ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ - ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΧΘΡΟΥ
(α) Ο εχθρός στερηθείς των επί ΒΙΤΣΙ-ΓΡΑΜΜΟΥ βάσεών του ευθύς ως ανασυγκροτηθή εις ΑΛΒΑΝΙΑΝ είναι πιθανόν να επιδιώξη να επαναγκατασταθή εις Ελληνοαλβανικήν μεθόριον ζώνην εξ ης να εξορμά προς το εσωτερικόν της χώρας και να ανεφοδιάξη τας εν αυτώ δυνάμεις του. Εν αδυναμία δημιουργίας παραμεθορίου βάσεως, θα αποπειραθή να αποστείλη απ' ευθείας εξ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ομάδας εις το εσωτερικόν της χώρας.
(β) Τα εις την κεντρικήν Ελλάδα και τα μετόπισθεν εν γένει υπολείμματά του - ενισχυόμενα ενδεχομένως εξ ΑΛΒΑΝΙΑΣ - θα συνεχίσουν την προσπάθειάν των ανασυγκροτήσεως προς παρενόχλησιν του εσωτερικού.
2.- ΠΡΟΘΕΣΙΣ
(α) Απαγόρευσις επαναδημιουργίας ΚΣ βάσεων επί της μεθορίου ζώνης.
(β) Απαγόρευσις εισδύσεως ΚΣ ομάδων εις το εσωτερικόν της χώρας εξ ΑΛΒΑΝΙΑΣ.
(γ) Συντριβή των ΚΣ υπολειμμάτων εσωτερικού και μετόπισθεν.
(δ) Εκπαίδευσις των Μονάδων του Στρατού.
3.- ΜΕΘΟΔΟΣ
ΤΡΟΠΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
(α) Διάθεσις ισχυρών δυνάμεων, κατά βάθος διατεταγμένων, εις την προς ΑΛΒΑΝΙΑΝ μεθόριον ζώνην (ΗΠΕΙΡΟΣ - ΓΡΑΜΜΟΣ - ΒΙΤΣΙ), προς απαγόρευσιν επαναδημιουργίας ΚΣ βάσεων εν τη αυτή και απαγόρευσιν δεισδύσεως ΚΣ ομάδων εξ ΑΛΒΑΝΙΑΣ εις τα μετόπισθεν και το εσωτερικόν.
ι.- Κατοχή και αμυντική οργάνωσις των εν τη παραμεθορίω προς ΑΛΒΑΝΙΑΝ ζώνη σημείων ιδιαιτέρας σημασίας.
ιι.- Διάταξις κινητών εφεδρικών δυνάμεων, εν τη παραμεθορίω ζώνη , αφ' ενός διά την δίωξιν και εξόντωσιν πάσης ΚΣ ομάδος ήτις ήθελε αποπειραθή να διεισδύση εξ ΑΛΒΑΝΙΑΣ προς το εσωτερικόν και αφ' ετέρου διά την πανταχόθεν προσβολήν επιτιθεμένων κατά των μονίμως κατεχομένων ημετέρων θέσεων.
(β) Διάθεσις ικανών κινητών δυνάμεων εις καταλλήλους χώρους των μετόπισθεν και του εσωτερικού προς δίωξιν και εξόντωσιν των ΚΣ υπολειμμάτων.
(γ) Δημιουργία στρατοπέδων Μονάδων.
4.- ΖΩΝΗ ΕΥΘΥΝΗΣ Σ.Η.Δ.Μ.
Όριον μετά Σ.Κ.Ε.:
ΜΟΝΗ ΜΟΥΤΣΑΛΙ (0.2424) - ΑΛΙΑΚΜΩΝ μέχρι συμβολής ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ (Σ.6687) - ΒΕΝΕΤΙΚΟΣ μέχρι (Σ.5181) - ΚΗΠΟΥΡΓΙΟ - ΤΣΟΥΚΑ ΚΑΡΑΛΗ (Σ.4177) - ΤΡΥΠΗΜΕΝΗ (Σ.3776) - ΜΗΛΕΑ - ΚΑΤΑΡΑ - ΔΟΚΙΜΙ - ΑΝΘΟΥΣΑ (Σ.3346) - ΑΧΕΛΩΟΣ εκείθεν το μέχρι τούδε τοιούτον (άπαντα εις Σ.Η.Δ.Μ.).
Όριον μετά Γ΄ΣΣ:
ΜΟΝΗ ΜΟΥΤΣΑΛΙ (0.2424) - ΑΡΑΠΗ (0.1923) - ΠΙΛΑΦ ΛΟΦΟΣ (0.0826) - ΑΚΡΙΝΗ (Ν.9928) - ΕΡΜΑΚΙΑ (Ν.9635) - ΜΠΙΓΚΛΑ (Ν.9039) - ΑΥΓΟ (Ν.8943) - ΜΕΣΟΒΟΥΝΟΣ - ΠΥΡΓΟΙ - ΦΑΡΑΓΓΙ (Ν.9499) - ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ - ΜΕΤΕΡΙΖΙ (Ν.9076) - υψοδ. 1928 (Ν.9082) - (άπαντα εις Σ.Η.Δ.Μ.)
5.- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΙΣ
- Α΄Σ.Στρατού: Εις Νότιον ΓΡΑΜΜΟΝ - ΗΠΕΙΡΟΝ.
- Β΄Σ.Στρατού: Εις Β. ΓΡΑΜΜΟΝ - ΒΙΤΣΙ - ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΝ
Όριον ζώνης ευθύνης Σ.Σ.
ΚΟΡΥΦΗ ΓΡΑΜΜΟΥ (υψ. 2520) - ΚΙΑΦΑ - ΑΡΕΝΕΣ - ΜΠΟΥΧΕΤΣΙ - ΜΑΡΔΙΤΣΑ - ΡΩΜΗΟΣ - ΜΠΟΥΓΔΑΝΙ - ΔΙΣΤΡΑΤΟΝ - ΠΕΝΤΕΦΟΥΡΛΟ (Σ.2484) - ΠΥΡΟΣΤΙΑ (Σ.3275) - ΤΡΥΠΗΜΕΝΗ (Σ.3776) - ΜΗΛΕΑ (άπαντα εις Α΄ΣΣ).
6.- ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΥΠΟ ΔΙΑΤΑΓΑΣ Σ.Σ.
(α) Α΄ΣΣ
- VIII και ΧΙ Μεραρχίαι
- 15, 24, 40 Ε.Σ.Π.
- 105 Σ.Π.Π.
- 141, 146 Μ.Ο.Π.
- ΙΧ Σύνταγμα Αναγνωρίσεως
- 701, 711, 714 Λόχοι Μηχανικού
- Τα ήδη εν ΗΠΕΙΡΩ μη Μεραρχιακά όργανα και μέσα διοικητικής μερίμνης.
- Δυνάμεις Χωροφυλακής και ΜΕΑ περιοχής.
- 72 Ταξιαρχία (προσωρινώς).
(β) Β΄ΣΣ
- Χ και ΧV Μεραρχίαι
- 77 Ταξιαρχία
- 8 Ε.Σ.Π. (2 Τάγματα) - 12 Ε.Σ.Π. (3 Τάγματα)
- 14, 31, 32, 83, 84, 88 Τ.Ε.
- Στρατ. Διοικήσεις Δυτ. Μακεδονίας και ΓΡΕΒΕΝΩΝ.
- 104 Σ.Π.Π.
- 142, 143 Μ.Ο.Π.
- ΙΙ Σύνταγμα Αναγνωρίσεως
- 704, 713, 716 Λόχοι Μηχανικού.
- Τα ήδη υπό τας διαταγάς του μη Μεραρχιακά όργανα και μέσα διοικητικής μερίμνης.
- Δυνάμεις Χωροφυλακής και ΜΕΑ περιοχής
- 43 και 52 Ταξιαρχίαι (προσωρινώς).
(γ) Εφεδρείαι Αρχιστρατήγου εν τη ζώνη ΣΗΔΜ
- ΙΧ Μεραρχία: Περιοχήν ΚΟΖΑΝΗΣ (προσωρινώς με 2 Ταξιαρχ.)
- Ταξιαρχία Ι Μεραρχίας Περιοχήν ΚΟΥΤΣΟΥ-ΦΛΙΑΝΗ - ΜΕΤΣΟΒΟΝ (προσωρινώς)
- 101 Σ.Π.Π. περιοχήν ΚΟΖΑΝΗΣ
- 151 Μ.Μ.Π. " ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ.
7.- ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΙΣ Σ.Σ.
(α) Α΄ΣΣ
Όριον μεταξύ των Μεραρχιών του:
ΑΩΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ - ΔΙΣΤΡΑΤΟΝ (Εις Μεραρχίαν Νοτ. ΓΡΑΜΜΟΥ).-
(β) Β΄ΣΣ
- ΧV Μεραρχία (9 Τάγματα)
Εις τον τομέα από Δυτικού ορίου Β΄ΣΣ μέχρι ΦΛΑΤΣΑΤΑ - ΚΑΛΟΧΩΡΙ.
- Χ Μεραρχία (9 Τάγματα)
Εις τον τομέα από ΦΛΑΤΣΑΤΑ - ΚΑΛΟΧΩΡΙ μέχρι κορυφογραμμής ΒΑΡΝΟΥΣ - Αυχήν ΠΙΣΣΟΔΕΡΙΟΥ - ΒΕΡΝΟΥ (όχι).
- Τομεύς ΦΛΩΡΙΝΗΣ (προσωρινώς 43 Ταξιαρχία συν 14 Τ.Ε.)
Εις τον τομέα από κορυφογραμμής ΒΑΡΝΟΥΣ - Αυχήν ΠΙΣΣΟΔΕΡΙΟΥ ΒΕΡΝΟΥ (ναι) μέχρι Ανατολ. Ορίου ΣΗΔΜ.
- Σ.Δ.Δ. Μακεδονίας (4-5 Τ.Ε.)
Εν τη περιοχή ΑΛΙΑΚΜΩΝ - ΒΕΡΜΙΟΝ - Λίμναι ΒΕΓΟΡΙΤΙΣ - ΧΕΙΜΑΔΙΤΙΣ - ΣΙΝΙΑΤΣΙΚΟΝ - ΒΟΥΡΙΝΟΝ - ΒΕΝΤΖΙΑ.
- Σ.Δ. ΓΡΑΒΕΝΩΝ (επί του παρόντος 77 Ταξιαρχία, 12 Ε.Σ.Π., 8 Ε.Σ.Π.).
Όρια ζώνης ευθύνης Σ.Δ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ:
Ανατολικόν: ΑΛΙΑΚΜΩΝ από συμβολής ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ μέχρι ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ (Ν.6009).
Νότιον: Το τοιούτον ΣΗΔΜ - ΣΚΕ
Δυτικόν: Το μεταξύ Α΄ΣΣ. και Β΄ΣΣ.
Βόρειον: ΧΡΥΣΗ - Υψ. 1772 (Ν.2614) - ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ - ΚΡΙΜΗΝΙΟΝ (Ν.4407) - ΦΥΤΟΚΙΟΝ - ΚΛΗΜΑ - ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ (Ν.6009).
Τα επί βάσει των ανωτέρω λεπτομερή όρια μεταξύ Μεραρχιών και Σ.Δ. να ορίση το Β΄ΣΣ.
(γ) Εφεδρείαι
Εκάστη των επί της μεθορίου Μεραρχιών να διατηρή 1 Ταξιαρχίαν εφεδρικήν συγκεντρωμένην εις κατάλληλον χώρον, άνευ ουδεμιάς ευθύνης ασφαλείας.
Αύται θα αντικαθίστανται διαδοχικώς, αμοιβαίως με τας φρουράς των Κ.Α. και Σ.Σ. ώστε ουδέν τμήμα να αποκτά στατικόν πνεύμα.
8.- ΑΠΟΣΤΟΛΑΙ Κ.Σ.
(α) Γενικαί αποστολαί
ι.- Να απαγορεύσουν επαναδημιουργίαν ΚΣ βάσεων και εστιών εν τη προς ΑΛΒΑΝΙΑΝ παραμεθορίω ζώνη και παρεμποδίσουν πάσαν διείσδυσιν ΚΣ ομάδων εξ ΑΛΒΑΝΙΑΣ προς τα μετόπισθεν και το εσωτερικόν της Χώρας.
Προς τούτο:
- Να κατέχουν μονίμως και να οργανώσουν ισχυρώς αμυντικώς τα παρά την μεθόριον ΑΛΒΑΝΙΑΣ σημεία ιδιαιτέρας σημασίας.
- Να τηρούν κινητάς εφεδρικάς δυνάμεις εν τη ζώνη της διατάξεώς των αφ' ενός διά την ταχείαν, αυτόματον και πανταχόθεν προσβολήν ΚΣ δυνάμεων επιτιθεμένων τυχόν κατά των ημετέρων θέσεων ιδιαιτέρας σημασίας και αφ' ετέρου διά την άμεσον δίωξιν πάσης ΚΣ ομάδος ήτις ήθελε εμφανισθή εν τη παραμεθορίω περιοχή.
ιι.- Να διώξουν και εξοντώσουν το ταχύτερον τα εις τα μετόπισθεν και το εσωτερικόν της ζώνης των ΚΣ υπολείμματα, συμφώνως προς εκδοθείσας ειδικάς διαταγάς ΣΗΔΜ.
Να καταστρέφουν αμέσως πάσαν νεομφανιζομένην εν τη ζώνη των ΚΣ δύναμιν.
ιιι.- Να δημιουργήσουν ανά ένα Κέντρον εκπαιδεύσεως Ταξιαρχίας εν τη ζώνη των (εκδοθήσεται ειδικά διαταγή ).
(β) Σημεία ιδιαιτέρας σημασίας (άτινα επ' ουδενί τρόπω να περιέλθουν εις την κατοχήν ΚΣ).
Α΄ΣΣ
- ΓΡΑΜΜΟΣ (2520) ή ΣΚΙΡΤΣΙ - ΚΙΑΦΑ - ΕΠΑΝΩ ΑΡΕΝΑ - ΜΠΟΥΧΕΤΣΙ με αυχένα ΠΡΙΑΣΠΟΥ - ΛΙΟΚΟ - ΠΡ. ΗΛΙΑΣ ΟΞΥΑΣ - Αυχήν ΜΠΑΡΑ - ΣΤΕΝΟ με ΚΑΡΔΑΡΙ - ΚΑΜΕΝΙΚ - ΜΑΡΙΑ - ΛΥΚΟΜΟΡΟ - ΠΥΡΓΟΣ ΣΤΡΑΤΣΙΑΝΗΣ - ΤΑΜΠΟΥΡΙ.
ΝΤΟΥΣΚΑ - ΒΙΓΛΑ - 4-5 Σ.Σ. εις ΠΩΓΩΝΙ - Κ.Α. επί ΜΟΥΡΓΚΑΝΑΣ με έτερα 2-3 Σ.Σ.
Β΄ΣΣ
- ΓΚΟΥΠΕΛ - ΜΠΑΤΑΡΟΣ - ΚΟΥΡΙΑ - ΚΟΝΟΠΙΣΤΕ - ΚΟΝΤΡΑ ΠΟΛΙΓΚΑ - 1425 - ΠΑΠΟΥΛΙ - ΤΣΑΡΝΟ. Αμέσως Ανατολ. Αυχένος ΣΓΚΟΥΡΟ - ΑΛΕΒΙΤΣΑ - ΑΜΟΥΔΑ.
ΦΛΑΤΣΑΤΑ - ΚΩΣΤΕΝΕΤΣΙ - ΜΑΛΙ ΜΑΔΙ - ορόσημον ΣΜΑΡΔΕΣΙ - ΜΠΟΥΤΣΙ - ΒΑΡΜΠΙΑ - ΟΡΟΣΗΜΟΝ ΠΑΠΑΔΗΜΑ ή ΠΥΡΑΜΙΣ - ΜΠΑΜΠΑ (Πυξού) - ΝΤΕΡΒΑΝ - ΜΙΣΟΔΑΓΙΤΣΑ ή ΛΟΚΜΑ - εκατέρωθεν αυχένος ΠΙΣΣΟΔΕΡΙΟΥ - Κορυφή ΒΙΤΣΙ - ΛΕΣΙΤΣ.
(γ) Αμοιβαία συνδρομή
Αι εκατέρωθεν των ορίων Σ.Σ. και Μεραρχιών Μονάδες (κυρίως αι κινηταί εφεδρικαί τοιαύται) να έχουν μελετήση και να είναι έτοιμοι να επέμβουν υπέρ του γείτονος διά μέρους η και διά του συνόλου των δυνάμεών των.
Ζώναι αμοιβαίας συνδρομής
Μεταξύ Α΄ και Β΄ΣΣ:
Διάβασις ΜΠΑΡΑΣ - ΒΟΥΡΜΠΙΑΝΗ - ΤΑΜΠΟΥΡΙ (Ν.1205) ΚΕΡΑΣΟΒΟΝ - ΤΡΙΓ. ΣΜΟΛΙΚΑ - ΠΑΔΕΣ (Σ.1191) - ΛΑΪΣΤΑ (Σ.1483) - ΚΟΥΚΟΥΡΟΥΝΤΖΟΣ - ΜΕΤΣΟΒΟΝ.
ΜΠΑΤΑΡΟΣ - Αυχ. ΣΓΚΟΥΡΟ - ΠΥΡΣΟΣ (Ν.2024) - ΠΑΛΙΟΚΡΙΜΙΝΙ - ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΝ - ΠΡΟΣΒΟΡΟΝ - ΜΟΝΑΧΗΤΙ.
- Μεταξύ Μεραρχιών και Σ.Δ.:
Να καθορίσουν τα Σ.Σ.
9.- ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟΝ
Μικρόν μέρος τούτου να κατανεμηθή προς άμεσον υποστήριξιν μεμακρυσμένων Κ.Α. Το υπόλοιπον να παραμείνη εις καταλλήλους θέσεις εις χείρας των Σ.Σ. ή Μεραρχιών, προς επέμβασιν όπου ήθελε παραστή σοβαρά ανάγκη. Αι πιθαναί αύται ενέργειαι και επεμβάσεις να μελετηθούν λεπτομερώς.
10.- ΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΑ
Κατ' αρχήν, να μένουν συγκεντρωμένα κατά Ίλας αποτελούντα κινητάς εφεδρείας προς άμεσον επέμβασιν οπουδήποτε.
Η μέθοδος προστασίας κινουμένων φαλάγγων να αναθεωρηθή. Τα θωρακισμένα τμήματα αντί ν' αποτελούν κινητήν συνοδείαν, να καταλαμβάνουν τα δεσπόζοντα σημεία του δρομολογίου.
11.- ΜΗΧΑΝΙΚΟΝ
(α) Αποστολαί
Ολόκληρος η προσπάθειά του να στραφή:
- Εις την ανάπτυξιν και βελτίωσιν των συγκοινωνιών προς εξυπηρέτησιν των τακτικών αναγκών και ανεφοδιασμών.
- Εις την αμυντικήν οργάνωσιν και την κατασκευήν εγκαταστάσεων διαβιώσεως κυρίως των εις μέγα υψόμετρον Κ.Α. και Σ.Σ.
- Η ναρκαλιεία να ανατεθή εις τας Διμοιρίας Σκαπανέων Ταγμάτων Πεζικού.
Εξ εκατέρων των Σ.Σ. να καταβληθή κυρία προσπάθεια προς κατασκευήν μιας εισδυούσης οδού ήτις να ενωθή εις αυχένα ΚΙΑΦΑΣ.
(β) Κατασκευασθησόμενα έργα
ι.- Αμυντικής οργανώσεως και διαβιώσεως
Εις έκαστον Κ.Α. ή Σ.Σ. θα κατασκευασθούν:
- Πολυβολεία βαθυδάπεδα, κτιστά με επικάλυψιν διά κορμών δένδρων. Τα σημαντικώτερα εκ μπετόν (προσοχή εις τας θυρίδας - τέχνη - απόδοσις όπλων).
- Χαρακώματα και ορύγματα συγκοινωνίας ορθίου ανδρός κανονικών διαστάσεων, με διαχώματα.
- Σκέπαστρα ομάδων.
- Σ.Δ. και παρατηρητήρια (σκέπαστρα)
- Στ. Επιδέσεως και Κέντρα Διαβιβάσεων (σκέπαστρα)
- Συρματοπλέγματα κονονικόν
- Ναρκοπέδια εναντίον προσωπικού
- Ολμοβολεία
- Αποθήκαι πυρομαχικών
- " εφεδρικών τροφών και νομής
- Σταύλοι
ιι.- Συγκοινωνιών
Α΄ΣΣ:
- Να κατασκευασθή ή βελτιώση οδόν βατήν εις τροχόν από γεφύρας ΜΠΕΛΕΥ (Ν.0303), κατά μήκος ρού ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΥ μέχρι ΚΟΥΤΣΟΥΡΟ με διακλαδώσεις προς:
- ΚΕΡΑΣΟΒΟΝ - αυχένα ΡΩΜΗΟΥ
- ΑΕΤΟΜΗΛΙΤΣΑΝ - αυχένα ΚΙΑΦΑΣ (κυρία προσπάθεια).

Β΄ΣΣ:
- Να διανοίξη οδόν από περιοχής ΤΑΜΠΟΥΡΙ μέχρι χωρ. ΓΡΑΜΜΟΣ και αυχένος ΚΙΑΦΑΣ βατής εις τροχόν (κυρία προσπάθεια)
- Να κατασκευάση το ταχύτερον την γέφυραν ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙΟΥ επί ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ και να βελτιώση την οδόν ΓΡΕΒΕΝΑ ΒΕΝΕΤΙΚΟΣ - ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙΟΝ - 2 χιλ. Νοτίως τούτου.
- Να επισκευάση την οδόν ΓΡΕΒΕΝΑ - ΕΛΑΤΟΣ - ΚΑΛΗ ΡΑΧΗ και να μελετήση την επέκτασιν ταύτης μέχρι ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΥ δι' ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ - ΔΙΛΟΦΟΝ.
- Να ενώση με οδόν βατήν εις τροχόν το ΕΠΤΑΧΩΡΙ με το ΚΟΥΤΣΟΥΡΟ (μέχρι ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΥ) και με την ΖΟΥΖΟΥΛΗΝ.
12.- ΛΗΨΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΩΣ
Βάσει των διά της παρούσης καθοριζομένων να ληφθή η γενική διάταξις των Μεγ. Μονάδων μέχρι εσπέρας 10 Σεπτεμβρίου.
Αι εις Βορ. ΓΡΑΜΜΟΝ Ι και ΙΧ Μεραρχίαι θα αποσυρθούν εκείθεν δι' ειδικών διαταγών ΣΗΔΜ και κατόπιν συνεννοήσεως μετά του Β΄ΣΣ.
13.- ΜΕΛΕΤΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΞΕΩΣ ΕΠΙ ΜΕΘΟΡΙΟΥ - ΟΧΥΡΩΣΕΙΣ
Βάσει των διά της παρούσης καθοριζομένων (γενική διάταξις σημεία ιδιαιτέρας σημασίας - εφεδρικαί δυνάμεις) τα Σ.Σ.
(α) Να μελετήσουν και καθορίσουν την γενικήν εσωτερικήν διάταξιν των Μεραρχιών των.
(β) Να διορίσουν μίαν επιτροπήν κατά Μεραρχίαν αποτελουμένην εξ:
- 1 Αξιωματικού Επιτελείου Σ.Σ.
- 2 " " οικείας Μεραρχίας.
- 1 " Μηχανικού,
ήτις θα μελετήση και θα προτείνη:
- Τα σημεία (συγκεκριμένως) άτινα θα οργανωθούν ως Κ.Α. και εκείνα άτινα θα οργανωθούν ως Σ. Στηρ. Προς εξασφάλισιν των καθοριζομένων θέσεων ιδιαιτέρας σημασίας.
- Την δύναμιν της φρουράς εκάστου Κ.Α. ή Σ.Σ.
- Τα εκτελεσθησόμενα εν εκάστω έργα (παρ. 11/β/ι).
Ο αξ/κός Μηχανικού της επιτροπής να προϋπολογίση τα απαιτούμενα υλικά διά κατασκευήν των έργων τούτων (υλικά μη δυνάμενα να εξευρεθούν εκ των πέριξ).
Η επιτροπή θα συντάξη σχετικήν έκθεσιν ην θα υποβάλη εις την Μεραρχίαν. (Οι πίνακες των απαιτουμένων υλικών κατά Κ.Α. ή Σ.Σ. μεμονωμένοι θα υποβληθώσι εν συνεχεία κεχωρισμένως).
Η Μεραρχία θα υποβάλη ταύτην εις Σ.Σ. μετά της γνώμης της.
Τα Σ.Σ. θα μελετήσουν τας εκθέσεις και μελέτες, θα κρατήσουν ταύτας και θα υποβάλουν εις ΣΗΔΜ εκτενή αναφοράν επί της προκριθείσης υπ' αυτών οριστικής διατάξεως επί μεθορίου ζώνης, εις ην θα εμφαίνωνται και αι εφεδρικαί δυνάμεις. Αι αναφοραί αύται να περιέλθουν μέχρι 15 Σεπτεμβρίου ανυπερθέτως.
Μετά την υπό του ΣΗΔΜ έγκρισιν, θα ληφθή οριστική διάταξις και θα αρχίση η κατασκευή των ημιμονίμων έργων. Εν τω μεταξύ αι Μεραρχίαι ωφείλουν να προβαίνουν εις μεταφοράν και συγκέντρωσιν επί τόπου υλικών οχυρώσεων άνευ απωλείας χρόνου.
Να καταβληθή πάσα προσπάθεια ώστε να περισυλλεγούν και χρησιμοποιηθούν άπαντα τα υλικά αμυντικής οργανώσεως των παλαιών Κ.Α. και Σ.Σ. (ημετέρων και συμμοριακών) των μη περιληφθησομένων εις το σχέδιον εδραιώσεως. Δυνάμεθα να είπωμεν ότι μόνον αυτά θα ήρκουν διά την νέαν μας οργάνωσιν. Θα έχωμεν τεραστίαν οικονομίαν.
14.- ΣΤ. ΔΙΟΙΚΗΣΕΩΣ Μ.Μ.
- ΣΗΔΜ : ΚΟΖΑΝΗΝ
- Α΄ΣΣ : ΙΩΑΝΝΙΝΑ
- VΙΙΙ Μεραρχία : ΚΟΝΙΤΣΑ
- ΧΙ " : ΙΩΑΝΝΙΝΑ
- Β΄ΣΣ : ΚΟΖΑΝΗΝ
- ΧV Μεραρχία : ΝΕΣΤΟΡΙΟΝ
- Χ " : ΚΑΣΤΟΡΙΑ
- Τομεύς ΦΛΩΡΙΝΗΣ : ΦΛΩΡΙΝΑ
- ΣΔΔΜ : ΚΟΖΑΝΗΝ
- ΣΔ ΓΡΕΒΕΝΩΝ : ΓΡΕΒΕΝΑ
15.- ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΙΣ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Σ.Δ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ
(α) Θα συγκροτηθή αύτη του ΓΕΣ με διοικητήν Ταξίαρχον και ίδιον Επιτελείον.
(β) Μέχρις ότου πραγματοποιηθή τούτο και ευθύς άμα τω πέρατι επιχειρήσεως ΟΡΛΙΑΚΑ - ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ - Ανατολ. ΣΜΟΛΙΚΑ περί ης Α.Π.3773/Α1/3.ΙΧ.49 διαταγή ΣΗΔΜ, οπότε θα αποσυρθή η 52 Ταξιαρχία εκ της ζώνης ταύτης, το Β΄ΣΣ. να ρυθμίση προσωρινώς το ζήτημα της διοικήσεως ταύτης ως ακολούθως:
ι.- Την διοίκησιν ν' αναλάβη ο διοικητής 77 Ταξιαρχίας Συν/ρχης ΣΕΙΡΑΔΑΚΗΣ εγκαθιστάμενος εις ΓΡΕΒΕΝΑ διατηράν και την διοίκησιν της Ταξιαρχίας του.

ιι.- Υπό τας διαταγάς του: 77 Ταξιαρχία, 8 Ε.Σ.Π., 12 Ε.Σ.Π.
16.- ΑΝΑΦΕΡΑΤΕ ΛΗΨΙΝ

αντιστράτηγος Βεντήρης
Διά την ακρίβειαν
Σ.Η.Δ.Μ./Α1
Τ.Σ.Υ.

Διανομή
Α΄ΣΣ α.α.α. 1
Β΄ΣΣ " 2
ΓΕΣ/Α1 " 3
Γ΄ΣΣ " 4
ΣΚΕ. " 5
ΣΗΔΜ/Α1(3) " 6-7-8

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ
J.U.S.M.A.P.G.
6 Σεπτεμβρίου 1949
Αγαπητέ Στρατηγέ ΤΣΑΚΑΛΩΤΕ,
Τώρα που έχω τον χρόνον να ανακεφαλαιώσω μετά ηρεμίας το τι συνέβη εις τον ΓΡΑΜΜΟΝ από τας 25 μέχρι τας 29 Αυγούστου και να αναλύσω από της απόψεως των παραγόντων και αποτελεσμάτων, επιθυμώ να συμπληρώσω το προς Υμάς σήμα μου της νυκτός της 28 Αυγούστου.
- Διά ν' αρχίσω: Ήτο φανερόν ότι η επίθεσις κατά του ΓΡΑΜΜΟΥ δεν ήτο δυνατόν ν' αποτελέση αιφνιδιασμόν διά τους αντάρτας. Δι' αυτό οιονδήποτε αιφνιδιασμόν, τον οποίον θα ηθέλατε να έχητε, έπρεπε να τον πετύχετε διά του σχεδίου ελιγμών διά μέσου πολλών παραγόντων βάρους, ταχύτητος, κατευθύνσεως κυρίας επιθέσεως, ισχύν των δευτερευόντων επιθέσεων σχεδίου πυρών υποστηρίξεως (Πυρ/κού, Αεροπορίας και οργανικών όλμων), αρχικήν ανάπτυξιν λίαν ισχυρών εφεδρειών, ήτις θα διευκόλυνε την έγκαιρον χρήσιν των εις οιανδήποτε σημείον του μετώπου, δίδοντας ούτω εις Υμάς το μέγιστον της ευκινησίας το οποίον απήτει το έδαφος, η κατάστασις και αι γραμμαί ενεργείας του εχθρού, και τέλος η ταχύτης των κινήσεων και η επιθετική χρήσις των εφεδρειών. Διά να επιτευχθή το κάλλιστον εξ όλων αυτών των βασικών παραγόντων απαιτείτο αρίστη ηγεσία εις όλα τα κλιμάκια, από του Σώματος και κάτω.
- Ούτοι ήσαν οι παράγοντες τους οποίους Υμείς ως Σωματάρχης ωφείλατε να δημιουργήσετε, εάν επρόκειτο να εξασφαλισθή ο ΓΡΑΜΜΟΣ διά μιας ισχυροτάτης επιθέσεως, με τας ελαχίστας δυνατάς απωλείας και με την ολιγωτέραν χρονοτριβήν και απώλειαν υλικού. Το ότι εδημιουργήσατε τας ανωτέρω παράγοντας και επιτύχατε το απαιτηθέν αποτέλεσμα εις καταπληκτικόν σημείον αποτελεί πραγματικόν ρεκόρ.
- Ήτο καταφανές αρκετά ενωρίς ότι οι αντάρται είχον κακώς εκτιμήσει την αρχικήν συγκέντρωσιν Πυρ/κού επί του μετώπου ΙΧ Μεραρχίας και εξέλαβον ταύτην ως παραπλάνησιν. Επίσης υπέστησαν σύγχυσιν από την ισχύν της αρχικής προπαρασκευής του Πυρ/κού ήτις εγένετο συγχρόνως και επί του μετώπου της ΧV Μεραρχίας εις τον Νότον. Επηκολούθησαν αιφνιδιαστικώς συγκεντρώσεις Αεροπορίας και Πυρ/κού πρωτοφανείς (άγνωστοι μέχρι σήμερον) εις τον ανταρτικόν πόλεμον, επί του ΤΣΑΡΝΟΥ, εις το κέντρον, εις το μέτωπον της Ιης Μεραρχίας, και εσυνεχίσθησαν και καθ' όλην την διάρκειαν της πρωΐας, ενώ τα μέτωπα της ΙΧ και XV Μεραρχιών παρέμενον σχετικώς εν ησυχία εκτός από ισχυράς ενεργείας Πεζικού υποστηριζομένας μόνον από τους οργανικούς όλμους και πυρά ελαφρού πυρ/κού των 75 χιλ. Η κορυφογραμμή του ΤΣΑΡΝΟΥ ασφαλώς απετέλει το κλειδί του Ανατολικού ΓΡΑΜΜΟΥ, και η φοβερά αύτη επίθεσις εναντίον του κυρίου υψώματος του ΤΣΑΡΝΟΥ αναμφισβητήττως οδήγησε τους αντάρτας εις το να πιστεύσουν ότι η κυρία Σας προσπάθεια ήτο διά του κέντρου, όπως συνέβη εις την επιχείρησιν του ΒΙΤΣΙ, δι' απευθείας προσπελάσεως του υψώματος τούτου. Ειλικρινώς δεν πίστευσα ότι το ύψωμα τούτο θα κατελαμβάνετο υπό της Ιης Μεραρχίας την πρώτην ημέραν παρ' όλην την σφοδρότητα των συγκεντρώσεων επ' αυτού, και παρ' όλην την ιδικήν σας πεποίθησιν ότι θα καταληφθή.
- Όταν έπεσε το ΤΣΑΡΝΟ εις τας 12, 15 της 25ης Αυγούστου, εφαίνετο προς στιγμήν ως αν η μάχη του κέντρου να είχε λήξει. Μου έκαμε εξαιρετικήν εντύπωσιν η ταχύτης με την οποίαν ελαμβάνατε αποφάσεις και μετακινούσατε τας εφεδρείας διά να εκμεταλλευθήται τα αποτελέσματα - ΛΟΚ, 51 Ταξ/χία ακόμη και την 61 Ταξιαρχίαν της ΧV Mεραρχίας. Τότε η ηγεσία των ανταρτών αναμφισβητήτως ευρίσκετο εις μεγάλον βαθμόν συγχύσεως. Απέτυχε οικτρώς εις το να εκτιμήση τας διεισδύσεις της σταθεράς αλλά σχετικώς βραδείας προόδου επί του Βορείου πλευρού υπό της ΙΧ Μεραρχίας.
- Η αντίδρασις των ανταρτών εις την πτώσιν του ΤΣΑΡΝΟΥ και εις τας επιμόνους προσπαθείας της ΧV Μεραρχίας υπήρξε τόσον ισχυρά ώστε εσταμάτησε πάσαν περαιτέρω πρόοδον επί των ανωτέρω μετώπων.
Έπρεπε να ελάμβανον την πρωτοβουλίαν μιας γενικής συμπτύξεως την νύκτα εκείνην αλλά δεν το έπραξαν. Τούτο απετέλεσε μοιραίον σφάλμα, εκ μέρους των, το οποίον δεν κατέστη καταφανές παρά μόνον κατά το μεσημέρι περίπου της 26 Αυγούστου, όταν εύρον τους εαυτούς των σοβαρότερον εμπεπλεγμένους με την ΧV Μεραρχίαν, την Μεραρχίαν και τους ΛΟΚ. Δεν ηδύνατο πλέον να ενεργήσουν εγκαίρως σύμπτυξιν και να διαφύγουν από την κυκλωτικήν (κυρίαν επίθεσιν) κίνησιν της ΙΧ Μεραρχίας ήτις είχε διασπάσει απολύτως τας εχθρικάς οχυρώσεις και εκινείτο όπισθεν της βορείας πλευράς του ΤΣΑΡΝΟΥ και ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ.
- Ειδικώς εσημείωσα ότι σεις τότε διεθέσατε την 61 Ταξιαρχίαν εκ της ΧV Μεραρχίας προς την ΙΧ Μεραρχίαν. Η κίνησις αύτη συνετελέσθη εις χρόνον ο οποίος αποτελεί ρεκόρ. Τα τμήματα δεν ήσαν έτοιμα να επέμβουν αμέσως εις την μάχην εάν παρίστατο ηνάγκη. Τούτο απετέλει την αρχήν του τέλους μιας μάχης ήτις μόλις προς 30 ωρών είχε αρχίσει.
- Με την πτώσιν του ΠΑΠΟΥΛΙ και του υπολοίπου της κορυφογραμμής του ΤΣΑΡΝΟΥ, οι αντάρται του κέντρου ηδύναντο να συμπτυχθούν μόνον προς το ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ και την ΣΚΑΛΑ προ του μετώπου της πιέσεως της Ι Μεραρχίας και των ΛΟΚ.
Ούτοι δεν είχον αναλύσει ορθώς την κατάστασιν προς Βοράν εις την ζώνην της ΙΧ Μεραρχίας ή ήσαν ακόμη πεπεισμένοι ότι θα ηδύναντο τελικώς να αποθήσουν την " δυναμικήν σας προσπάθειαν" διά του κέντρου. Κατά την γνώμην μου ηδύναντο ακόμη να σώσουν 75% των δυνάμεων των, αποφεύγοντες ορθώς τον ελιγμόν σας. Απέτυχον να το πράξωσι και από το μεσημέρι της 27 Αυγούστου ήτο καταφανές ότι το σύνολον των δυνάμεών σας εκμεταλλεύσεως από Βορρά θα έφθανον τας πέντε Ταξιαρχίας -2 των ΛΟΚ 51 Ταξ/χία 41 Ταξ/χία και 61 Ταξ/χία- μόλις θα έπιπτε το ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ πράγμα το οποίον ήτο βέβαιον να συμβή προ της ελεύσεως του σκότους. Εν τω μεταξύ η ΙΧ Μεραρχία απέκοψε και το τελευταίον δρομολόγιον διαφυγής του Ανατολικού ΓΡΑΜΜΟΥ και έκλεισε τους εις την ΣΚΑΛΑ - ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ αμυνομένους ως και τους προ του μετώπου της Μεραρχίας. Η διαφυγή προς το Δυτικόν ΓΡΑΜΜΟΝ κατά την ημέραν της 27 Αυγούστου ήτο αδύνατος συνεπεία της συνεχούς πιέσεως του Ελληνικού Στρατού και του συνδυασμού του ακαλύπτου εδάφους, του καλού καιρού της υπερόχου Αεροπορικής υποστηρίξεως και του αρίστου χειρισμού των συγκροτημάτων Πυρ/κού.
- Όπως παρηκολούθουν, οι αντάρται ήρχισαν να τρέπωνται εις φυγήν από το ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ αργά το απόγευμα της 27 Αυγούστου και παρετήρουν τας φωτοβολίδας της "Νίκης" των Μονάδων της ΙΧ Μεραρχίας, αίτινες εκπέμποντο από καλόν αντικειμενικόν σκοπόν καθώς εκινούντο αστραπιαίως Νοτιοδυτικά πέριξ της Βορείας πλευράς και κατά μήκος των συνόρων, ήμουν γεμάτος από ένα θερμόν συναίσθημα ικανοποιήσεως και μεγίστου θαυμασμού, παρηκολούθουν πιθανώς την τελευταίαν μάχην, και η μάχη αύτη είχε αποδώσει ένα θαύμα.
- Ο Ελληνικός Στρατός εμποτισμένος με ανυπέρβλητον αποφασιστικότητα και ευλογούμενος από μίαν πεφωτισμένην ηγεσίαν είχε επιτύχει εντός 60 ωρών ότι είχε αγωνισθή σκληρώς να επιτύχη προς έτους εντός 67 ημερών. Ο ΓΡΑΜΜΟΣ ως οχυρόν του εχθρού, δεν υπήρχε πλέον. Η φοβερά αύτη οροσειρά και τα οχυρά της είχον μεταβληθή εις μίαν τρεπόμενην αρέναν εις φυγήν ανταρτών, των οποίων ουχί περισσότεροι από 50% ηδύναντο να διαφύγουν.
- Αντί να είναι ένα ισχυρόν οχυρόν των ανταρτών ήτο πλέον ένα αθλητικόν πεδίον διά τον κινούμενον τόσον ταχέως Ελληνικόν Στρατόν, του οποίου η μόνη αποστολή απέμεινε η συγκομιδή.
- Προέβην εις αναγνώρισιν του εδάφους απ' άκρον εις άκρον από εναέριον παρατηρητήριον. Συγκεντρώσει Πυρ/κού και Αεροπορίας επιθέσεις εναντίον φαλάγγων τρεπομένων εις φυγήν ανταρτών, εφαίνοντο εις πολλά σημεία του Βορρά, ενώ εις το μέτωπον της ΧV και το αριστερόν της Ι Μεραρχίας εις την ΣΚΑΛΑ ακόμη εμάχοντο αποφασιστικώς. Εγνώριζα ότι η καταστροφή των ανταρτών ήτο πλήρης και ότι αι επώμεναι δύο ημέραι θα ήσαν "ημέραι πεδίου" διά τον Ελληνικόν Στρατόν και την Ελληνικήν Αεροπορίαν.
- Το ποτήρι, του Αμερικανού συναδέλφου σας, είχε ξεχειλήση. Επήγα εις την ΚΑΣΤΟΡΙΑΝ και έπεσα εις το κρεβάτι, όπου εκοιμήθηκα πραγματικώς διά πρώτην φοράν από της 23 Αυγούστου και ήτο ο πλέον ικανοποιητικός ύπνος που το άκαμα από την ημέραν που έφθασα εις την Ελλάδα. Ο Ελληνικός Στρατός είχε επιτελέσει δύο θαύματα, τόσων εβδομάδων διαρκείας ΒΙΤΣΙ πρώτα και τώρα ΓΡΑΜΜΟΣ διά τα οποία ως κατέστη καταφανές ότι εντός δύο ημερών από την αρχικήν επίθεσιν είχε καταφέρει το πλήγμα του θανάτου. Ουδείς Διοικητής ή άλλος στρατιώτης ηδύνατο να ελπίζει διά περισσότερα.
- Εις τον πόλεμον η Μεραρχία είναι στοιχείον εκτελέσεως: Το Σώμα Στρατού στοιχείον ελιγμού. Η κυρία αποστολή της Μεραρχίας είναι να δώση την μάχην του Σ.Στρατού να εξουδετερώση διά των ελιγμών τον αντίπαλον. Δίδοντας μίαν μάχην είναι φυσικόν, πολλά λάθη και αποτυχίαι να συμβούν εις την εκτέλεσιν εις το κλιμάκιον της Μεραρχίας και κάτω. Αυτά δημιουργούν μέγα βάρος διά τον Διοικητήν του Σώματος δεν να είναι αρκετά ευφυής ίνα εξουδετερώση τας αποτυχίας αυτάς, να τας συνδυάση με αναλόγους εχθρικάς επιτυχίας ή αποτυχίας και να μετατρέψη τελικώς εις επιτυχίας, διά το Σώμα Στρατού. Δύναται να επιτύχη τούτο μόνον διά της προσωρινής αναμίξεως κατά τον κατάλληλον χρόνον και τόπον διά ταχυτάτων και ορθών αποφάσεων και διά καταλλήλων και αποτελεσματικών ελιγμών των εφεδρειών του και των πυρών του.
- Καίτοι δεν αντελήφθην περίπτωσιν σοβαρού λάθους των διοικήσεων αποτυχιών εις τα κλιμάκια Μεραρχίας κατά την διάρκειαν της μάχης του ΓΡΑΜΜΟΥ και αυτό αποτελεί καταπληκτικόν γεγονός, υπήρξαν μερικά καταφανή λάθη εις τα κανονικά όρια εις τα κλιμάκια Ταξιαρχιών και Ταγμάτων συνεπεία των οποίων είναι δυνατόν να δημιουργηθούν δυσκολίαι εάν Υμείς δεν ευρισκόμεθα εις το κατάλληλον σημείον κατά τον κατάλληλον χρόνον. Αναφέρομαι ειδικώς εις την καθυστέρησιν των τοπικών Μονάδων να εκμεταλλευθούν την πτώσιν, του ΤΣΑΡΝΟΥ και πεπλανημένην και μη αποτελεσματικήν επιχείρησιν, κατά ΠΑΠΟΥΛΙ. Αυτά ήσαν και σφάλματα και αποτυχίαι, τα οποία πρέπει ν' αναμένωνται εφ' όσον οι άνθρωποι ακόμη δίδουν τας μάχας και όχι αι μηχαναί. Η μάχη έφθασε εις το κρισιμώτατον σημείον, ειλικρινώς αυτή είναι η γνώμη μου, κατά την διάρκειαν της βραχείας αλλά τόσον ουσιώδους κρίσεως όταν Υμείς επί της ΑΜΟΥΔΑΣ ορθώς και ταχέως λύσατε την εχθρικήν αντίδρασιν κατά την πρώσιν του ΤΣΑΡΝΟΥ και μετατρέψατε ταύτην και τα λάθη και τας αποτυχίας των υφισταμένων Σας, επ' ωφελεία του Στρατού διά μιας ταχείας μετακινήσεως των εφεδρειών προς Βορράν και διά ορθών χειρισμών των σχεδίων πυρός Πυρ/κού και της Αεροπορίας. Η μάχη θα εκερδίζετο και άνευ αυτού, αλλά όχι εντός 60 ωρών όπως εκεδρήθη. Οι αντάρται του ΓΡΑΜΜΟΥ θα είχον καταστροφή ως μαχητική δύναμις και άνευ των ανωτέρω, αλλά δεν θα εγκλωβίζωντο τα 50% οι οποίοι παρέμεινον εκεί. Τουλάχιστον τα 75% θα είχον διαφύγη από τα προς την ΑΛΒΑΝΙΑΝ δρομολόγια του Ανατολικού ΓΡΑΜΜΟΥ.
Δεν δύναται να ούτω αρκετούς επαίνους διά να επαινέσω τους Δ/τάς των Μεραρχιών, του Πυρ/κού και της Αεροπορίας. Προσωπικώς παρηκολούθησα την επιθετικότητα, ταχύτητα κινήσεων και αποφασιστικότητα της ΙΧ Μεραρχίας, αίτινες απόδωκα μίαν τόσον υπέροχον εκτέλεσιν παρ' όλας τας συνεχείς παρενοχλήσεις τας οποίας υπέστη από Βορρά εκείθεν των ΑΛΒΑΝΙΚΩΝ συνόρων εις τας οποίας δεν ηδύνατο να απαντήση αποτελεσματικώς διά λόγους γνωστούς εις όλους μας.
Της ανήκει μίαν λίαν υψηλή θέσις εις τας δέλτους της Ελληνικής Στρατιωτικής Ιστορίας.
Προτείνω όπως επιγόντως εξετασθή η μάχη του ΓΡΑΜΜΟΥ προσεκτικώς υπό του Ιστορικού σας, να συναρμολογηθή εις τας ελαχίστας λεπτομερείας και να διαταχθούν όλοι οι Αξιωματικοί των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων να την μελετήσουν. Υπήρξε πράγματι μία υπέροχος μάχη υγιώς συλληφθείσα και αποφασιστικώς εκτελεσθείσα διά την οποίαν Υμείς και όλοι οι Αξιωματικοί και αι Μονάδες υπο την Διοίκησίν Σας και της Αεροπορίας δικαιούνται της μεγίστης αναγνωρίσεως των οποίων δύναται να δώση μία ευγωμονούσα ΕΛΛΑΣ.

Πιστώς Υμέτερος
Ακριβής μετάφρασις REUBEN E. JENKINS
T.Y. Υποστράτηγος U.S.A.

ΔΑΙΔΑΛΕ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΒΑΛΟΥΜΕ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ,ΒΑΝ ΦΛΙΤ ΚΑΙ REUBEN E. JENKINS(ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΖΑΣΜΑΚ)

ΘΕΜΑ:- Οδηγίαι επί του τρόπου ενεργείας ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ
διά την απαγόρευσιν επανεισδύσεως
ΚΣ εξ ομόρων εχθρικών χωρών. ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ΠΡΟΣ:- ΣΗΔΜ - Σ.Σ. - ΣΚΕ - Μεραρχίας ΓΕΣ/Α1
ΑΔΑ - ΓΕΣ/Γ Αριθ. Πρωτ. 245285
ΚΟΙΝ:- Α1 - Α2/ΓΕΣ - Α/ΓΕΣ Αριθ. Φακ. 4009/1
ΒΣΑ - ΣΟΗΠΕ/Κλ. Επιχ. ΒΣΤ 902 / 9.9.49
Α.Α. Αντ. 4
1.- Εις το κοινοποιηθέν σχέδιον ενεργείας διά την φθινοπωρινήν περίοδον καθωρίσθη σαφώς ο επιδιωχθησόμενος γενικός σκοπός όστις έγκειται εις την πλήρη εκκαθάρισιν του εσωτερικού και των μετόπισθεν και εις την απαγόρευσιν πάσης επαναμολύνσεως δι' εισδύσεως εκ των ομόρων εχθρικών χωρών.
2.- Κρίνομεν σκόπιμον διά της παρούσης να εκθέσωμεν τον τρόπον καθ' ον δέον να επιδιωχθή η απαγόρευσις πάσης επανεισδύσεως εκ των ομόρων χωρών καθόσον είναι ενδεχόμενον λίαν προσεχώς να αντιμετωπίσωμεν μίαν τοιαύτην απόπειραν του συμμοριτισμού, διά τον οποίον θα πρέπη να αντιμετωπίζωμεν την περίπτωσιν ότι δεν θα παραμείνη αδρανής μετά τας ήττας του εις ΒΙΤΣΙ και ΓΡΑΜΜΟΝ.
3.- Οι συμμορίται, μετά την ανασυγκρότησίν των εις ΑΛΒΑΝΙΑΝ και ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΝ είναι επόμενον να επιδιώξουν δύο τινά:
(α) Να καταρτίσουν ειδικάς ομάδας μικράς ή μεγάλας, τας οποίας να ωθήσουν κατ' ευθείαν προς το εσωτερικόν διά διακένων, τα οποία καταλλήλως θα αναζητήσουν και θα ανεύρουν, καθόσον δεν είναι εφικτόν αι δυνάμεις μας να κατέχουν ερμητικώς την παραμεθόριον περιοχήν.
(β) Να υφαρπάσουν επ' αυτής ταύτης της παραμεθορίου περιοχής ζωτικά σημεία με τον σκοπόν όχι μόνον την δημιουργίαν εντυπώσεων, ότι το συμμοριτικόν κίνημα συνεχίζεται ενεργητικόν, αλλά και την απόκτησιν εστιών - βάσεων εκ των οποίων να κατευθύνουν τας προς το εσωτερικόν καταδρομάς των.
Θα προτιμήσουν μάλιστα τα σημεία εκείνα, άτινα, ως εκ της χαράξεως της οροθετικής γραμμής, προσφέρονται εις τον σκοπόν των, διότι η ανακατάληψίς των, λόγω του ότι η οροθετική γραμμή συμπύπτει με την γραμμήν της διαχωρίσεως των υδάτων, θα είναι δυσχερεστάτη και θα δημιουργήση κατ' ανάγκην και αντίδρασιν των αντιστοίχων στρατών των ομόρων κρατών, δικαιολογουμένων εκ του ότι θα πέσουν επί του εδάφους των βλήματα πυροβολικού και αεροπορίας.
Αι δύο ανωτέρω επιδιώξεις των συμμοριτών είναι δυνατόν να γίνουν ταυτοχρόνως, ή διαδοχικώς, ή και μόνον η μία τούτων.
Πάντως θα πρέπει να αναμένωμεν πάντοτε ότι μία σοβαρά προσβολή ζωτικού μας σημείου επί των συνόρων, έστω και αν δεν έχη πιθανότητας επιτυχίας, θα έχη ως σκοπόν να μας παραπλανήση να κατευθύνωμεν προς τα εκεί τας εφεδρείας μας και να δοθή η ευχέρεια να εισδύση προς το εσωτερικόν μας διά των διακένων καραδοκούσα συμμοριακή ομάς.
Η είσδυσις λαμβάνει χώραν συνήθως κατά την νύκτα και το βάθος εις το οποίον φθάνει είναι εκείνο ενός σταθμού πορείας νυκτερινής. Εις το τέρμα της πορείας ταύτης και εις καταλλήλους χώρους γίνεται η διημέρευσις και εκείθεν κατά την άλλην νύκτα η ετέρα ολίσθησις κ.ο.κ.
4.- Έχομεν άπειρα παραδείγματα και πείραν των μεθόδων τούτων ενεργείας του συμμοριτισμού και πρέπει να εκμεταλλευθώμεν τα διδάγματα της πείρας διά να ματαιώσωμεν τας μελλοντικάς προθέσεις των.
Παρατίθενται τα παραδείγματα της διολισθήσεως των συμμοριών ΜΠΑΝΤΕΚΟΥ και ΓΙΩΤΗ (συνημμένον σχεδιάγραμμα).
(α) Συμμορία ΜΠΑΝΤΕΚΟΥ.
Την νύκτα 1-2/8 ενεργείται παρενόχλησις υπό ΚΣ των ημετέρων επί ΚΟΥΤΣΟΥΡΟ.
Ταυτοχρόνως εκ ΓΡΑΜΜΟΥ εισδύει εις περιοχήν ΖΟΥΖΟΥΛΙΩΤΙΚΟΥ η 192 ΚΣ Ταξιαρχία ΜΠΑΝΤΕΚΟΥ, δυνάμεως 120 περίπου, αποτελουμένη κατά το πλείστον εκ στελεχών.
Κινείται κατά διάρκειαν νυκτός διά της κοιλάδος ΖΟΥΖΟΥΛΙΩΤΙΚΟΥ προς περιοχήν ΛΥΚΟΚΡΕΜΑΣΜΑ, ην κατ' επανάληψιν οι ΚΣ είχον χρησιμοποιήσει διά δημοσίευσιν, η διέλευσιν.
Τας πρωϊνάς ώρας 2/8 ενετοπίσθη εις την άνω περιοχήν, προσβληθείσα δε υπό των εν τη περιοχή ταύτη ημετέρων δυνάμεων εξωντώθη σχεδόν εξ ολοκλήρου.
Χαρακτηριστικά είναι:
- Η ταυτόχρονος με την διείσδυσιν παρενόχλησις των πλησιεστέρων ημετέρων τμημάτων.
- Η κίνησις προς περιοχήν πολλάκις χρησιμοποιηθείσαν υπό των συμμοριτών εις το παρελθόν.
- Η μη γνώσις της υπάρξεως εκεί ημετέρων τμημάτων (2α περιοχή ελέγχου) εγκατασταθέντων την 27/7.
- Η κίνησις δεν ήτο ταχεία, μετά την υπέρβασιν των πρώτων εγγύς της κοιλάδος ΣΑΡΑΝΤΑΠΟΡΟΥ τμημάτων. Δύναται να θεωρηθή κονονική. Η από ΓΡΑΜΜΟΥ εις ΛΥΚΟΚΡΕΜΑΣΜΑ πορεία αποτελεί κανονικόν Σταθμόν πορείας.
β) Συμμορία ΓΙΩΤΗ
Την νύκτα 13-14/8 ενεργείται υπό ΚΣ ισχυρά παρενόχλησις των ημετέρων επί ΚΟΥΤΣΟΥΡΟ και Προφ. Ηλία ΚΟΥΤΣΟΥΡΟ.
Ταυτοχρόνως εκ ΓΡΑΜΜΟΥ εισδύει εις περιοχήν ΜΑΡΔΙΤΣΑ φάλαγξ Ι ΚΣ Μεραρχίας ΓΙΩΤΗ δυνάμεως 650 περίπου.
Την 132400 προσκρούει εις ενέδραν ημετέρων εις περιοχήν ΠΑΝΑΓΙΑΣ, σχούσα μικράς απωλείας και συνεχίζει κίνησίν της διά κοιλάδος ΜΑΡΔΙΤΣΑ.
Γνωρίζουσα ασφαλώς την ύπαρξιν τμημάτων εκ της προ 10ημέρου εξοντώσεως φάλαγγος ΜΠΑΝΤΕΚΟΥ, εις την δευτέραν περιοχήν ελέγχου, διέρχεται δυτικώς ΡΩΜΗΟΥ (όπου το άκρον αριστερόν τμήμα επί υψώματο ΜΠΟΓΔΑΝΙ). Εκεί απασχολεί χωρίς να αγκιστρωθή κινηθέντα εκ περιοχής ΚΥΡΚΟΥΡΗ ημέτερα τμήματα και συνεχίζει ταχέως την κίνησίν της προς Νότον. Εμπροσθοφυλακαί της εσημειώθησαν τας απογευματινάς ώρας 14/8 εις ΒΑΣΙΛΙΤΣΑΝ συμπλακείσαι με ημ. Τμήματα.
Χαρακτηριστικά είναι:
- Η ταυτόχρονος με διείσδυσιν παρενόχλησις των πλησιεστέρων ημ. τμημάτων.
- Διεύλεσις δυτικώς του άκρου αριστερού της διατάξεως ημετέρων τμημάτων 2ας περιοχής ελέγχου (αποφυγή περιοχής ελέγχου).
- Ταχεία κίνησις διά την υπέρβασιν και 2ας περιοχής ελέγχου, ώστε εντός μιας νυκτός και ουχί πλήρους ημέρας να ευρέθη εις απόστασιν πλεόν των 20 χιλ. εν οριζοντία προβολή.
Αμφότεραι αι συμμορίαι εχρησιμοποίησαν την αυτήν μέθοδον.
Εις την περίπτωσιν ΜΠΑΝΤΕΚΟΥ η αντιμετώπισις υπήρξε η ενδεδειγμένη και ο σκοπός της συμμορίας εματαιώθη.
Εις την δευτέραν περίπτωσιν ΓΙΩΤΗ η αντιμετώπισις υπήρξε χαλαρά και ο σκοπός της συμμορίας ταύτης επέτυχε πλήρως.
Και το αδύνατον σημείον μάλιστα της υποθέσεως Γιώτη είναι
- Ότι τα τμήματα δευτέρας περιοχής ελέγχου είναι στατιστικά και έχουν από μακρού γνωστάς θέσεις.
- Ότι σπεύδουν προς τους χώρους εις τους οποίους σημειούται ο Γιώτης και ουχί εις τους χώρους εις τους οποίους θα κατηυθύνετο και όπου η συνάντησίς του θα ήτο εξησφαλισμένη.
Ούτω όταν τα τμήματα έφθανον εις τας θέσεις, ή δεν συνήντουν την συμμορίαν ή συνήντων ελαφρά τμήματα ταύτης ενώ ο όγκος της διωλίσθαινε.
Τα τμήματα επίσης τα οποία και ήδη συνεχίζουν να καταδιώκουν την συμμορίαν ταύτην μετά δυσχερείας την εντοπίζουν και όταν την εντοπίσουν είναι κεκμηκότα δεν έχουν μέσα υποστηρίξεως να την συντρίψουν και περιπίπτουν εις αγώνα τριβής κατά την ημέραν διά να της δώσουν την ευχέρειαν κατά την νύκτα να λύση την επαφήν και να ολισθήση εις χώρους όπου γνωρίζει ότι δεν θα συναντήση εθνικάς δυνάμεις.
5.- Εκ της συντόμου εκθέσεως των άνω περιπτώσεων διά την ολοκλήρωσιν της ανετεθείσης εις τας Μ.Μ. γενικής αποστολής επιβάλλονται τα κάτωθι:
α) Οργάνωσις των ζωτικών και νευραλγικών σημείων της παραμεθορίου περιοχής και κατοχή τούτων διά των μόλις απαραιτήτων ελαφρών τμημάτων συνεχώς εναλασσομένων.
Η αμυντική οργάνωσις των σημείων τούτων δέον να γίνη συμφώνως προς τας απόψεις μας τας καθορισθείσας εις τας διά της υπ' αριθ. 242213/4009/1/4.2.49 Διαταγής ΓΕΣ παράγραφοι 34-35 κοινοποιηθείσας οδηγίας "προστασίας ζωτικών χωρών".
β) Διάταξις των παρά την παραμεθόριον περιοχήν Μ.Μ. επιτρέπουσα τα εξής:
-ι- Να είναι δυνατή η διά των απαραιτήτων δυνάμεων ενίσχυσις του τυχόν προσβαλλομένου ζωτικού επί της μεθορίου σημείου.
-ιι- Να είναι δυνατή η αποτελεσματική αντιμετώπισις μιας διεισδύσεως εγγύς της μεθορίου.
Τούτο θα επιτευχθή αν η στάθμευσις των εφεδρειών δεν είναι σταθερά και αι ενέδραι και περίπολοι ιδίως κατά την νύκτα αγρυπνούν με σύστημα και κατά τρόπον ώστε να μη γνωρίζη ο εχθρός το σύστημα τούτο, τας εν γένει συνηθείας μας, και τον τρόπον ενεργείας μας.
-ιιι- Να είναι δυνατή η δημιουργία μιας δευτέρας ελεγχομένης ζώνης υπό των Εθνικών δυνάμεων εις βάθος από της μεθορίου ενός σταθμού νυκτερινής πορείας, ώστε, αν παρά τα ανωτέρω μέτρα, διολισθήσουν συμμοριακαί ομάδες εις μίαν μόνον νύκτα να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικώς.
-ιυ- Εις ωρισμένου χώρους διαβάσεων μεγάλης σημασίας και επί ζωτικών αγωγών εισδύσεως ως:
- η διάβασις ΖΟΥΖΟΥΛΙΩΤΙΚΟ - ΣΑΜΑΡΙΝΑ
- η διάβασις ΚΡΟΥΣΙΑ προς ΚΕΡΔΥΛΛΙΑ ή ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΝ κ.λ.π, απαιτείται δημιουργία τρίτης ελεγχομένης ζώνης εις καταλλήλους θέσεις δευτέρου ή και τρίτου σταθμού πορείας από της μεθορίου.
γ) Δημιουργία πλήρους δικτύου πληροφοριών εντός της παραμεθορίου περιοχής διά την πλήρη και έγκαιρον κατατόπισιν των τοπικών διοικήσεων, ως και των ανωτέρων, ή ανωτάτων τοιούτων, επί των πιθανών ενεργειών και προθέσεων του συμμοριτισμού.
δ) Έλεγχος του πληθυσμού των ζωνών δράσεως των μονάδων από της μικροτέρας μέχρι της μεγαλυτέρας (Λόχος - Τάγμα - Συν/μα - Ταξιαρχία - Μεραρχία - Σ.Στρατού).
Αξιοποίησις των ΜΕΑ των περιοχών τούτων και χρησιμοποίησις επωφελώς τούτων διά τας πληροφορίας (οργάνωσις ειδικών ομάδων πληροφοριών διαθετουσών και ασύρματον), τας ενέδρας, τας περιπόλους, την γνώσιν του εδάφους, επαναλομβάνομεν την καλήν γνώσιν του εδάφους και των μυστικών τα οποία παρουσιάζει τούτο εις εκάστην περιοχήν, ιδία από απόψεως χρησιμοποιήσεως διά τας διολισθήσεις των ΚΣ.
ε) Μαζική χρησιμοποίησις μέσων υποστηρίξεως πυρ/κού αεροπορίας εις πάσαν επαφήν μετά διεισδυούσης σοβαράς ομάδος και ουχί χλιαρός αγών τριβής, όστις θα δώση την ευχέρειαν εις τους συμμορίτας όταν θα επέλθη το σκότος να διακόψουν την επαφήν και να διολισθήσουν.
6.- Καίτοι είναι λίαν απίθανον, εν τούτοις δεν αποκλείομεν και έτερον τρόπον αποπείρας επανεισόδου των συμμοριτών εις το εσωτερικόν της χώρας.
Τούτο θα είναι δυνατόν διά μικρών θαλασσίων μέσων εκ των ομόρων γειτονικών χωρών κινουμένων κατά την νύκτα και κρυπτομένων κατά την ημέραν εις μικράς νήσους, ή εις μη κατωκημένας ακτάς.
Δι' αυτόν τον λόγον το Β.Ν. δεν πρέπει να παραμελήση την αυστηράν επιτήρησιν των ακτών, ιδία των εγγιζουσών προς την Αλβανικήν μεθόριον, και διά την περίπτωσιν ταύτην θα απαιτήται και συνεργασία του Β.Ν. μετά της αεροπορίας, αν προκύψη τοιαύτη ανάγκη, και προ παντός λειτουργία του δικτύου πληροφοριών.
7.- Η παρούσα απόρρητος δεν πρέπει πάση θυσία να περιέλθη εις τον εχθρόν.1111

Θ.Π./Κ.Κ. Αρχιστράτηγος Α. ΠΑΠΑΓΟΣ
Τ.Σ.Υ.

ΘΕΜΑ: Eκκαθάρισις Εσωτερικού ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ
και Μετόπισθεν ΑΚΡΩΣ ΑΠΟΡΡΗΤΟΣ
ΠΡΟΣ: VIII - XI Μεραρχίας Α΄Σ.ΣΤΡΑΤΟΥ/Α1
ΚΟΙΝ: ΓΕΣ/Α1 Α.ΑΠ.Φ.1/4
Α΄ΣΣ/Α1-Α2 ΣΤΓ 918/24-9-49
Β΄ΣΣ/Α1 Α.Α.Α. 3
ΣΚΕ/Α1
ΟΔΗΓΙΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΣ
Σχετική 245298/Φ.4009/1/21-9-49/ΑΡΧΙΣΤΡΑΤΗΓΟΣ/ ΓΕΣ /Α1
1. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΙ
Ως το συνημμένον Δελτίον Πληροφοριών.
2. ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ Σ.ΣΤΡΑΤΟΥ
Παραμένωσι αι καθορισθείσαι διά της ΑΠ.Φ. 3/1099/3-9-49.
Τονίζονται τα κάτωθι:
α) Εξόντωσις των ενδημουσών ΚΣ Ομάδων εις το εσωτερικόν της ζώνης ευθύνης του Σ.Στρατού.
β) Συντριβή των ΚΣ Συκροτημάτων, τα οποία προτίθενται να διαπεραιωθώσι διά μέσου της ζώνης ευθύνης του Σ.Στρατού εις ΑΛΒΑΝΙΑΝ.
3. ΑΠΟΣΤΟΛΑΙ ΜΕΡΑΡΧΙΩΝ
α) Παραμένουσι αι καθορισθείσαι διά της υπ’ αριθ. Α.ΑΠ. Φ.3/1099/3-9-49 Δ/γής Α΄Σ.Σ./Α1 Δ/γής Επιχειρήσεων και ΑΠ. Φ.3/1101/050935 Α΄Σ.Σ./Α1 σήματος.
β) Κατωτέρω καθορίζονται λεπτομερέστερον αι αποστολαί των Μερ/χιών διά την πλήρη συντριβήν των εις το εσωτερικόν της ζώνης ευθύνης των ενδημουσών Κ.Συμμοριτών ως και εκείνων, αίτινες προτίθενται να διέλθωσι, μέσω αυτών εις ΑΛΒΑΝΙΑΝ.
4. ΧΙ ΜΕΡΑΡΧΙΑ
α) Ν’ αποδώση ιδιαιτέραν σημασίαν εις την περιοχήν ΖΑΓΟΡΙΩΝ και να διατηρήση εκεί τας απαραιτήτους δυνάμεις διά τον ΔΙΑΡΚΗ έλεγχον της περιοχής. Να αναζητήση και συντρίψη την ΚΣ ΚΑΡΑΠΑΝΟΥ, ήτις αποκρύπτεται εις την περιοχήν ΒΩΒΟΥΣΗΣ, εν συνεργασία μετά της VΙΙΙ Μεραρχίας.
β) Να διατηρήση την ήδη κατά βάθος κλιμάκωσιν των Μονάδων της μεταξύ των αμαξιτών ΙΩΑΝΝΙΝΑ - ΦΙΛΙΑΤΕΣ και ΔΟΛΙΑΝΑ - ΧΑΝΙ ΔΕΛΒΙΝΑΚΙ, ως και μεταξύ της τελευταίας και των συνόρων.
Εις τας περιοχάς ταύτας η Μερ/χία να λάβη τα κάτωθι μέτρα:
ι) Να δημιουργήση φράγματα προς απαγόρευσιν των δρομολογίων των από περιοχής ΖΑΓΟΡΙΩΝ διά περιοχής ΠΕΔΙΝΑ - ΝΕΓΡΑΔΩΝ - Διαβάσεις ΚΑΣΙΔΙΑΡΗ προς την περιοχήν των συνόρων μεταξύ ΜΑΚΡΥΚΑΜΠΟΣ - ΜΟΥΡΓΚΑΝΑ.
ιι) Να διαθέτη ετοιμοκινήτους εφεδρείας δυναμένας να επέμβωσιν αμέσως, βάσει γενικού Σχεδίου καθορίζοντος τας αποστολάς των εν τη ανωτέρω περιοχή εν περιπτώσει εμφανίσεως των προτιθεμένων να διέλθωσιν εις ΑΛΒΑΝΙΑΝ ΚΣ.
ιιι) Να οργανώση τη βοηθεία των επαναπατριζομένων χωρικών πλήρες δίκτυον πληροφοριών.
ιν) Σχετικαί Διαταγαί Μερ/χίας να υποβληθώσιν εις το Σ.Σ.
5. VIII ΜΕΡΑΡΧΙΑ
α) Διά δυνάμεως τουλάχιστον Διλοχίας, τιθεμένης υπό τας δ/γάς της ΧΙ Μεραρχίας εάν παραστή ανάγκη και ενεργούσης επί της κατευθύνσεως ΛΑΪΣΤΑ (Σ.1583) - ΒΩΒΟΥΣΑ (Σ.2278) να συμβάλη εις τας επιχειρήσεις της ΧΙ Μεραρχίας επί ΖΑΓΟΡΙΩΝ.
Η Διλοχία να διατεθή κατόπιν αιτήσεως της ΧΙ Μεραρχίας.
β) Να δημιουργήση κατά βάθος φράγματα και μεταξύ ΣΜΟΛΙΚΑ - ΠΑΠΙΓΚΟΥ και ΚΟΝΙΤΣΗΣ - ΣΥΝΟΡΩΝ ώστε ν’ απαγορεύση την διέλευσιν των ΚΣ συγκροτημάτων προς ΑΛΒΑΝΙΑΝ διά των δρομολογίων των περιοχών αυτών.
γ) Να διατηρή ετοιμοκινήτους εφεδρείας διά την άμεσον επέμβασιν εν περιπτώσει εμφανίσεως ΚΣ προτιθεμένων να διαπεραιώσουν εις ΑΛΒΑΝΙΑΝ διά των δρομολογίων των ανωτέρω περιοχών.

6. ΓΕΝΙΚΑ
α) Δέον όπως αι ενδημούσαι εις τας διαφόρους περιοχάς των Μερ/χιών ΚΣ, χρεωθώσιν εις τας υπευθύνους Μονάδας, αίτινες ιδία διά νυκτερινών ενεργειών και άνευ αναπαύλας να επιδοθώσιν εις συστηματικήν εξερεύνησιν των περιοχών των προς ανεύρεσιν και εξόντωσιν των ενδημουσών ομάδων ή διερχομένων τοιούτων προς οιανδήποτε κατεύθυνσιν.
β) Δέον όπως δοθή πρωτοβουλία, εις τους κατά περιοχάς Διοικητάς Μονάδων, ώστε να δυνηθώσιν ούτοι ν’ αναπτύξωσι την επιβαλλομένην δραστηριότητα και χρησιμοποιήσωσι τας καλυτέρας μεθόδους εξοντώσεως των ΚΣ υπολειμμάτων.
γ) Δεν πρέπει να τεθώσι χρονικά όρια ενάρξεως και λήξεως ωρισμένων ειδικών επιχειρήσεων.
Άπαντες οι Διοικηταί Μονάδων, δέον όπως κατανοήσωσι και μεταδόσωσιν εις τους υφισταμένους ότι ευρίσκονται διαρκώς εις επιχειρήσεις η οποία δεν θα λήξη εάν δεν εκλείψη και ο τελευταίος ΚΣ.
δ) Τα εφεδρικά Τμήματα, βάσει γενικών αποστολών να εκτελώσι λεπτομερείς αναγνωρίσεις όλων των περιοχών δι’ ών είναι δυνατή η διέλευσις ΚΣ συγκροτημάτων, ώστε να εξασφαλίζηται η ταχεία και αποτελεσματική επέμβασις.
7. Συνεργασία μετά Β΄Σ.Στρατού και Σ.Κ.Ε.
α) Το Β΄Σ.Στρατού και το Σ.Κ.Ε. θα παρακληθώσιν όπως συνδυάσωσιν αναλόγους ενεργείας εις τας περιοχάς των εγγύς του ΑΝΑΤ. ορίου του Σ.Στρατού.
β) Η ΧΙ Μεραρχία διά σήματος θα αιτήται εγκαίρως συντονισμόν ενεργειών της μετά Τμημάτων Β΄Σ.Στρατού εις το ΑΝΑΤ. όριον της ζώνης περιοχής ΖΑΓΟΡΙΟΥ και εκ μέρους του Σ.Κ.Ε. εις την περιοχής ΜΕΣΟΧΩΡΑΣ και Βορειότερον.
Α Ν Α Φ Ε Ρ Α Τ Ε Λ Η Ψ Ι Ν
Τ.Υ.
ΜΠΑΛΟΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ
Υποστράτηγος