7.000 τα θύματα των κομμουνιστών στο βάραθρο του Φενεού
2 απαντήσεις
Ελληνική Ιστορία 1940-49 .Ένα έθνος σε κρίση :: ΠΕΡΙΟΔΟΙ - ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ :: Περίοδος Α' : 1940-1945
Σελίδα 1 από 1
ΔΑΙΔΑΛΟΣ- Αριθμός μηνυμάτων : 2845
Ημερομηνία εγγραφής : 28/03/2010
Τόπος : daidalakos@yahoo.com
ΔΑΙΔΑΛΟΣ- Αριθμός μηνυμάτων : 2845
Ημερομηνία εγγραφής : 28/03/2010
Τόπος : daidalakos@yahoo.com
Η ΒΑΣΙΛΩ ΣΤΑΪΚΟΥ με τα κορίτσια της, στο ΒΑΡΑΘΡΟ ΦΕΝΕΟΥ
H Βασίλω Λουσογιώργη-Στάικου, το μωρό και τα κορίτσια της.
Ένα από τα στυγερότερα εγκλήματα της παγκόσμιας Ιστορίας, μόλις λίγες δεκαετίες πριν, στο έδαφος της Ελλάδας.
Η φρίκη που κρύβει μέσα του αυτό το ον που ονομάζεται "άνθρωπος" αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο όπου συντρίβονται όλες οι "ανθρωπιστικές-προοδευτικές" ιδεοληψίες. Φρίκη και τρόμος που ξεσπούν επάνω στη Δημιουργία, από αυτούς που μίσησαν τον Δημιουργό. Δεν έχουν υπάρξει χειρότεροι εγκληματίες από τους άθεους προσήλυτους του Μαρξισμού και μεταξύ αυτών, χείριστοι όλων, οι ντόπιοι. Και δίπλα τους, εξίσου ένοχοι αυτοί που αποσιώπησαν αυτά τα εγκλήματα και έθεσαν τους επιγόνους των δολοφόνων ως τιμητές και βιαστές των ψυχών μας.
Κ. Σαραντόπουλος Βαλτέτσι 1944
Στο στρατόπεδο της Γκούρας 19 Βαλτετσιώτες: Η φρίκη και η κόλαση του Φενεού
Η πλέον άτυχη ομάδα ήταν εκείνη των 19 ομήρων, που τους έστειλαν στην ορεινή Κορινθία, περιοχή ευθύνης του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Μετά από επίπονες πορείες η ομάδα αυτή κατέληξε στην Γκούρα και κλείστηκε στο στρατόπεδο Φενεού, που είχε εγκατασταθεί στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Το Μοναστήρι είχε μετατραπεί από το 1943 σε στρατόπεδο με την ονομασία (Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Νεμέας) και αποτελούσε τον τελικό σταθμό εκείνων που είχαν χαρακτηρισθεί από τους Τοπικούς Υπευθύνους του ΕΑΜ ως αντιδραστικοί και ανεπιθύμητοι, που στην εαμική γλώσσα και λογική σήμαινε οτι έπρεπε να βγουν από τη μέση. Όσοι συνεπώς κατέληγαν στο στρατόπεδο αυτό ήταν μελλοθάνατοι. Υπολογίζεται από τα στοιχεία που βρέθηκαν στο Μοναστήρι οτι εκεί φυλακίστηκαν 3167 κρατούμενοι από διάφορα μέρη της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδος, από τους οποίους ελάχιστοι διέφυγαν το θάνατο (όχι περισσότεροι των 10). Ο συνήθης αριθμός των κρατουμένων παρέμενε σταθερός, γύρω στα 400 άτομα, καθόσον στη θέση αυτών που εκτελούνταν έφερναν άλλους. Οι μοναχοί πολύ συμπαραστάθηκαν στους εγκλείστους προσπαθώντας ν' απαλύνουν τον πόνο τους και να μετριάσουν τα βάσανα τους. Ένα από τα καθημερινά μαρτύρια των φυλακισμένων ήταν και η πείνα. Οι αγαθοί καλόγεροι για να βοηθήσουν τους δυστυχισμένους αυτούς ανθρώπους σοφίζονταν διάφορα τεχνάσματα. Ένα από αυτά ήταν να γεμίζουν πολλές φορές την ημέρα τα καντήλια της εκκλησίας με λάδι για να το πίνουν οι κρατούμενοι ως τροφή. Τη συμπαράσταση τους αυτή την πλήρωσαν με τη ζωή τους. Μεταξύ των θυμάτων συγκαταλέγονται ο Ηγούμενος και 4 μοναχοί, τα ονόματα των οποίων είναι γραμμένα σε πινακίδα μέσα στον I. Ναό του Αγ. Γεώργιου (Στο μοναστήρι τότε υπήρχαν 7-10 καλόγεροι. Το φθινόπωρο του 1944 βρέθηκαν μόνο 2). Η μόνη κατηγορία εναντίον των άκακων και αθώων αυτών καλογήρων ήταν οτι είχαν συμπαρασταθεί στους κρατουμένους και οτι είχαν ακούσει και είχαν δει πολλά.
Οι επιζήσαντες αναφέρουν οτι οι αφίξεις και οι «αναχωρήσεις» κρατουμένων ήταν συνεχείς. Συνήθως κατά τα μεσάνυχτα έπαιρναν για εκτέλεση μια ομάδα 20 περίπου ατόμων. Οι κρατούμενοι είχαν αντιληφθεί οτι η ζωή τους είχε φτάσει στο τέλος και όταν τους δινόταν η ευκαιρία έψελναν οι ίδιοι με τη βοήθεια των μοναχών τη νεκρώσιμη ακολουθία τους, ενόσω ήταν ακόμη ζωντανοί. Οι εκτελέσεις γίνονταν στην απέναντι απόκρημνη πλαγιά του βουνού (Κακοβούνι), μισή ώρα περίπου μακριά από το Μοναστήρι. Εκεί οι αντάρτες είχαν ανακαλύψει ένα απότομο βάραθρο, δημιούργημα μιας κάθετης ρωγμής στη γη, ανάμεσα σε βράχους στο επικλινές έδαφος, που καλύπτεται από αναιμικά έλατα. Το βάθος του βαράθρου δεν κατέστη δυνατόν να προσδιοριστεί. Σύμφωνα με την περιληπτική περιγραφή του Συνεργείου, που διερεύνησε το βάραθρο την Άνοιξη του 1945 και προέβη και στην μερική εκκένωση του από όσα πτώματα μπόρεσε, το στόμιο του έχει διαστάσεις 3,5x2 μ. και είναι αθέατο λόγω της βλαστήσεως. Μετά τα 15-20 μέτρα κάθετης κατεύθυνσης το βάραθρο παρουσιάζει διαπλάτυνση και συνεχίζει σ' αυτό το πλάτος να κατεβαίνει απότομα και κάθετα για 75 και πλέον μέτρα. Στο σημείο αυτό σχηματίζεται ένα οριζόντιο πλάτωμα σαν ένα μεγάλο σκαλοπάτι και μετά προχωρεί το βάραθρο προς τα κάτω σε βάθος απροσδιόριστο. Σ' αυτό το βάραθρο έριχναν τούς κρατουμένους που τους έπαιρναν από το στρατόπεδο για εκτέλεση.
Πριν ανακαλύψουν το βάραθρο οι εκτελέσεις γίνονταν λίγο πιο έξω από το Μοναστήρι με μαχαίρι και τα πτώματα έμεναν άταφα στην ερημική και δασώδη αυτή περιοχή. Γρήγορα όμως, λόγω της δυσοσμίας, οι κάτοικοι του Φενεου και της Γκούρας κατάλαβαν το έγκλημα που γινόταν στην περιοχή τους. Η ανακάλυψη του βαράθρου και η ρίψη των εκτελουμένων εκεί συγκάλυψε τα εγκλήματα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Το βάραθρο υπέδειξε στους εκτελεστές της ΟΠΛΑ ο αγροφύλακας της περιοχής, που γνώριζε την ύπαρξη του. Οι ντόπιοι αναφέρουν οτι ο « άνθρωπος» αυτός μπήκε στον ΕΛΑΣ και έγινε ένας από τους εκτελεστές εκεί. Αναφέρουν επίσης οτι και τα πέντε παιδιά του παρουσίασαν διανοητικές και ψυχικές ανωμαλίες.
Σύμφωνα με τις μαρτυρικές καταθέσεις πού έδωσαν μετά τη διάλυση του ΕΑΜ αντάρτες της περιοχής, οι όποιοι είχαν συνοδεύσει τα θύματα έως εκεί, οι μελλοθάνατοι μεταφέρονταν τη νύχτα καθ' ομάδες. Τούς σταματούσαν 150- 200 μ. περίπου πριν από το βάραθρο, στο σημείο πού καταλήγει σήμερα ο στενός αυτοκινητόδρομος -τότε ήταν μονοπάτι- και έχει κτιστεί το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων στη μνήμη των εκτελεσθέντων. Από εκεί τους έφερναν ανά δύο στο στόμιο του βαράθρου, λέγοντας τους οτι τούς πηγαίνουν για ανάκριση. Οι δήμιοι έβαζαν τα θύματα, που τους είχαν δέσει τα χέρια πισθάγκωνα, πάνω στην πέτρα πού είναι στο χείλος του βαράθρου και τα εκτελούσαν είτε με μαχαίρι είτε χτυπώντας τα στο κεφάλι με ένα γλωσσίδι καμπάνας, που το χρησιμοποιούσαν ως φονικό όργανο, και έπειτα τα έριχναν μέσα στο βάραθρο, χωρίς να είναι βέβαιο οτι είχαν ξεψυχήσει. Υπάρχουν περιπτώσεις πού ρίχνονταν και ζωντανοί, όπως έδειξε η ανάσυρση πτωμάτων που δεν έφεραν κακώσεις. Πυροβόλο όπλο δεν χρησιμοποίησαν, διότι ήθελαν να μείνει μυστική η απαίσια εγκληματική τους πράξη.
Τρομαγμένοι από τις φωνές των εκτελουμένων οι υπόλοιποι, που περίμεναν τη σειρά τους, ρωτούσαν με αγωνία τους φρουρούς τους αντάρτες:
- Συναγωνιστή, τί συμβαίνει; Τούς σκοτώνουν;
- Όχι, ο ανακριτής είναι λίγο σκληρός και ρωτάει να του πουν τί ξέρουν. Γι αυτό σεις να πείτε την αλήθεια και δεν θα σας πειράξουν.
Οι ανατριχιαστικές αυτές λεπτομέρειες επιβεβαιώνονται και από κατοίκους του χωρίου Φενεού, που είναι το πλησιέστερο, καθώς και από τους ελάχιστους τυχερούς που δραπέτευσαν την τελευταία στιγμή από τον τόπο της εκτέλεσης. Μεταξύ αυτών είναι ο Βασίλης Δωρής από το Δούκα Αργολίδος και ο Χαράλαμπος Φλέκας από τη Συβίτσα Κορινθίας. Τα ονόματα των δημίων ήταν γνωστά στους κατοίκους της περιοχής και έχουν καταγραφεί. Οι μόνιμοι ήταν επτά και μερικοί ακόμη επικουρικοί. Γενικά για τους εκτελεστές της ΟΠΛΑ από συρροή στοιχείων, που έχουν συγκεντρωθεί και από άλλες περιοχές, γνωρίζουμε οτι ήταν άτομα φανατισμένα, χαμηλής πνευματικής στάθμης και αδίστακτα, χωρίς ίχνος ανθρωπισμού, που εκτελούσαν τα θύματά τους με απίστευτη αγριότητα και συνήθως χωρίς συγκεκριμένη κατηγορία.
Όταν μετά το μεγάλο ομαδικό έγκλημα του Ιουλίου οι Ελασίτες εγκατέλειψαν το στρατόπεδο, τσοπάνηδες της περιοχής, οι οποίοι πλησίασαν το βάραθρο, διηγούνται οτι άκουσαν τα βογγητά των ανθρώπων που είχαν ριχτεί εκεί ζωντανοί ή ημιθανείς. Σε μια μάλιστα περίπτωση αναφέρουν οτι, υπακούοντας στις παρακλήσεις και τους θρήνους ενός ζωντανού ακόμη θύματος, που τους είπε οτι είναι από το Κουτσοπόδι Αργολίδας, έριξαν μέσα ένα χοντρό σχοινί για να τον ανασύρουν. Δεν μπόρεσε όμως να προσδεθεί, διότι τα χέρια του ήταν δεμένα. Ματαίως παρακαλούσε τους βοσκούς να κατέβουν για να τον σώσουν. Ήταν εντελώς αδύνατο, λόγω ελλείψεως των απαραίτητων μέσων. Έτσι ο άτυχος αυτός άνθρωπος είχε τη μοίρα όλων των άλλων.
Κατά το δεύτερο 15/ήμερο του Ιουλίου 1944 οι Γερμανοί πραγματοποίησαν έξοδο προς την ορεινή Κορινθία. Οι Ελασίτες δεν πρόβαλαν καμιά αντίσταση, παρόλο πού ή περιοχή ήταν πρόσφορη για ανταρτοπόλεμο. Απεναντίας έσπευσαν ν’ απομακρυνθούν. Πριν φύγουν φρόντισαν να «εκκενώσουν» το στρατόπεδο συγκεντρώσεως από τους 400 κρατούμενους, μεταξύ των οποίων και οι 19 Βαλτετσιώτες. Τότε διέπραξαν το πιο απαίσιο και το πιο μεγάλο ομαδικό έγκλημα, που ξεπερνά όλα τα προηγούμενα. Προτίμησαν να τους ρίψουν στο βάραθρο του Φενεού, παρά να τους αφήσουν στο Μοναστήρι και να τούς βρουν οι Γερμανοί, αν έφθαναν βέβαια έως εκεί. Έτσι μέσα σε 2-3 ημέρες 400 και πλέον αιχμάλωτοι (άνδρες, γυναίκες και παιδιά) οδηγήθηκαν στο Κακοβούνι και ρίχτηκαν στο βάραθρο χωρίς οίκτο. Μετά το ομαδικό έγκλημα οι αντάρτες αποχώρησαν, χωρίς να ρίξουν ούτε έναν πυροβολισμό στους Γερμανούς. Οι τελευταίοι, αφού παρέμειναν στην περιοχή 3-4 ημέρες έφυγαν χωρίς να ενοχλήσουν κανένα.
Τα ονόματα των 19 Βαλτετσιωτών που μαρτύρησαν στον Φενεό είναι τα εξής: Καραμάνης Χρήστος, ετών 64, Καραμάνης Γ. Πάνος, ετών 32, Καραθάνου Α. Γεωργία, ετών 22, Κοκκάλα Γεωργ. Μαρίτσα, ετών 25 έγκυος, Κρουμπούζος Ν. Γεώργιος, ετών 18, Μπαμή Γ. 'Αγγελική, ετών 28 έγκυος, Μπαμή Γ. Ελένη, ετών 18 προγονή της 'Αγγελικής, Μπόλλα Β. Ευαγγελία, Παύλου Γ. Αντώνιος, ετών 16, Πολλάλης I. Θοδωρής, ετών 19, Ρούσσος 'Αρ. Ιωάννης, ετών 58, Σαραντόπουλος Ν. Γεώργιος, ετών 70, Σουρούνης I. Γεώργιος, ετών 65, Στάικου Γ. Βασίλω, ετών 34 έγκυος, Στάικου Γ. Παναγιώτα, ετών 17 (προγονή της Βασίλως Στάικου), Στάικου Γ. Γεωργία, ετών 15 κόρη της Βασίλως, Στάικου Γ. Μαρία, ετών 13 κόρη της Βασίλως, Στάικου Γ. Κων/να, ετών 11 κόρη της Βασίλως, Τσούκας Αν. Νίκος, ετών 18.
Οι άτυχοι Βαλτετσιώτες ρίχτηκαν στο βάραθρο και πέθαναν κατά τον πιό φρικτό τρόπο κατά πάσα πιθανότητα στις 17 Ιουλίου, εορτή της Αγίας Μαρίνας. Ήταν εννέα (9) άντρες και δέκα (10) γυναίκες και μικρά κορίτσια. Δεν επέζησε κανένας. Από όσα είναι γνωστά και από τις πληροφορίες που συγκέντρωσα το έτος 1995 που επισκέφθηκα το Μοναστήρι και τα χωριά της περιοχής προκύπτουν οι παρακάτω λεπτομέρειες από το δράμα των 19 αυτών Βαλτετσιωτών:
Ο Κώστας Ρουμελιώτης από τη Νεμέα, που ήταν κρατούμενος στο στρατόπεδο και επέζησε (η αδελφή του εκτελέστηκε), μας ξενάγησε στην αιματοβαμμένη περιοχή της ορεινής Κορινθίας. Μαζί μας ήταν και ο Παναγιώτης Ρεκουνιώτης (ή Κυριακόπουλος) από τον Αρχαίο Φενεό και μια κυρία από το ίδιο χωριό. Για την άφιξη των Βαλτετσιωτών στο στρατόπεδο μου είπαν τα εξής:
«Ήμασταν στον κάμπο εκείνη την καυτή ημέρα του Ιουνίου, όταν είδαμε να φέρνουν καμιά εικοσαριά Βαλτετσιώτες ομήρους προς το στρατόπεδο. Ήταν ξυπόλυτοι, ημίγυμνοι, βασανισμένοι. Στα πρόσωπά τους διακρίναμε τον πόνο και την απόγνωση. Τους συνόδευαν μόνο τρεις ένοπλοι αντάρτες. Μπροστά πήγαινε ένας ψηλός ηλικιωμένος άντρας που φορούσε πουκαμίσα (πιθανόν να πρόκειται για τον Γιώργη Σαραντόπουλο). Ακολουθούσε ένας άλλος γηραλέος και αυτός πού φορούσε φουστανέλα. Πιό πίσω ερχόταν ένας νεαρός ψηλός και μελαχρινός, που του είχαν δέσει τα χέρια. Μάθαμε οτι είχε αποπειραθεί να δραπετεύσει, όπως είπαν οι συνοδοί του. Μια γυναίκα φαινόταν έγκυος (πρόκειται για τη Βασιλική Γ. Στάικου). Είδαμε και 3-4 κοπέλες ηλικίας 10-17 ετών. Ένας άλλος άντρας προχωρούσε κουτσαίνοντας."
Η περίπτωση της Βασίλως Γ. Στάικου:
Από τις παντρεμένες Βαλτετσιώτισσες που κλείστηκαν στο στρατόπεδο οι τρεις ήταν έγκυοι (η Βασίλω Γ. Στάικου, η Αγγελική Γ. Μπαμή και η Μαρίτσα Γ. Κοκκάλα). Η Βασίλω Στάικου, 34 ετών, γέννησε εκείνες τις ημέρες στο στρατόπεδο. Όπως μας είπαν ο ξεναγός μας και ο καλόγερος, το βρέφος έκλαιγε συνεχώς, διότι η μητέρα του από τις στερήσεις και τις κακουχίες δεν είχε αρκετό γάλα για να χορτάσει. Ενοχλημένος από το κλάμα ένας άγριος Ελασίτης το άρπαξε από την αγκαλιά της μάνας του, λέγοντας: «Θα το ταΐσω εγώ». Μάταια η Βασίλω προσπάθησε με κλάματα ν' αντισταθεί σαν τις μάνες των πουλιών, όταν κάποιος τους παίρνει από τη φωλιά τα μικρά τους. Εκείνος το εκσφενδόνισε έξω από τη μάντρα του Μοναστηριού, όπου βρήκε το θάνατο. Κανένας δεν τόλμησε να το περισυλλέξει. Αυτό το πλασματάκι υπήρξε το πρώτο θύμα των Βαλτετσιωτών στο Φενεό και προστέθηκε στους άλλους 19.
Το συνταρακτικό αυτό έγκλημα συγκλόνισε όλους τούς κρατουμένους. Το έχει απαθανατίσει σε στίχους ο λαϊκός στιχουργός Σωκράτης Αγγελόπουλος από το Βρούστι της Αργολίδας, ο οποίος είχε την τύχη να διαφύγει την εκτέλεση. Μερικούς από τους στίχους αυτούς παραθέτουμε στη συνέχεια:
Στη μάντρα του μοναστηρίου μας έχουν στοιβαγμένους
άντρες, γυναίκες και παιδιά σαν να κοπάδι πρόβατα στη στρούγκα στριμωγμένους.
Γυναίκα Βαλτετσιώτισσα μαζί μ’ άλλους φερμένη
από το δρόμο νηστική και ταλαιπωρημένη είναι σε ενδιαφέρουσα και τέκνο περιμένει,
Η ώρα ήρθε τον παιδιού, στον κόσμο αυτή το φέρνει.
Αρχίνησε τα κλάματα και τις φωνές του στέλνει κι η άχαρη ατμόσφαιρα άρχισε κι ομορφαίνει.
Το κλάμα του Αγγέλου αυτού δεν είναι θρήνος πια κακού ή συμφορά θανατικού.
Από τα δάκρυα του μωρού κανένας δεν πεθαίνει.
Η παγωμένη μας καρδιά άρχισε να ζεσταίνει, κι απ τη χαρά μας την πολλή ξεχάσαμε τη θλίψη μας
και πανηγύρι με χαρά νομίσαμε θα γένει.
Ελπίδα ήρθε με φτερά σαν μια λευκή περιστερά, κι έφερε μήνυμα ζωής: κανείς μας δεν πεθαίνει.
Η αγγελική φωνίτσα του όλους μας ξαποσταίνει.
Η μάνα δίνει στο παιδί να πιει για να σωπαίνει. Η μάνα όμως είναι στεγνή, γάλα σταλιά δεν στάζει.
Η πείνα δέρνει το παιδί. Και με βαρύ παράπονο κλαίει και αναστενάζει.
Ένας αντάρτης της ΟΠΛΑ απ’ το επάνω το κελλί με άγριο πρόσωπο τραχύ,
μια καταχθόνια μορφή με βλέμμα αποκρουστικό, κορώνα δεν έχει το σταυρό.
Δεν είν’ φαντάρος Έλληνας, στρατιώτης λευτεριάς. Δεν έχει πίστη και Θεό πατρίδα και θρησκεία.
Αιμοχαρής ο βάρβαρος τις σκάλες κατεβαίνει και σαν Ηρώδης βασιλιάς απ’ τη λεχώνα το παιδί με βία της το παίρνει.
Απ’ του παιδιού τα ουρλιαχτά της μάνας τ' αναφιλητά τίποτα εκείνος δεν γροικά, ίχνος δεν έχει ανθρωπιά.
Μόνο τις σκάλες νευρικά εκείνος ανεβαίνει κι από τη μπαλκονόπορτα δυό-τρεις γύρους το φέρνει.
Και μ' όλη του τη δύναμη στη ρεματιά το στέλνει!
Ακούστηκε στη ρεματιά ο πόνος της μικρής καρδιάς. Και πήρ' αέρας την ψυχή, τον πόνο του και την κραυγή.
Την πήγε σ' όλα τα βουνά, στα έλατα και στα κλαριά.
Η φύση διαμαρτύρεται, κλαίνε τ άγρια πουλιά, τα δάση τρίζουν και βογγάν.
Πηγαίνει κι έρχεται ξανά από την ίδια ρεματιά του τρόμου το απόηχο ουάααα...
Ραγίζουν πέτρες, τα βράχια σπάζουν στην πλαγιά. Μον' τους αντάρτες της ΟΠΛΑ τίποτε δεν τους συγκινεί.
Μέσα τους πέθανε ο Θεός κι έμεινε αμέτρητο κενό, γεμάτο μίσος φοβερό.
Ο ήλιος βιάστηκε πολύ να πάει να βασιλέψει, γιατί το δράμα του παιδιού δεν μπόρεσε ν' αντέξει.
Η νύχτα του καλοκαιριού, η νύχτα τ’ αλωνάρη ήτανε τόσο παγερή, τόσο κατεψυγμένη.
Νύχτ' άχαρη και άραχλη, δεν είχε ξαναγένει.
Η Βασίλω ήταν η δεύτερη γυναίκα του Γιώργη Στάικου (από τον πρώτο του γάμο με την Πηνελόπη Ιωάν. Ρούσσου -πέθανε πολύ νέα- απέκτησε δύο αγόρια και μια κόρη, την Παναγιώτα. Από τον δεύτερο γάμο του με την Βασίλω γεννήθηκαν η Γεωργία, η Μαρία, η Κωνσταντίνα και το βρέφος που είχε το φρικτό αυτό τέλος στο Φενεό. Οι 4 κόρες της Βασίλως λένε οι συνομιλητές μου ήταν σαν τις Χάριτες των ζωγραφικών πινάκων, λεπτόσωμες, σχεδόν ξανθιές, χαρούμενα πλάσματα σαν τα κρύα νερά. Την ήμερα της εκτελέσεως ή την προηγούμενη ένας αντάρτης ζήτησε την 17χρονη Παναγιώτα να την πάρει μαζί του. Δεν έγιναν γνωστές οι προθέσεις του. Η Παναγιώτα και η μητρυιά της απέρριψαν την πρόταση. Τότε ο αντάρτης θύμωσε και πήρε τη Βασίλω με τις 4 κόρες της, ηλικίας 11-17 ετών και τις έβαλε στην ομάδα για το βάραθρο. Εκεί έδεσαν την Παναγιώτα με τη Βασίλω με ένα σύρμα και τις έριξαν στο χάσμα της γης μαζί με τα τρία μικρότερα κορίτσια. Η πληροφορία επιβεβαιώθηκε το Μάρτιο του 1945 κατά την μερική εκκένωση του βαράθρου, καθώς ανασύρθηκε το πτώμα γυναίκας δεμένο με σύρμα με το πτώμα ενός κοριτσιού.
Ένα από τα στυγερότερα εγκλήματα της παγκόσμιας Ιστορίας, μόλις λίγες δεκαετίες πριν, στο έδαφος της Ελλάδας.
Η φρίκη που κρύβει μέσα του αυτό το ον που ονομάζεται "άνθρωπος" αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο όπου συντρίβονται όλες οι "ανθρωπιστικές-προοδευτικές" ιδεοληψίες. Φρίκη και τρόμος που ξεσπούν επάνω στη Δημιουργία, από αυτούς που μίσησαν τον Δημιουργό. Δεν έχουν υπάρξει χειρότεροι εγκληματίες από τους άθεους προσήλυτους του Μαρξισμού και μεταξύ αυτών, χείριστοι όλων, οι ντόπιοι. Και δίπλα τους, εξίσου ένοχοι αυτοί που αποσιώπησαν αυτά τα εγκλήματα και έθεσαν τους επιγόνους των δολοφόνων ως τιμητές και βιαστές των ψυχών μας.
Κ. Σαραντόπουλος Βαλτέτσι 1944
Στο στρατόπεδο της Γκούρας 19 Βαλτετσιώτες: Η φρίκη και η κόλαση του Φενεού
Η πλέον άτυχη ομάδα ήταν εκείνη των 19 ομήρων, που τους έστειλαν στην ορεινή Κορινθία, περιοχή ευθύνης του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Μετά από επίπονες πορείες η ομάδα αυτή κατέληξε στην Γκούρα και κλείστηκε στο στρατόπεδο Φενεού, που είχε εγκατασταθεί στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου. Το Μοναστήρι είχε μετατραπεί από το 1943 σε στρατόπεδο με την ονομασία (Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Νεμέας) και αποτελούσε τον τελικό σταθμό εκείνων που είχαν χαρακτηρισθεί από τους Τοπικούς Υπευθύνους του ΕΑΜ ως αντιδραστικοί και ανεπιθύμητοι, που στην εαμική γλώσσα και λογική σήμαινε οτι έπρεπε να βγουν από τη μέση. Όσοι συνεπώς κατέληγαν στο στρατόπεδο αυτό ήταν μελλοθάνατοι. Υπολογίζεται από τα στοιχεία που βρέθηκαν στο Μοναστήρι οτι εκεί φυλακίστηκαν 3167 κρατούμενοι από διάφορα μέρη της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδος, από τους οποίους ελάχιστοι διέφυγαν το θάνατο (όχι περισσότεροι των 10). Ο συνήθης αριθμός των κρατουμένων παρέμενε σταθερός, γύρω στα 400 άτομα, καθόσον στη θέση αυτών που εκτελούνταν έφερναν άλλους. Οι μοναχοί πολύ συμπαραστάθηκαν στους εγκλείστους προσπαθώντας ν' απαλύνουν τον πόνο τους και να μετριάσουν τα βάσανα τους. Ένα από τα καθημερινά μαρτύρια των φυλακισμένων ήταν και η πείνα. Οι αγαθοί καλόγεροι για να βοηθήσουν τους δυστυχισμένους αυτούς ανθρώπους σοφίζονταν διάφορα τεχνάσματα. Ένα από αυτά ήταν να γεμίζουν πολλές φορές την ημέρα τα καντήλια της εκκλησίας με λάδι για να το πίνουν οι κρατούμενοι ως τροφή. Τη συμπαράσταση τους αυτή την πλήρωσαν με τη ζωή τους. Μεταξύ των θυμάτων συγκαταλέγονται ο Ηγούμενος και 4 μοναχοί, τα ονόματα των οποίων είναι γραμμένα σε πινακίδα μέσα στον I. Ναό του Αγ. Γεώργιου (Στο μοναστήρι τότε υπήρχαν 7-10 καλόγεροι. Το φθινόπωρο του 1944 βρέθηκαν μόνο 2). Η μόνη κατηγορία εναντίον των άκακων και αθώων αυτών καλογήρων ήταν οτι είχαν συμπαρασταθεί στους κρατουμένους και οτι είχαν ακούσει και είχαν δει πολλά.
Οι επιζήσαντες αναφέρουν οτι οι αφίξεις και οι «αναχωρήσεις» κρατουμένων ήταν συνεχείς. Συνήθως κατά τα μεσάνυχτα έπαιρναν για εκτέλεση μια ομάδα 20 περίπου ατόμων. Οι κρατούμενοι είχαν αντιληφθεί οτι η ζωή τους είχε φτάσει στο τέλος και όταν τους δινόταν η ευκαιρία έψελναν οι ίδιοι με τη βοήθεια των μοναχών τη νεκρώσιμη ακολουθία τους, ενόσω ήταν ακόμη ζωντανοί. Οι εκτελέσεις γίνονταν στην απέναντι απόκρημνη πλαγιά του βουνού (Κακοβούνι), μισή ώρα περίπου μακριά από το Μοναστήρι. Εκεί οι αντάρτες είχαν ανακαλύψει ένα απότομο βάραθρο, δημιούργημα μιας κάθετης ρωγμής στη γη, ανάμεσα σε βράχους στο επικλινές έδαφος, που καλύπτεται από αναιμικά έλατα. Το βάθος του βαράθρου δεν κατέστη δυνατόν να προσδιοριστεί. Σύμφωνα με την περιληπτική περιγραφή του Συνεργείου, που διερεύνησε το βάραθρο την Άνοιξη του 1945 και προέβη και στην μερική εκκένωση του από όσα πτώματα μπόρεσε, το στόμιο του έχει διαστάσεις 3,5x2 μ. και είναι αθέατο λόγω της βλαστήσεως. Μετά τα 15-20 μέτρα κάθετης κατεύθυνσης το βάραθρο παρουσιάζει διαπλάτυνση και συνεχίζει σ' αυτό το πλάτος να κατεβαίνει απότομα και κάθετα για 75 και πλέον μέτρα. Στο σημείο αυτό σχηματίζεται ένα οριζόντιο πλάτωμα σαν ένα μεγάλο σκαλοπάτι και μετά προχωρεί το βάραθρο προς τα κάτω σε βάθος απροσδιόριστο. Σ' αυτό το βάραθρο έριχναν τούς κρατουμένους που τους έπαιρναν από το στρατόπεδο για εκτέλεση.
Πριν ανακαλύψουν το βάραθρο οι εκτελέσεις γίνονταν λίγο πιο έξω από το Μοναστήρι με μαχαίρι και τα πτώματα έμεναν άταφα στην ερημική και δασώδη αυτή περιοχή. Γρήγορα όμως, λόγω της δυσοσμίας, οι κάτοικοι του Φενεου και της Γκούρας κατάλαβαν το έγκλημα που γινόταν στην περιοχή τους. Η ανακάλυψη του βαράθρου και η ρίψη των εκτελουμένων εκεί συγκάλυψε τα εγκλήματα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Το βάραθρο υπέδειξε στους εκτελεστές της ΟΠΛΑ ο αγροφύλακας της περιοχής, που γνώριζε την ύπαρξη του. Οι ντόπιοι αναφέρουν οτι ο « άνθρωπος» αυτός μπήκε στον ΕΛΑΣ και έγινε ένας από τους εκτελεστές εκεί. Αναφέρουν επίσης οτι και τα πέντε παιδιά του παρουσίασαν διανοητικές και ψυχικές ανωμαλίες.
Σύμφωνα με τις μαρτυρικές καταθέσεις πού έδωσαν μετά τη διάλυση του ΕΑΜ αντάρτες της περιοχής, οι όποιοι είχαν συνοδεύσει τα θύματα έως εκεί, οι μελλοθάνατοι μεταφέρονταν τη νύχτα καθ' ομάδες. Τούς σταματούσαν 150- 200 μ. περίπου πριν από το βάραθρο, στο σημείο πού καταλήγει σήμερα ο στενός αυτοκινητόδρομος -τότε ήταν μονοπάτι- και έχει κτιστεί το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων στη μνήμη των εκτελεσθέντων. Από εκεί τους έφερναν ανά δύο στο στόμιο του βαράθρου, λέγοντας τους οτι τούς πηγαίνουν για ανάκριση. Οι δήμιοι έβαζαν τα θύματα, που τους είχαν δέσει τα χέρια πισθάγκωνα, πάνω στην πέτρα πού είναι στο χείλος του βαράθρου και τα εκτελούσαν είτε με μαχαίρι είτε χτυπώντας τα στο κεφάλι με ένα γλωσσίδι καμπάνας, που το χρησιμοποιούσαν ως φονικό όργανο, και έπειτα τα έριχναν μέσα στο βάραθρο, χωρίς να είναι βέβαιο οτι είχαν ξεψυχήσει. Υπάρχουν περιπτώσεις πού ρίχνονταν και ζωντανοί, όπως έδειξε η ανάσυρση πτωμάτων που δεν έφεραν κακώσεις. Πυροβόλο όπλο δεν χρησιμοποίησαν, διότι ήθελαν να μείνει μυστική η απαίσια εγκληματική τους πράξη.
Τρομαγμένοι από τις φωνές των εκτελουμένων οι υπόλοιποι, που περίμεναν τη σειρά τους, ρωτούσαν με αγωνία τους φρουρούς τους αντάρτες:
- Συναγωνιστή, τί συμβαίνει; Τούς σκοτώνουν;
- Όχι, ο ανακριτής είναι λίγο σκληρός και ρωτάει να του πουν τί ξέρουν. Γι αυτό σεις να πείτε την αλήθεια και δεν θα σας πειράξουν.
Οι ανατριχιαστικές αυτές λεπτομέρειες επιβεβαιώνονται και από κατοίκους του χωρίου Φενεού, που είναι το πλησιέστερο, καθώς και από τους ελάχιστους τυχερούς που δραπέτευσαν την τελευταία στιγμή από τον τόπο της εκτέλεσης. Μεταξύ αυτών είναι ο Βασίλης Δωρής από το Δούκα Αργολίδος και ο Χαράλαμπος Φλέκας από τη Συβίτσα Κορινθίας. Τα ονόματα των δημίων ήταν γνωστά στους κατοίκους της περιοχής και έχουν καταγραφεί. Οι μόνιμοι ήταν επτά και μερικοί ακόμη επικουρικοί. Γενικά για τους εκτελεστές της ΟΠΛΑ από συρροή στοιχείων, που έχουν συγκεντρωθεί και από άλλες περιοχές, γνωρίζουμε οτι ήταν άτομα φανατισμένα, χαμηλής πνευματικής στάθμης και αδίστακτα, χωρίς ίχνος ανθρωπισμού, που εκτελούσαν τα θύματά τους με απίστευτη αγριότητα και συνήθως χωρίς συγκεκριμένη κατηγορία.
Όταν μετά το μεγάλο ομαδικό έγκλημα του Ιουλίου οι Ελασίτες εγκατέλειψαν το στρατόπεδο, τσοπάνηδες της περιοχής, οι οποίοι πλησίασαν το βάραθρο, διηγούνται οτι άκουσαν τα βογγητά των ανθρώπων που είχαν ριχτεί εκεί ζωντανοί ή ημιθανείς. Σε μια μάλιστα περίπτωση αναφέρουν οτι, υπακούοντας στις παρακλήσεις και τους θρήνους ενός ζωντανού ακόμη θύματος, που τους είπε οτι είναι από το Κουτσοπόδι Αργολίδας, έριξαν μέσα ένα χοντρό σχοινί για να τον ανασύρουν. Δεν μπόρεσε όμως να προσδεθεί, διότι τα χέρια του ήταν δεμένα. Ματαίως παρακαλούσε τους βοσκούς να κατέβουν για να τον σώσουν. Ήταν εντελώς αδύνατο, λόγω ελλείψεως των απαραίτητων μέσων. Έτσι ο άτυχος αυτός άνθρωπος είχε τη μοίρα όλων των άλλων.
Κατά το δεύτερο 15/ήμερο του Ιουλίου 1944 οι Γερμανοί πραγματοποίησαν έξοδο προς την ορεινή Κορινθία. Οι Ελασίτες δεν πρόβαλαν καμιά αντίσταση, παρόλο πού ή περιοχή ήταν πρόσφορη για ανταρτοπόλεμο. Απεναντίας έσπευσαν ν’ απομακρυνθούν. Πριν φύγουν φρόντισαν να «εκκενώσουν» το στρατόπεδο συγκεντρώσεως από τους 400 κρατούμενους, μεταξύ των οποίων και οι 19 Βαλτετσιώτες. Τότε διέπραξαν το πιο απαίσιο και το πιο μεγάλο ομαδικό έγκλημα, που ξεπερνά όλα τα προηγούμενα. Προτίμησαν να τους ρίψουν στο βάραθρο του Φενεού, παρά να τους αφήσουν στο Μοναστήρι και να τούς βρουν οι Γερμανοί, αν έφθαναν βέβαια έως εκεί. Έτσι μέσα σε 2-3 ημέρες 400 και πλέον αιχμάλωτοι (άνδρες, γυναίκες και παιδιά) οδηγήθηκαν στο Κακοβούνι και ρίχτηκαν στο βάραθρο χωρίς οίκτο. Μετά το ομαδικό έγκλημα οι αντάρτες αποχώρησαν, χωρίς να ρίξουν ούτε έναν πυροβολισμό στους Γερμανούς. Οι τελευταίοι, αφού παρέμειναν στην περιοχή 3-4 ημέρες έφυγαν χωρίς να ενοχλήσουν κανένα.
Τα ονόματα των 19 Βαλτετσιωτών που μαρτύρησαν στον Φενεό είναι τα εξής: Καραμάνης Χρήστος, ετών 64, Καραμάνης Γ. Πάνος, ετών 32, Καραθάνου Α. Γεωργία, ετών 22, Κοκκάλα Γεωργ. Μαρίτσα, ετών 25 έγκυος, Κρουμπούζος Ν. Γεώργιος, ετών 18, Μπαμή Γ. 'Αγγελική, ετών 28 έγκυος, Μπαμή Γ. Ελένη, ετών 18 προγονή της 'Αγγελικής, Μπόλλα Β. Ευαγγελία, Παύλου Γ. Αντώνιος, ετών 16, Πολλάλης I. Θοδωρής, ετών 19, Ρούσσος 'Αρ. Ιωάννης, ετών 58, Σαραντόπουλος Ν. Γεώργιος, ετών 70, Σουρούνης I. Γεώργιος, ετών 65, Στάικου Γ. Βασίλω, ετών 34 έγκυος, Στάικου Γ. Παναγιώτα, ετών 17 (προγονή της Βασίλως Στάικου), Στάικου Γ. Γεωργία, ετών 15 κόρη της Βασίλως, Στάικου Γ. Μαρία, ετών 13 κόρη της Βασίλως, Στάικου Γ. Κων/να, ετών 11 κόρη της Βασίλως, Τσούκας Αν. Νίκος, ετών 18.
Οι άτυχοι Βαλτετσιώτες ρίχτηκαν στο βάραθρο και πέθαναν κατά τον πιό φρικτό τρόπο κατά πάσα πιθανότητα στις 17 Ιουλίου, εορτή της Αγίας Μαρίνας. Ήταν εννέα (9) άντρες και δέκα (10) γυναίκες και μικρά κορίτσια. Δεν επέζησε κανένας. Από όσα είναι γνωστά και από τις πληροφορίες που συγκέντρωσα το έτος 1995 που επισκέφθηκα το Μοναστήρι και τα χωριά της περιοχής προκύπτουν οι παρακάτω λεπτομέρειες από το δράμα των 19 αυτών Βαλτετσιωτών:
Ο Κώστας Ρουμελιώτης από τη Νεμέα, που ήταν κρατούμενος στο στρατόπεδο και επέζησε (η αδελφή του εκτελέστηκε), μας ξενάγησε στην αιματοβαμμένη περιοχή της ορεινής Κορινθίας. Μαζί μας ήταν και ο Παναγιώτης Ρεκουνιώτης (ή Κυριακόπουλος) από τον Αρχαίο Φενεό και μια κυρία από το ίδιο χωριό. Για την άφιξη των Βαλτετσιωτών στο στρατόπεδο μου είπαν τα εξής:
«Ήμασταν στον κάμπο εκείνη την καυτή ημέρα του Ιουνίου, όταν είδαμε να φέρνουν καμιά εικοσαριά Βαλτετσιώτες ομήρους προς το στρατόπεδο. Ήταν ξυπόλυτοι, ημίγυμνοι, βασανισμένοι. Στα πρόσωπά τους διακρίναμε τον πόνο και την απόγνωση. Τους συνόδευαν μόνο τρεις ένοπλοι αντάρτες. Μπροστά πήγαινε ένας ψηλός ηλικιωμένος άντρας που φορούσε πουκαμίσα (πιθανόν να πρόκειται για τον Γιώργη Σαραντόπουλο). Ακολουθούσε ένας άλλος γηραλέος και αυτός πού φορούσε φουστανέλα. Πιό πίσω ερχόταν ένας νεαρός ψηλός και μελαχρινός, που του είχαν δέσει τα χέρια. Μάθαμε οτι είχε αποπειραθεί να δραπετεύσει, όπως είπαν οι συνοδοί του. Μια γυναίκα φαινόταν έγκυος (πρόκειται για τη Βασιλική Γ. Στάικου). Είδαμε και 3-4 κοπέλες ηλικίας 10-17 ετών. Ένας άλλος άντρας προχωρούσε κουτσαίνοντας."
Η περίπτωση της Βασίλως Γ. Στάικου:
Από τις παντρεμένες Βαλτετσιώτισσες που κλείστηκαν στο στρατόπεδο οι τρεις ήταν έγκυοι (η Βασίλω Γ. Στάικου, η Αγγελική Γ. Μπαμή και η Μαρίτσα Γ. Κοκκάλα). Η Βασίλω Στάικου, 34 ετών, γέννησε εκείνες τις ημέρες στο στρατόπεδο. Όπως μας είπαν ο ξεναγός μας και ο καλόγερος, το βρέφος έκλαιγε συνεχώς, διότι η μητέρα του από τις στερήσεις και τις κακουχίες δεν είχε αρκετό γάλα για να χορτάσει. Ενοχλημένος από το κλάμα ένας άγριος Ελασίτης το άρπαξε από την αγκαλιά της μάνας του, λέγοντας: «Θα το ταΐσω εγώ». Μάταια η Βασίλω προσπάθησε με κλάματα ν' αντισταθεί σαν τις μάνες των πουλιών, όταν κάποιος τους παίρνει από τη φωλιά τα μικρά τους. Εκείνος το εκσφενδόνισε έξω από τη μάντρα του Μοναστηριού, όπου βρήκε το θάνατο. Κανένας δεν τόλμησε να το περισυλλέξει. Αυτό το πλασματάκι υπήρξε το πρώτο θύμα των Βαλτετσιωτών στο Φενεό και προστέθηκε στους άλλους 19.
Το συνταρακτικό αυτό έγκλημα συγκλόνισε όλους τούς κρατουμένους. Το έχει απαθανατίσει σε στίχους ο λαϊκός στιχουργός Σωκράτης Αγγελόπουλος από το Βρούστι της Αργολίδας, ο οποίος είχε την τύχη να διαφύγει την εκτέλεση. Μερικούς από τους στίχους αυτούς παραθέτουμε στη συνέχεια:
Στη μάντρα του μοναστηρίου μας έχουν στοιβαγμένους
άντρες, γυναίκες και παιδιά σαν να κοπάδι πρόβατα στη στρούγκα στριμωγμένους.
Γυναίκα Βαλτετσιώτισσα μαζί μ’ άλλους φερμένη
από το δρόμο νηστική και ταλαιπωρημένη είναι σε ενδιαφέρουσα και τέκνο περιμένει,
Η ώρα ήρθε τον παιδιού, στον κόσμο αυτή το φέρνει.
Αρχίνησε τα κλάματα και τις φωνές του στέλνει κι η άχαρη ατμόσφαιρα άρχισε κι ομορφαίνει.
Το κλάμα του Αγγέλου αυτού δεν είναι θρήνος πια κακού ή συμφορά θανατικού.
Από τα δάκρυα του μωρού κανένας δεν πεθαίνει.
Η παγωμένη μας καρδιά άρχισε να ζεσταίνει, κι απ τη χαρά μας την πολλή ξεχάσαμε τη θλίψη μας
και πανηγύρι με χαρά νομίσαμε θα γένει.
Ελπίδα ήρθε με φτερά σαν μια λευκή περιστερά, κι έφερε μήνυμα ζωής: κανείς μας δεν πεθαίνει.
Η αγγελική φωνίτσα του όλους μας ξαποσταίνει.
Η μάνα δίνει στο παιδί να πιει για να σωπαίνει. Η μάνα όμως είναι στεγνή, γάλα σταλιά δεν στάζει.
Η πείνα δέρνει το παιδί. Και με βαρύ παράπονο κλαίει και αναστενάζει.
Ένας αντάρτης της ΟΠΛΑ απ’ το επάνω το κελλί με άγριο πρόσωπο τραχύ,
μια καταχθόνια μορφή με βλέμμα αποκρουστικό, κορώνα δεν έχει το σταυρό.
Δεν είν’ φαντάρος Έλληνας, στρατιώτης λευτεριάς. Δεν έχει πίστη και Θεό πατρίδα και θρησκεία.
Αιμοχαρής ο βάρβαρος τις σκάλες κατεβαίνει και σαν Ηρώδης βασιλιάς απ’ τη λεχώνα το παιδί με βία της το παίρνει.
Απ’ του παιδιού τα ουρλιαχτά της μάνας τ' αναφιλητά τίποτα εκείνος δεν γροικά, ίχνος δεν έχει ανθρωπιά.
Μόνο τις σκάλες νευρικά εκείνος ανεβαίνει κι από τη μπαλκονόπορτα δυό-τρεις γύρους το φέρνει.
Και μ' όλη του τη δύναμη στη ρεματιά το στέλνει!
Ακούστηκε στη ρεματιά ο πόνος της μικρής καρδιάς. Και πήρ' αέρας την ψυχή, τον πόνο του και την κραυγή.
Την πήγε σ' όλα τα βουνά, στα έλατα και στα κλαριά.
Η φύση διαμαρτύρεται, κλαίνε τ άγρια πουλιά, τα δάση τρίζουν και βογγάν.
Πηγαίνει κι έρχεται ξανά από την ίδια ρεματιά του τρόμου το απόηχο ουάααα...
Ραγίζουν πέτρες, τα βράχια σπάζουν στην πλαγιά. Μον' τους αντάρτες της ΟΠΛΑ τίποτε δεν τους συγκινεί.
Μέσα τους πέθανε ο Θεός κι έμεινε αμέτρητο κενό, γεμάτο μίσος φοβερό.
Ο ήλιος βιάστηκε πολύ να πάει να βασιλέψει, γιατί το δράμα του παιδιού δεν μπόρεσε ν' αντέξει.
Η νύχτα του καλοκαιριού, η νύχτα τ’ αλωνάρη ήτανε τόσο παγερή, τόσο κατεψυγμένη.
Νύχτ' άχαρη και άραχλη, δεν είχε ξαναγένει.
Η Βασίλω ήταν η δεύτερη γυναίκα του Γιώργη Στάικου (από τον πρώτο του γάμο με την Πηνελόπη Ιωάν. Ρούσσου -πέθανε πολύ νέα- απέκτησε δύο αγόρια και μια κόρη, την Παναγιώτα. Από τον δεύτερο γάμο του με την Βασίλω γεννήθηκαν η Γεωργία, η Μαρία, η Κωνσταντίνα και το βρέφος που είχε το φρικτό αυτό τέλος στο Φενεό. Οι 4 κόρες της Βασίλως λένε οι συνομιλητές μου ήταν σαν τις Χάριτες των ζωγραφικών πινάκων, λεπτόσωμες, σχεδόν ξανθιές, χαρούμενα πλάσματα σαν τα κρύα νερά. Την ήμερα της εκτελέσεως ή την προηγούμενη ένας αντάρτης ζήτησε την 17χρονη Παναγιώτα να την πάρει μαζί του. Δεν έγιναν γνωστές οι προθέσεις του. Η Παναγιώτα και η μητρυιά της απέρριψαν την πρόταση. Τότε ο αντάρτης θύμωσε και πήρε τη Βασίλω με τις 4 κόρες της, ηλικίας 11-17 ετών και τις έβαλε στην ομάδα για το βάραθρο. Εκεί έδεσαν την Παναγιώτα με τη Βασίλω με ένα σύρμα και τις έριξαν στο χάσμα της γης μαζί με τα τρία μικρότερα κορίτσια. Η πληροφορία επιβεβαιώθηκε το Μάρτιο του 1945 κατά την μερική εκκένωση του βαράθρου, καθώς ανασύρθηκε το πτώμα γυναίκας δεμένο με σύρμα με το πτώμα ενός κοριτσιού.
Επισκέπτης- Επισκέπτης
Απ: 7.000 τα θύματα των κομμουνιστών στο βάραθρο του Φενεού
ΜΙΑ ΖΩΝΤΑΝΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΕΝΟΣ ΕΑΜ-ΕΛΑΣίτη
Εξέταση μάρτυρος Σαμαρτζή Νικήτα του Ιωάννου. Κόρινθος 6-3-1945.
Νικήτας Σαμαρτζής του Ιωάννου ετών 33 Γεωργός, γεννήθηκα και κατοικώ εις χωρίον Καλύβια Κορινθίας, άγαμος, εγγράμματος, Έλλην και χριστιανός ορθόδοξος, Ορκίσθηκα επί του ιερού ευαγγελίου κατά τα άρθρα 121 και 124 της Ποινικής Οικονομίας.
Ερ. ερωτήθη δεόντως.
Απάντηση. Ήμουν αγροφύλακας Κοινότητας Καλυβίων κατά το έτος 1943, ήλθαν οι πρώτοι αντάρτες στην περιοχή Φενεού. Με χρησιμοποίησαν για σύνδεσμο με το στρατηγείο της οργανώσεως που ευρίσκετο στο Μάζι Καλαβρύτων και για άλλες δουλειές. Κατευθύνσεις έπαιρνα από την οργάνωση Καλυβίων του ΚΚΕ την οποίαν αποτελούσαν ο Δημ. Δαμεσούκος, Αντ. Αλωνιστιώτης και Όθων Οικονομόπουλος.
Κατά τον Δεκέμβριο του 1943 φέρανε στα Καλύβια 14 Ιταλούς, τους οποίους εγώ, ο Βλάσιος Οικονομόπουλος, ο Σωτήριος Αλωνιστιώτης ,ο υπεύθυνος Αθαν. Οικονομόπουλος και τέσσερεις αντάρτες ,Βασίλης Παπακυριάκου, κάτοικος Βασιλικού, Παναγιώτης Χαράλαμπος Τρομάρας κ.λ.π. μεταφέραμε εις θέση κοκουβούνι Β.Δ. Χωρίου Καλυβίων ένθα και τους εκτέλεσαν οι Τρομάρας και λοιποί αντάρτες, δι όπλων εις θέση Ζαρούχλας Διάσελο.
Τον Απρίλιο 1944 από το στρατόπεδο μονής Αγίου Γεωργίου μετεφέρθησαν από τον στρατοπεδάρχη,
1. Κρητικό ή Χατιώγην ή Γεώργιο Πισογιαννάκην
2. Σερμπέτη ή Γλυκό εκ Στομίου
3. Βλάσιο Οικονομόπουλο και
4. 4-Εμένα
13 κρατούμενοι, εκ των οποίων γνώρισα τους ιατρό Β. Γεωργόπουλο εκ Δούσιας και ιερέα Ασπροκάμπου και εξετελέσθησαν δι όπλου υπό του Σερμπέτη και Πισογιαννάκη. Εμείς οι άλλοι παρέστημεν ως βοηθοί με το πιστόλι χωρίς να εκτελέσω μεν. Στο στρατόπεδο της μονής ήσαν κατά καιρούς
1. Κρητικός ή Πισογιαννάκης εκ Χανίων Κρήτης, στρατοπεδάρχης
2. Κωνσταντίνος Σερμπέτης ή Γλυκός εκ Στομίου
3. Ιωάννης Φραγκοράφτης Κανελλόπουλος από το Ζευγολατιό Βραχατίου
4. Νικόλαος Δασκαλόπουλος από Κακούρι Τριπόλεως
5. Βλάσιος Πρόβος από το Μούλκι Κιάτου
6. Θύμιος Γκιόκας από το Κριεκούκιον
7. Κεραυνός ή Αντώνιος Τομαράς από Λιόπεσι
8. Σίμος από το Λουτράκι
Άπαντες ούτοι ελάμβαναν μέρος στις εκτελέσεις, Επίσης στο στρατόπεδο προσελήφθη και εγώ, Όλοι οι συλληφθέντες υποχρεούντο να υπογράψουν,
Από τα σπίτια που έπαιρναν πράγματα ή από καταστήματα, όπως από το παντοπωλείο του Γεωργίου από τη Γκούρα, που τον σκότωσαν, τα έπαιρναν εν γνώσει του αρχηγείου που αποτελούσαν οι προαναφερθέντες ΒΑΖΑΙΟΣ και λοιποί κι οι επιτήδειοι τα μοιραζόντουσαν μεταξύ τους, Όπως ο Τόμπρος, Κίτσος, Βουρκάνης από τα Μαζεΐκα, τα καλύτερα και τα λοιπά έδινα σε μερικούς από τους κατοίκους και κείνα που πάλι έμεναν έλεγαν ότι τα έδιναν στους πυροπαθείς άλλων χωριών.
-2-
Για τις συλλήψεις και εκτελέσεις των κατοίκων χωρίων Καλυβίων, υπεύθυνοι είναι οι αποτελούντες το Κομ. Γραφείο που υπόγραψαν
1. Δεδεμούκας του Αντωνίου
2. Αντώνιος Αλώνιστιώτης
3. Σωτήριος Κασαλμάς
4. Ευάγγελος Οικονομόπουλος
5. Αθανάσιος Καπίνης και άλλοι, που δεν τους γνωρίζω.
Από το χωρίον Γκούρα 1-Σταυρόπουλος ή Μουσουλίνης και άλλοι που δεν γνωρίζω.
Επίσης δεν ξέρω ποιοι είναι οι άλλοι των άλλων χωριών γιατί εγώ έλλειπα προηγουμένως έξη χρόνια στο ιπποδρόμιο του Φαλήρου που εργαζόμουν .
Στο στρατόπεδο Μονής Αγίου Γεωργίου έφερναν κρατούμενους από διάφορες περιοχές και τους συνόδευαν οι αποτελούντες την ΟΠΛΑ διαφόρων περιοχών. Από το στρατόπεδο τους περνάμε λίγους - λίγους και τους εκτελούσαμε σε διάφορες περιοχές του δασώδους της πέριξ της Μονής και σε μια τρύπα πολύ βαθιά που αν ρίξεις μια πέτρα θα μετρήσεις το 16 για να ακούσεις το χτύπο στο υπέδαφος που θα φτάσει. Την τρύπα αυτή τη βρήκα εγώ κατ' εντολή του Κρητικού ή Πισογιαννάκη όστις δε ξέρω από που το έμαθε ότι υπήρχε τέτοια τρύπα.
Κατά τον Μάιο 1944 πήγαν 9 κρατούμενους αγνώστους και τους οδήγησαν δια μέσου του χωρίου Γκούρα εις Μακριά Λάκα της Ζήρειας και τους εκτέλεσαν με τη βοήθεια του Νικολάου Σταυροπούλου ή Μουσουλίνη από τη Γκούρα. Στην τρύπα που ανέφερα που βρίσκεται στη θέση Κακόβουνι - Ντουρντουβάνα εκτελέσαμε 260 και κατά την εξής σειράν. 17 κατοίκους Νεμέας, τους πήγαμε εγώ, ο Βλάσης Οικονομόπουλος, ο Σερμπέτης, ο Κρητικός, ο Δασκαλόπουλος, ο Γιάννης Φραγκορράφτης, ο Βλάσης Πρόβος και ο Καραπάνος από τη Νεμέα και ο Μωριάς με έξη αντάρτες που έστειλε το σύνταγμα Βαζαίου, για να λάβει μέρος στις εκτελέσεις. Αφού ξεκουραστήκαμε είπαμε στους κρατούμενους ότι τους πάμε για την Ταξιαρχία στα Μαζέικα. 0 Καραπάνος με τον Κρητικό και τον Μωριά πήγαν στη τρύπα. Εκεί οδηγούντο δύο - δύο δήθεν για ανάκριση και χωρίς να αντιλαμβάνονται οι άλλοι, τους εκτελούσαν οι Μωρίας Κρητικός Καραπάνος κατά τον εξής τρόπο: Τους γδύναμε τελείως και με το μαχαίρι τους έκοβαν το λάρυγγα και τους έριχναν μέσα στην τρύπα. Τα ρούχα που παίρνανε τα πήγαιναν στην περιφερειακή Επιτροπή που ήταν στο Μπούζι και έπειτα στη Λαύκα και τα φορούσαν τα διάφορα μέλη της οργανώσεως. Τότε εγώ δεν έλαβα μέρος στην εκτέλεση. Την άλλη μέρα πήραμε άλλους τριάντα από το στρατόπεδο μεταξύ των οποίων και ο Αθανάσιος Ρεκουνιώτης και η Ελένη Καραλή από τα Καλύβια. Φύγαμε στις 4 το πρωί και με δεμένα τα χέρια τους με σχοινιά τους πήγαμε στην ίδια τρύπα. Εκτελέστηκαν κατά τον ίδιο τρόπο από τους ίδιους. Εγώ δεν εκτέλεσα και αυτή τη φορά. Έπειτα από 3-4 μέρες πήραμε από το στρατόπεδο μεταξύ των οποίων οι περισσότεροι από το Βαλτέτσι Τριπόλεως και τους οποίους έστειλε στο στρατόπεδο το Σύνταγμα του Βαζαίου και τους πήγαμε στην τρύπα με δεμένα τα χέρια .Εκεί τη προτροπή του Μωργιά και με πιστόλι στα χέρια με ανάγκασαν κι έσφαξα κι εγώ. Κατά την εκτέλεση
-3-
παρίστατο και ο Βλάσης Οικονομόπουλος, αλλά και αυτός δεν έσφαξε, μόνον πήρε τα ρούχα των εκτελεσθέντων, που του έδωσε ο Πισογιαννάκης. Έπειτα από 7-8 μέρες πήραμε από το στρατόπεδο άλλους 35-37 δεν θυμάμαι ακριβώς, μεταξύ των οποίων ήσαν ο Βλάσης Ρομπόκος γιατρός Γκούρας, Γεώργιος Γεωργίου. Κι αυτούς τους πήγαμε δεμένους. Τότε έκλεισε η ομάδα του Μωριά και την εκτέλεση με μαχαίρι την έκαναν ο Θύμιος Γιόκας, Σερμπέτης ή Γλυκός, ο Βλάσης Πρόβος, Νικόλαος Δάσκαλόπουλος από Κακούρι, Βλάσης Οικονομόπουλος και εγώ.
Έπειτα από αρκετές μέρες και μάλιστα κατά μήνα Ιούλιο 1944 μεταφέρθηκαν από το στρατόπεδο και εκτελέστηκαν στην τρύπα 48 που οι περισσότεροι ήσαν από το Φενεό, μεταξύ των οποίων και ο Αλέξανδρος Χαρλαύτης και οι δύο υιοί του Αργύρης και Γιάννης, Επίσης o Κωνσταντίνος Δάρης και ο υιός του ο Φαρμακοποιός Νίκος Λαδάς, Νίκος Μητρόπουλος, η Αθανασία Μπαλή, Παπα-Παναγής Χαρλαύτης κάτοικοι Γκούρας, το ζεύγος Τσεκρέκη, Δημ. Ψαχούλιας ή Βολιαρίτης από το Μεσινό, ο Παπαγιωργόπουλος και ο υιός του Γιάννης Τσούλης, o Κολοβός και η κόρη του από τα Καλύβια, Γρηγόρης Καπέλος κι ο αδερφός του ο Δάσκαλος, Ηλίας Σταματόπουλος κάτοικοι Φονιά, Κατσαούνης από Γκιόζα, Φεντσής, Σωτήρης Κακκαβάς από τη Σιβίστα κλπ που δεν θυμάμαι. Αυτών των 48 η εκτέλεση γινόταν με τον εξής τρόπο Έλεγαν στον καθένα να πέσει κάτω κι αν αρνιόταν τον κτυπούσαν με γλωσσίδι καμπάνας. Τους χτυπούσε ο Σίμος πίσω στο κεφάλι κι όταν έπεφταν κάτω τους έσφαζαν. Την άλλη μέρα πήρανε άλλους 37-38 αν θυμάμαι ακριβώς. Τότε δεν ήρθε ο Σίμος αλλά ο Πισογιαννάκης. Οι 38 ήσαν από τη Νεμέα, τους έφερε ο Θύμιος με τον Απόστολο Καραΐσκο και άλλους που δεν τους γνωρίζω στο στρατόπεδο και αυτούς εκτελέσαμε με τον ίδιο τρόπο, πρώτα τους χτυπούσαμε με το γλωσσίδι κι έπειτα τους σφάζαμε με μαχαίρι.
Λόγω επιδρομής των Γερμανών τους υπόλοιπους της μονής, κρατούμενους τους μεταφέραμε στο χωριό Κα ..... ύργου Πατρών και εκείθεν πάλι στη μονή Αγίου Γεωργίου Φενεού και τους άφησαν ελεύθερους. Μεταξύ αυτών και οι αδελφοί Χησόπουλοι από τη Σιβίστα. Επίσης στην τρύπα εκτελέστηκαν 17 γυναίκες και παιδιά μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ανάμαη από πέντε άτομα από την Ακράτα. Επίσης εκτελέστηκε κοντά στη μονή η Βασιλική Ανδ. Κάππου από τα Καλύβια. Την έκθεση για τη σύλληψη της την έστειλε το στρατόπεδο επειδή μάλωνε μαζί της, για κάποια μάντρα, ο Παναγιώτης Μπρέκας από τα Καλύβια, τη συνέλαβε μαζί με τον Κωνσταντίνο Σερμπέτη. Έπιασαν και το γιο της το Χρήστο 20 χρ. Όπως μου είπε ο Σερμπέτης την εκτέλεσε το ίδιο το παιδί της με μαχαίρι και την έθαψε στη θέση Αρσένη - Βρύση, γιατί αυτή είχε κρεμάσει τον άντρα της. Στις ανακρίσεις που έγιναν στο μοναστήρι Αγίου Γεωργίου για τους κάτοικος του Φενεού παρίστατο και ανέκρινε
1. Όθων Τζανέλος
2. Ο εαυτός μου
3. 0 Δήμος ή Τάκης Αναγνωστόπουλος
4. Αποστόλης Καραΐσκος κάτοικος Ηρακλείου
5. Θύμιος ή Γκιόκας από το Κριεκούκι
6. Κώστας Σερμπέτης
-4-
7. Σίμος
8. Κρητικός Πισογιαννάκης
9. Στέλιος από την Κρήτη
10. Μιχάκης .
Για τη σύλληψη των κατοίκων αυτών τα κομ. Γραφεία των χωριών έδιναν στον Όθωνα Τζανέλο κατάσταση να συλληφθούν. Τους απέδιδαν κατηγόριες ότι συνεργαζόταν με τα Τάγματα Ασφαλείας. Για τη σύλληψη του οιουδήποτε έπρεπε να αποφασίσει το Κομ. Γραφείο του χωριού του. Οι αποτελούντες το γραφείο το κομματικό συγκέντρωναν τα στοιχεία και τα έδιναν στο Γραμματέα της Αχτίδας. Σε περίπτωση διαφωνίας ο Γραμματέας έδινε τις γενικές κατευθύνσεις των συλλήψεων και εκτελέσεων. Είχε δώσει εντολή η ΠΕΕΑ που έλεγε κάθε αντιδραστικός έπρεπε να εξοντώνεται και μάλιστα όλος ο οικογενειακός κύκλος και μέχρι εβδόμης γενεάς. Αφ ετέρου το αρχηγείο του 6ου Συντάγματος ήταν στη Γκιόζα εκπροσωπούμενο από το Βαζαίο , το Νικήτα ή Λέκκα, τον Πελοπίδα, τον Μενέλαο, το γιατρό Κόλλια, το δάσκαλο Πούλο και το Γεώργιο Τσαούση διοικητή της ΟΠΛΑ. Το κομ Κόμμα είχε ως αντιπρόσωπο το Γραμματέα του Πελοποννησιακού Γραφείου Στάθη ή Τριαντάφυλλο, (Ζέγκο Βαγγέλη από Θεσσαλία), που παρέμενε στα Καλύβια στο σπίτι της Βενετσιάνας Καψομαλούκη και έλεγχε όλη τη περιφέρεια Κορινθίας. Στο σπίτι του έπαιρναν αποφάσεις με τους Αποστόλη Καραΐσκο από Ηράκλειο Νεμέας ή Ρούμελη επικεφαλής των συνοδευόμενων από την περιοχή Αργολίδας Νεμέας,
2. Μιχάλη δικαστής και ανακριτής
3. Τάκη επίσης ανακριτή
4. Όθωνα Τζανέλο από Γκούρα
5. Δήμο Αναγνωστόπουλο
6. Θύμιο - Ψευδώνυμο και
7. Λέκκα Νικήτα όστις έλεγε στους κρατούμενους να ειδοποιήσουν τους δικούς τους που είναι στην αστυνομία ή στα τα να φύγουν και να πάνε στο αντάρτικο. Αυτοί αποφάσιζαν για συλλήψεις και εκτελέσεις.
Ο στρατοπεδάρχης μου έλεγε ότι οδηγίες παίρνει από το Στάθη και το Νικήτα ή Λέκκα για τις εκτελέσεις και ο μεν Στάθης έδινε οδηγίες ο δε Λέκκας ως εκπρόσωπος του Συντάγματος. Οι δύο αυτοί συνενοούντο και εγίνοντο οι εκτελέσεις .Η Επιτροπή που έκανε τις ανακρίσεις μέσα σε ένα κελί του μοναστηριού και που ήμουν κι εγώ παρών υποχρέωνε όλους να υπογράψουν μια κατάθεση ότι συνεργαζόσαν με τα Τάγματα Ασφαλείας. Αν δεν ήθελε κανείς να υπογράψει με ραβδιά τον χτυπούσαν μέχρι να δεχτεί. Εγώ είδα να χτυπάνε για να υπογράψουν τον Παναγ. Παπαγεωργίου από την Γκούρα, τον Αθανάσιο Μπαλή, το γιο του Χαρλαύτη από Γκούρα, το Λιάτση από το Στενό και άλλους .
Στα Καλύβια συνελήφθησαν η Μάρθα Καμπέρου από τον Μπρέκα Παν. τον Ευαγ. Οικονομόπουλο τον Χαρ. Κουσούρα και την οδήγησαν στο στρατόπεδο όπου την εκτέλεσε ο Κεραυνός - Αντώνιος Τομαράς από το Λιόπεσι, Σερμπέτης και Βλάσης Πρόβος. Στο εξωκλήσι της μονής του Αγίου Γεωργίου ή Καμπέρου συνελήφθη κι εκτελέστηκε επειδή ο γιος της Φώτης δραπέτευσε κατά την εκτέλεση των έξη από το Διακοφτό και τον Πειραιά που έλαβα μέρος κι εγώ. Αυτοί εκτελέστηκαν με μαχαίρι. Σχέσεις με το στρατοπεδάρχη είχαμε ο Θεόδωρος Οικονομόπουλος Γιώργης Φάμας και Γιώργης Λουκόπουλος.
-5-
Για τους 40 αστυφύλακες που έπιασαν στο Δερβένι γνωρίζω τα εξής Τους οδήγησαν στο χωριό Φονιά τους αφαίρεσαν τα ρούχα και τα παπούτσια όπου έλαβα κι εγώ μέρος με το Κίτσο ή Βουρτσάη από τα Μαζεΐκα. Μετά το γδύσιμο με υποχρέωσαν να ζητήσω ρούχα από τους χωρικούς παλιά. Τα ρούχα των αστυφυλάκων τα φόρεσαν οι αντάρτες του 6ου Συντάγματος που βρισκόταν στο Φονιά. Από το Φονιά τους οδήγησαν στο χωριό Λυκούργια χωρίς να ξέρω που τους εκτέλεσαν.
Τους 38 που λέω παραπάνω ότι εκτελέστηκαν στην τρύπα έγινε το εξής. Ένα Σάββατο φύγαμε από τα Καλύβια με το Βλάση Οικονομόπουλο και το Χαράλαμπο Κουρούσια κάτοικο Καλυβίων και πήγαμε στο μοναστήρι, περί την 3η νυκτερινή. Στην εκτέλεση ήρθε και ο Κουρούσιας για ενίσχυση της φρουράς των κρατουμένων.
Όταν ήρθε στρατοπεδάρχης ο Σπάρτακος από το Ζευγολατιό Βραχατίου δεν έγιναν εκτελέσεις.
Έχω ακούσει από αντάρτες του αρχηγείου ότι πάνω από το χωριό Γκιόζα μέσα σε μια τρύπα έχουν εκτελέσει οι αντάρτες του 6ου Συντάγματος, πάνω από χίλιους αντιδραστικούς. Οι Βουρτσάης και Τόμπρος έχουν λεηλατήσει με διαταγή πολλά καταστήματα και ιδιαίτερα της Νεμέας. Στην ΟΠΛΑ ήσαν
1. Βαγγέλης Οικονομόπουλος από τα Καλύβια
2. Νίκος Σταυρόπουλος ή Μουσουλίνη από
3. Γιώργος Κοτσελάς κάτοικος Γκούρας
4. Γιώργος Κουραμπέλης
5. Πάνος Μπρέκας
6. Γιάννης Βυζάς
7. Σωτ. Αλωνιστιώτης
8. Χαράλαμπος Κουρούσης
9. Αλέξ. Γούρμος
10. Σωτ. Κασαλμάς από Καλύβια
11. Βασίλης Κασαλμάς
12. Παν. Ξιάγκος από Φονιά
13. Θεόδ. Οικονομόπουλος από Σιβίστα
14. Θεοφ. Πίκουλας από Φονιά.
Απ’ αυτούς ο Νίκος Σταυρόπουλος γνωρίζω ότι έχει σφάξει. Ο Γιώργης Κοτελάς έφερνε πάντα
κρατούμενους από τη Γκούρα, ο Κώστας Μπαρμπόπουλος από το Φονιά στο μοναστήρι. Με τον Ηλία Σταματόπουλο κοιμηθήκαμε μαζί στο μοναστήρι και μου είπε ότι οι αδελφοί Δημήτρης και Γρηγόρης Καπέλος ήταν αντιδραστικοί και ότι είχαν γραφείο αντιδραστικό και ότι σκέφτονταν να πάνε στο αντάρτικο για να καμουφλαριστούν, γι’ αυτό και πρέπει να συλληφθούν και εκτελεστούν. Τα στοιχεία αυτά τα έδωσε στο Κομματικό Γραφείο του Φονιά. Με το προσωπικό του στρατοπέδου συνδεόταν με τον Κρητικό ο Πισογιαννάκης, ο Γιάννης Βιζάς, ο Βασ. Βαρελάς, ο Παν. Μπρέκας, ο Παν. Οικονομόπουλος, ο Δημ. Γούρμος, ο Αντών. Αλωνιστιώτης, Δημ. Α. Δεμετούκας, η οικογένεια Χασαλά κι ο Γιώργης Τσελώνης. Η Βενετσιάνα Καψιμαλάκου έβαζε σπιγκουνιές και την άκουσαν να καταφέρετε κατά της Ελένης Καραλή και κόρης και να λέει στο Καραΐσκο ή Θύμιο και Στάθη Τι φιλάτε αυτά τα καθάρματα; Επίσης είχαν σχέσεις με το στρατόπεδο οι οικογένειες Ψαχούλια Γεωρ. Θυγατέρα Αναστ. Ζάγκου Αγγελική και Αρετή. Το κομ. Γραφείο Καλυβίων την τελευταία επιδρομή των Γερμανών είχε αποφασίσει να συλληφθούν οι Δημ. Γούρμος και Αθαν. Οικονομόπουλος. Ο Βασ. Κατσηρμάς πήρε μια μέρα τη κόρη του Χαρ. Κολοβού που μετά εκτελέστηκε
6-
και της είπε Ασπασία να πάμε μαζί το φαγητό στο μοναστήρι κι όταν μετά από συνεννόηση με το Στρατοπεδάρχη ο Κασαλμάς την έπιασαν και τη σκότωσαν. Μια μέρα ήρθε στο στρατόπεδο ο Όθωνας Τζανέλος, ο Νίκος Σταυρόπουλος, ο Γιώργης ο Κατσελάς, ο Γιάννης Λύρας του Ανασ. συζήτησαν με το στρατοπεδάρχη κι έφυγαν. Μετά 2-3 μέρες έφερε ο Κοτσελάς τους συλληφθέντες της Γκούρας. Τα κειμήλια της ...... μονής Αγίου Γεργίου Φενεού μάζεψαν να τα φυλάξουν οι μοναχοί και τα έκρυψαν στο καταφύγια της Μονής. Ο στρατοπεδάρχης Σίμος τα ανακάλυψε και τα πήρε για να ενισχύσει τα οικονομικά του κόμματος. Από τους καλόγηρους της μονής έσφαξαν το μοναχό Αρσένιο διότι έδειξε κάποιο ταγάρι με γράμμα στους κατοίκους του Στενού. Τον πήραν με άλλους έξη καλογήρους και τους έσφαξαν στην τρύπα. Συνεργοί στη σφαγή των καλογήρων ήσαν και κάτοικοι των Καλυβίων για να αρπάξουν την περιουσία της μονής. Για τους Άγγλους που βρισκόσαν στην περιοχή μου είπε ο Θύμιος ή Γκιόκας από το Κριεκούκι, το επάγγελμα σοφέρ, ότι εκτελέστηκαν από αντάρτες στα Τρόπαια της Γορτυνίας. Τους συλληφθέντες και εκτελεσθέντες της Γκούρας έφερε στο μοναστήρι ο Γιώρ. Κοτσελάς με δυο άλλους και τους παρέδωσε στο στρατοπεδάρχη Σίμο και βοηθό Πισογιαννάκη. Ο Γ. Κοτσελάς παρέδωσε κι ένα φάκελο για τους κατηγορούμενους στον στρατοπεδάρχη. Τον ιερέα της Γκούρας Παπα-Χαρλαύτη τον εκτέλεσε στην τρύπα ο Κ. Σερμπέτης ή Γλυκός και μάλιστα τον χτύπησε με μαχαίρι διότι εκστόμισε μια κατάρα και συνέχεια τον χτυπούσε με το μαχαίρι έως ότου τον αποτελείωσε. Στο στρατόπεδο έρχοσαν και ο Αντ. Κολοκούρης του Γεωργ. και Κ. Λύρας ή Καραμήτρος . Γιαυτά του λέει ο Γιάννης Κωστέας ή Γιαννίδης εναντίον μου ότι εγώ με ομάδα πήγα και τον βρήκα στην περιοχή Πελλήνης και του ζήτησα να μου δώσει άνδρες του και πήγα στο Κιάτο και συλλάβαμε τα τρία αδέρφια Γεώργιο, Δημήτριο και Αχιλλέα Χαρλαύτη από τη Γκούρα και τους εκτελέσαμε ανάμεσα στο Παναρίτι και Μάρκασι δεν ξέρω τίποτε, ούτε πήγα ποτέ στην Πελλήνη ή Κιάτο. Άλλο τι δεν έχω να προσθέσω και γράμματα γνωρίζω. Τω ανεγνώσθη και βεβαιωθείσα υπογράφεται .
Ο Εξετασθείς Οι μάρτυρες Ο Μοίραρχος
Αθ. Δρούγκας
Αντίγραφο
Κόρινθος 9 Μαρτίου 1945
Ο Μοίραρχος
Εξέταση μάρτυρος Σαμαρτζή Νικήτα του Ιωάννου. Κόρινθος 6-3-1945.
Νικήτας Σαμαρτζής του Ιωάννου ετών 33 Γεωργός, γεννήθηκα και κατοικώ εις χωρίον Καλύβια Κορινθίας, άγαμος, εγγράμματος, Έλλην και χριστιανός ορθόδοξος, Ορκίσθηκα επί του ιερού ευαγγελίου κατά τα άρθρα 121 και 124 της Ποινικής Οικονομίας.
Ερ. ερωτήθη δεόντως.
Απάντηση. Ήμουν αγροφύλακας Κοινότητας Καλυβίων κατά το έτος 1943, ήλθαν οι πρώτοι αντάρτες στην περιοχή Φενεού. Με χρησιμοποίησαν για σύνδεσμο με το στρατηγείο της οργανώσεως που ευρίσκετο στο Μάζι Καλαβρύτων και για άλλες δουλειές. Κατευθύνσεις έπαιρνα από την οργάνωση Καλυβίων του ΚΚΕ την οποίαν αποτελούσαν ο Δημ. Δαμεσούκος, Αντ. Αλωνιστιώτης και Όθων Οικονομόπουλος.
Κατά τον Δεκέμβριο του 1943 φέρανε στα Καλύβια 14 Ιταλούς, τους οποίους εγώ, ο Βλάσιος Οικονομόπουλος, ο Σωτήριος Αλωνιστιώτης ,ο υπεύθυνος Αθαν. Οικονομόπουλος και τέσσερεις αντάρτες ,Βασίλης Παπακυριάκου, κάτοικος Βασιλικού, Παναγιώτης Χαράλαμπος Τρομάρας κ.λ.π. μεταφέραμε εις θέση κοκουβούνι Β.Δ. Χωρίου Καλυβίων ένθα και τους εκτέλεσαν οι Τρομάρας και λοιποί αντάρτες, δι όπλων εις θέση Ζαρούχλας Διάσελο.
Τον Απρίλιο 1944 από το στρατόπεδο μονής Αγίου Γεωργίου μετεφέρθησαν από τον στρατοπεδάρχη,
1. Κρητικό ή Χατιώγην ή Γεώργιο Πισογιαννάκην
2. Σερμπέτη ή Γλυκό εκ Στομίου
3. Βλάσιο Οικονομόπουλο και
4. 4-Εμένα
13 κρατούμενοι, εκ των οποίων γνώρισα τους ιατρό Β. Γεωργόπουλο εκ Δούσιας και ιερέα Ασπροκάμπου και εξετελέσθησαν δι όπλου υπό του Σερμπέτη και Πισογιαννάκη. Εμείς οι άλλοι παρέστημεν ως βοηθοί με το πιστόλι χωρίς να εκτελέσω μεν. Στο στρατόπεδο της μονής ήσαν κατά καιρούς
1. Κρητικός ή Πισογιαννάκης εκ Χανίων Κρήτης, στρατοπεδάρχης
2. Κωνσταντίνος Σερμπέτης ή Γλυκός εκ Στομίου
3. Ιωάννης Φραγκοράφτης Κανελλόπουλος από το Ζευγολατιό Βραχατίου
4. Νικόλαος Δασκαλόπουλος από Κακούρι Τριπόλεως
5. Βλάσιος Πρόβος από το Μούλκι Κιάτου
6. Θύμιος Γκιόκας από το Κριεκούκιον
7. Κεραυνός ή Αντώνιος Τομαράς από Λιόπεσι
8. Σίμος από το Λουτράκι
Άπαντες ούτοι ελάμβαναν μέρος στις εκτελέσεις, Επίσης στο στρατόπεδο προσελήφθη και εγώ, Όλοι οι συλληφθέντες υποχρεούντο να υπογράψουν,
Από τα σπίτια που έπαιρναν πράγματα ή από καταστήματα, όπως από το παντοπωλείο του Γεωργίου από τη Γκούρα, που τον σκότωσαν, τα έπαιρναν εν γνώσει του αρχηγείου που αποτελούσαν οι προαναφερθέντες ΒΑΖΑΙΟΣ και λοιποί κι οι επιτήδειοι τα μοιραζόντουσαν μεταξύ τους, Όπως ο Τόμπρος, Κίτσος, Βουρκάνης από τα Μαζεΐκα, τα καλύτερα και τα λοιπά έδινα σε μερικούς από τους κατοίκους και κείνα που πάλι έμεναν έλεγαν ότι τα έδιναν στους πυροπαθείς άλλων χωριών.
-2-
Για τις συλλήψεις και εκτελέσεις των κατοίκων χωρίων Καλυβίων, υπεύθυνοι είναι οι αποτελούντες το Κομ. Γραφείο που υπόγραψαν
1. Δεδεμούκας του Αντωνίου
2. Αντώνιος Αλώνιστιώτης
3. Σωτήριος Κασαλμάς
4. Ευάγγελος Οικονομόπουλος
5. Αθανάσιος Καπίνης και άλλοι, που δεν τους γνωρίζω.
Από το χωρίον Γκούρα 1-Σταυρόπουλος ή Μουσουλίνης και άλλοι που δεν γνωρίζω.
Επίσης δεν ξέρω ποιοι είναι οι άλλοι των άλλων χωριών γιατί εγώ έλλειπα προηγουμένως έξη χρόνια στο ιπποδρόμιο του Φαλήρου που εργαζόμουν .
Στο στρατόπεδο Μονής Αγίου Γεωργίου έφερναν κρατούμενους από διάφορες περιοχές και τους συνόδευαν οι αποτελούντες την ΟΠΛΑ διαφόρων περιοχών. Από το στρατόπεδο τους περνάμε λίγους - λίγους και τους εκτελούσαμε σε διάφορες περιοχές του δασώδους της πέριξ της Μονής και σε μια τρύπα πολύ βαθιά που αν ρίξεις μια πέτρα θα μετρήσεις το 16 για να ακούσεις το χτύπο στο υπέδαφος που θα φτάσει. Την τρύπα αυτή τη βρήκα εγώ κατ' εντολή του Κρητικού ή Πισογιαννάκη όστις δε ξέρω από που το έμαθε ότι υπήρχε τέτοια τρύπα.
Κατά τον Μάιο 1944 πήγαν 9 κρατούμενους αγνώστους και τους οδήγησαν δια μέσου του χωρίου Γκούρα εις Μακριά Λάκα της Ζήρειας και τους εκτέλεσαν με τη βοήθεια του Νικολάου Σταυροπούλου ή Μουσουλίνη από τη Γκούρα. Στην τρύπα που ανέφερα που βρίσκεται στη θέση Κακόβουνι - Ντουρντουβάνα εκτελέσαμε 260 και κατά την εξής σειράν. 17 κατοίκους Νεμέας, τους πήγαμε εγώ, ο Βλάσης Οικονομόπουλος, ο Σερμπέτης, ο Κρητικός, ο Δασκαλόπουλος, ο Γιάννης Φραγκορράφτης, ο Βλάσης Πρόβος και ο Καραπάνος από τη Νεμέα και ο Μωριάς με έξη αντάρτες που έστειλε το σύνταγμα Βαζαίου, για να λάβει μέρος στις εκτελέσεις. Αφού ξεκουραστήκαμε είπαμε στους κρατούμενους ότι τους πάμε για την Ταξιαρχία στα Μαζέικα. 0 Καραπάνος με τον Κρητικό και τον Μωριά πήγαν στη τρύπα. Εκεί οδηγούντο δύο - δύο δήθεν για ανάκριση και χωρίς να αντιλαμβάνονται οι άλλοι, τους εκτελούσαν οι Μωρίας Κρητικός Καραπάνος κατά τον εξής τρόπο: Τους γδύναμε τελείως και με το μαχαίρι τους έκοβαν το λάρυγγα και τους έριχναν μέσα στην τρύπα. Τα ρούχα που παίρνανε τα πήγαιναν στην περιφερειακή Επιτροπή που ήταν στο Μπούζι και έπειτα στη Λαύκα και τα φορούσαν τα διάφορα μέλη της οργανώσεως. Τότε εγώ δεν έλαβα μέρος στην εκτέλεση. Την άλλη μέρα πήραμε άλλους τριάντα από το στρατόπεδο μεταξύ των οποίων και ο Αθανάσιος Ρεκουνιώτης και η Ελένη Καραλή από τα Καλύβια. Φύγαμε στις 4 το πρωί και με δεμένα τα χέρια τους με σχοινιά τους πήγαμε στην ίδια τρύπα. Εκτελέστηκαν κατά τον ίδιο τρόπο από τους ίδιους. Εγώ δεν εκτέλεσα και αυτή τη φορά. Έπειτα από 3-4 μέρες πήραμε από το στρατόπεδο μεταξύ των οποίων οι περισσότεροι από το Βαλτέτσι Τριπόλεως και τους οποίους έστειλε στο στρατόπεδο το Σύνταγμα του Βαζαίου και τους πήγαμε στην τρύπα με δεμένα τα χέρια .Εκεί τη προτροπή του Μωργιά και με πιστόλι στα χέρια με ανάγκασαν κι έσφαξα κι εγώ. Κατά την εκτέλεση
-3-
παρίστατο και ο Βλάσης Οικονομόπουλος, αλλά και αυτός δεν έσφαξε, μόνον πήρε τα ρούχα των εκτελεσθέντων, που του έδωσε ο Πισογιαννάκης. Έπειτα από 7-8 μέρες πήραμε από το στρατόπεδο άλλους 35-37 δεν θυμάμαι ακριβώς, μεταξύ των οποίων ήσαν ο Βλάσης Ρομπόκος γιατρός Γκούρας, Γεώργιος Γεωργίου. Κι αυτούς τους πήγαμε δεμένους. Τότε έκλεισε η ομάδα του Μωριά και την εκτέλεση με μαχαίρι την έκαναν ο Θύμιος Γιόκας, Σερμπέτης ή Γλυκός, ο Βλάσης Πρόβος, Νικόλαος Δάσκαλόπουλος από Κακούρι, Βλάσης Οικονομόπουλος και εγώ.
Έπειτα από αρκετές μέρες και μάλιστα κατά μήνα Ιούλιο 1944 μεταφέρθηκαν από το στρατόπεδο και εκτελέστηκαν στην τρύπα 48 που οι περισσότεροι ήσαν από το Φενεό, μεταξύ των οποίων και ο Αλέξανδρος Χαρλαύτης και οι δύο υιοί του Αργύρης και Γιάννης, Επίσης o Κωνσταντίνος Δάρης και ο υιός του ο Φαρμακοποιός Νίκος Λαδάς, Νίκος Μητρόπουλος, η Αθανασία Μπαλή, Παπα-Παναγής Χαρλαύτης κάτοικοι Γκούρας, το ζεύγος Τσεκρέκη, Δημ. Ψαχούλιας ή Βολιαρίτης από το Μεσινό, ο Παπαγιωργόπουλος και ο υιός του Γιάννης Τσούλης, o Κολοβός και η κόρη του από τα Καλύβια, Γρηγόρης Καπέλος κι ο αδερφός του ο Δάσκαλος, Ηλίας Σταματόπουλος κάτοικοι Φονιά, Κατσαούνης από Γκιόζα, Φεντσής, Σωτήρης Κακκαβάς από τη Σιβίστα κλπ που δεν θυμάμαι. Αυτών των 48 η εκτέλεση γινόταν με τον εξής τρόπο Έλεγαν στον καθένα να πέσει κάτω κι αν αρνιόταν τον κτυπούσαν με γλωσσίδι καμπάνας. Τους χτυπούσε ο Σίμος πίσω στο κεφάλι κι όταν έπεφταν κάτω τους έσφαζαν. Την άλλη μέρα πήρανε άλλους 37-38 αν θυμάμαι ακριβώς. Τότε δεν ήρθε ο Σίμος αλλά ο Πισογιαννάκης. Οι 38 ήσαν από τη Νεμέα, τους έφερε ο Θύμιος με τον Απόστολο Καραΐσκο και άλλους που δεν τους γνωρίζω στο στρατόπεδο και αυτούς εκτελέσαμε με τον ίδιο τρόπο, πρώτα τους χτυπούσαμε με το γλωσσίδι κι έπειτα τους σφάζαμε με μαχαίρι.
Λόγω επιδρομής των Γερμανών τους υπόλοιπους της μονής, κρατούμενους τους μεταφέραμε στο χωριό Κα ..... ύργου Πατρών και εκείθεν πάλι στη μονή Αγίου Γεωργίου Φενεού και τους άφησαν ελεύθερους. Μεταξύ αυτών και οι αδελφοί Χησόπουλοι από τη Σιβίστα. Επίσης στην τρύπα εκτελέστηκαν 17 γυναίκες και παιδιά μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ανάμαη από πέντε άτομα από την Ακράτα. Επίσης εκτελέστηκε κοντά στη μονή η Βασιλική Ανδ. Κάππου από τα Καλύβια. Την έκθεση για τη σύλληψη της την έστειλε το στρατόπεδο επειδή μάλωνε μαζί της, για κάποια μάντρα, ο Παναγιώτης Μπρέκας από τα Καλύβια, τη συνέλαβε μαζί με τον Κωνσταντίνο Σερμπέτη. Έπιασαν και το γιο της το Χρήστο 20 χρ. Όπως μου είπε ο Σερμπέτης την εκτέλεσε το ίδιο το παιδί της με μαχαίρι και την έθαψε στη θέση Αρσένη - Βρύση, γιατί αυτή είχε κρεμάσει τον άντρα της. Στις ανακρίσεις που έγιναν στο μοναστήρι Αγίου Γεωργίου για τους κάτοικος του Φενεού παρίστατο και ανέκρινε
1. Όθων Τζανέλος
2. Ο εαυτός μου
3. 0 Δήμος ή Τάκης Αναγνωστόπουλος
4. Αποστόλης Καραΐσκος κάτοικος Ηρακλείου
5. Θύμιος ή Γκιόκας από το Κριεκούκι
6. Κώστας Σερμπέτης
-4-
7. Σίμος
8. Κρητικός Πισογιαννάκης
9. Στέλιος από την Κρήτη
10. Μιχάκης .
Για τη σύλληψη των κατοίκων αυτών τα κομ. Γραφεία των χωριών έδιναν στον Όθωνα Τζανέλο κατάσταση να συλληφθούν. Τους απέδιδαν κατηγόριες ότι συνεργαζόταν με τα Τάγματα Ασφαλείας. Για τη σύλληψη του οιουδήποτε έπρεπε να αποφασίσει το Κομ. Γραφείο του χωριού του. Οι αποτελούντες το γραφείο το κομματικό συγκέντρωναν τα στοιχεία και τα έδιναν στο Γραμματέα της Αχτίδας. Σε περίπτωση διαφωνίας ο Γραμματέας έδινε τις γενικές κατευθύνσεις των συλλήψεων και εκτελέσεων. Είχε δώσει εντολή η ΠΕΕΑ που έλεγε κάθε αντιδραστικός έπρεπε να εξοντώνεται και μάλιστα όλος ο οικογενειακός κύκλος και μέχρι εβδόμης γενεάς. Αφ ετέρου το αρχηγείο του 6ου Συντάγματος ήταν στη Γκιόζα εκπροσωπούμενο από το Βαζαίο , το Νικήτα ή Λέκκα, τον Πελοπίδα, τον Μενέλαο, το γιατρό Κόλλια, το δάσκαλο Πούλο και το Γεώργιο Τσαούση διοικητή της ΟΠΛΑ. Το κομ Κόμμα είχε ως αντιπρόσωπο το Γραμματέα του Πελοποννησιακού Γραφείου Στάθη ή Τριαντάφυλλο, (Ζέγκο Βαγγέλη από Θεσσαλία), που παρέμενε στα Καλύβια στο σπίτι της Βενετσιάνας Καψομαλούκη και έλεγχε όλη τη περιφέρεια Κορινθίας. Στο σπίτι του έπαιρναν αποφάσεις με τους Αποστόλη Καραΐσκο από Ηράκλειο Νεμέας ή Ρούμελη επικεφαλής των συνοδευόμενων από την περιοχή Αργολίδας Νεμέας,
2. Μιχάλη δικαστής και ανακριτής
3. Τάκη επίσης ανακριτή
4. Όθωνα Τζανέλο από Γκούρα
5. Δήμο Αναγνωστόπουλο
6. Θύμιο - Ψευδώνυμο και
7. Λέκκα Νικήτα όστις έλεγε στους κρατούμενους να ειδοποιήσουν τους δικούς τους που είναι στην αστυνομία ή στα τα να φύγουν και να πάνε στο αντάρτικο. Αυτοί αποφάσιζαν για συλλήψεις και εκτελέσεις.
Ο στρατοπεδάρχης μου έλεγε ότι οδηγίες παίρνει από το Στάθη και το Νικήτα ή Λέκκα για τις εκτελέσεις και ο μεν Στάθης έδινε οδηγίες ο δε Λέκκας ως εκπρόσωπος του Συντάγματος. Οι δύο αυτοί συνενοούντο και εγίνοντο οι εκτελέσεις .Η Επιτροπή που έκανε τις ανακρίσεις μέσα σε ένα κελί του μοναστηριού και που ήμουν κι εγώ παρών υποχρέωνε όλους να υπογράψουν μια κατάθεση ότι συνεργαζόσαν με τα Τάγματα Ασφαλείας. Αν δεν ήθελε κανείς να υπογράψει με ραβδιά τον χτυπούσαν μέχρι να δεχτεί. Εγώ είδα να χτυπάνε για να υπογράψουν τον Παναγ. Παπαγεωργίου από την Γκούρα, τον Αθανάσιο Μπαλή, το γιο του Χαρλαύτη από Γκούρα, το Λιάτση από το Στενό και άλλους .
Στα Καλύβια συνελήφθησαν η Μάρθα Καμπέρου από τον Μπρέκα Παν. τον Ευαγ. Οικονομόπουλο τον Χαρ. Κουσούρα και την οδήγησαν στο στρατόπεδο όπου την εκτέλεσε ο Κεραυνός - Αντώνιος Τομαράς από το Λιόπεσι, Σερμπέτης και Βλάσης Πρόβος. Στο εξωκλήσι της μονής του Αγίου Γεωργίου ή Καμπέρου συνελήφθη κι εκτελέστηκε επειδή ο γιος της Φώτης δραπέτευσε κατά την εκτέλεση των έξη από το Διακοφτό και τον Πειραιά που έλαβα μέρος κι εγώ. Αυτοί εκτελέστηκαν με μαχαίρι. Σχέσεις με το στρατοπεδάρχη είχαμε ο Θεόδωρος Οικονομόπουλος Γιώργης Φάμας και Γιώργης Λουκόπουλος.
-5-
Για τους 40 αστυφύλακες που έπιασαν στο Δερβένι γνωρίζω τα εξής Τους οδήγησαν στο χωριό Φονιά τους αφαίρεσαν τα ρούχα και τα παπούτσια όπου έλαβα κι εγώ μέρος με το Κίτσο ή Βουρτσάη από τα Μαζεΐκα. Μετά το γδύσιμο με υποχρέωσαν να ζητήσω ρούχα από τους χωρικούς παλιά. Τα ρούχα των αστυφυλάκων τα φόρεσαν οι αντάρτες του 6ου Συντάγματος που βρισκόταν στο Φονιά. Από το Φονιά τους οδήγησαν στο χωριό Λυκούργια χωρίς να ξέρω που τους εκτέλεσαν.
Τους 38 που λέω παραπάνω ότι εκτελέστηκαν στην τρύπα έγινε το εξής. Ένα Σάββατο φύγαμε από τα Καλύβια με το Βλάση Οικονομόπουλο και το Χαράλαμπο Κουρούσια κάτοικο Καλυβίων και πήγαμε στο μοναστήρι, περί την 3η νυκτερινή. Στην εκτέλεση ήρθε και ο Κουρούσιας για ενίσχυση της φρουράς των κρατουμένων.
Όταν ήρθε στρατοπεδάρχης ο Σπάρτακος από το Ζευγολατιό Βραχατίου δεν έγιναν εκτελέσεις.
Έχω ακούσει από αντάρτες του αρχηγείου ότι πάνω από το χωριό Γκιόζα μέσα σε μια τρύπα έχουν εκτελέσει οι αντάρτες του 6ου Συντάγματος, πάνω από χίλιους αντιδραστικούς. Οι Βουρτσάης και Τόμπρος έχουν λεηλατήσει με διαταγή πολλά καταστήματα και ιδιαίτερα της Νεμέας. Στην ΟΠΛΑ ήσαν
1. Βαγγέλης Οικονομόπουλος από τα Καλύβια
2. Νίκος Σταυρόπουλος ή Μουσουλίνη από
3. Γιώργος Κοτσελάς κάτοικος Γκούρας
4. Γιώργος Κουραμπέλης
5. Πάνος Μπρέκας
6. Γιάννης Βυζάς
7. Σωτ. Αλωνιστιώτης
8. Χαράλαμπος Κουρούσης
9. Αλέξ. Γούρμος
10. Σωτ. Κασαλμάς από Καλύβια
11. Βασίλης Κασαλμάς
12. Παν. Ξιάγκος από Φονιά
13. Θεόδ. Οικονομόπουλος από Σιβίστα
14. Θεοφ. Πίκουλας από Φονιά.
Απ’ αυτούς ο Νίκος Σταυρόπουλος γνωρίζω ότι έχει σφάξει. Ο Γιώργης Κοτελάς έφερνε πάντα
κρατούμενους από τη Γκούρα, ο Κώστας Μπαρμπόπουλος από το Φονιά στο μοναστήρι. Με τον Ηλία Σταματόπουλο κοιμηθήκαμε μαζί στο μοναστήρι και μου είπε ότι οι αδελφοί Δημήτρης και Γρηγόρης Καπέλος ήταν αντιδραστικοί και ότι είχαν γραφείο αντιδραστικό και ότι σκέφτονταν να πάνε στο αντάρτικο για να καμουφλαριστούν, γι’ αυτό και πρέπει να συλληφθούν και εκτελεστούν. Τα στοιχεία αυτά τα έδωσε στο Κομματικό Γραφείο του Φονιά. Με το προσωπικό του στρατοπέδου συνδεόταν με τον Κρητικό ο Πισογιαννάκης, ο Γιάννης Βιζάς, ο Βασ. Βαρελάς, ο Παν. Μπρέκας, ο Παν. Οικονομόπουλος, ο Δημ. Γούρμος, ο Αντών. Αλωνιστιώτης, Δημ. Α. Δεμετούκας, η οικογένεια Χασαλά κι ο Γιώργης Τσελώνης. Η Βενετσιάνα Καψιμαλάκου έβαζε σπιγκουνιές και την άκουσαν να καταφέρετε κατά της Ελένης Καραλή και κόρης και να λέει στο Καραΐσκο ή Θύμιο και Στάθη Τι φιλάτε αυτά τα καθάρματα; Επίσης είχαν σχέσεις με το στρατόπεδο οι οικογένειες Ψαχούλια Γεωρ. Θυγατέρα Αναστ. Ζάγκου Αγγελική και Αρετή. Το κομ. Γραφείο Καλυβίων την τελευταία επιδρομή των Γερμανών είχε αποφασίσει να συλληφθούν οι Δημ. Γούρμος και Αθαν. Οικονομόπουλος. Ο Βασ. Κατσηρμάς πήρε μια μέρα τη κόρη του Χαρ. Κολοβού που μετά εκτελέστηκε
6-
και της είπε Ασπασία να πάμε μαζί το φαγητό στο μοναστήρι κι όταν μετά από συνεννόηση με το Στρατοπεδάρχη ο Κασαλμάς την έπιασαν και τη σκότωσαν. Μια μέρα ήρθε στο στρατόπεδο ο Όθωνας Τζανέλος, ο Νίκος Σταυρόπουλος, ο Γιώργης ο Κατσελάς, ο Γιάννης Λύρας του Ανασ. συζήτησαν με το στρατοπεδάρχη κι έφυγαν. Μετά 2-3 μέρες έφερε ο Κοτσελάς τους συλληφθέντες της Γκούρας. Τα κειμήλια της ...... μονής Αγίου Γεργίου Φενεού μάζεψαν να τα φυλάξουν οι μοναχοί και τα έκρυψαν στο καταφύγια της Μονής. Ο στρατοπεδάρχης Σίμος τα ανακάλυψε και τα πήρε για να ενισχύσει τα οικονομικά του κόμματος. Από τους καλόγηρους της μονής έσφαξαν το μοναχό Αρσένιο διότι έδειξε κάποιο ταγάρι με γράμμα στους κατοίκους του Στενού. Τον πήραν με άλλους έξη καλογήρους και τους έσφαξαν στην τρύπα. Συνεργοί στη σφαγή των καλογήρων ήσαν και κάτοικοι των Καλυβίων για να αρπάξουν την περιουσία της μονής. Για τους Άγγλους που βρισκόσαν στην περιοχή μου είπε ο Θύμιος ή Γκιόκας από το Κριεκούκι, το επάγγελμα σοφέρ, ότι εκτελέστηκαν από αντάρτες στα Τρόπαια της Γορτυνίας. Τους συλληφθέντες και εκτελεσθέντες της Γκούρας έφερε στο μοναστήρι ο Γιώρ. Κοτσελάς με δυο άλλους και τους παρέδωσε στο στρατοπεδάρχη Σίμο και βοηθό Πισογιαννάκη. Ο Γ. Κοτσελάς παρέδωσε κι ένα φάκελο για τους κατηγορούμενους στον στρατοπεδάρχη. Τον ιερέα της Γκούρας Παπα-Χαρλαύτη τον εκτέλεσε στην τρύπα ο Κ. Σερμπέτης ή Γλυκός και μάλιστα τον χτύπησε με μαχαίρι διότι εκστόμισε μια κατάρα και συνέχεια τον χτυπούσε με το μαχαίρι έως ότου τον αποτελείωσε. Στο στρατόπεδο έρχοσαν και ο Αντ. Κολοκούρης του Γεωργ. και Κ. Λύρας ή Καραμήτρος . Γιαυτά του λέει ο Γιάννης Κωστέας ή Γιαννίδης εναντίον μου ότι εγώ με ομάδα πήγα και τον βρήκα στην περιοχή Πελλήνης και του ζήτησα να μου δώσει άνδρες του και πήγα στο Κιάτο και συλλάβαμε τα τρία αδέρφια Γεώργιο, Δημήτριο και Αχιλλέα Χαρλαύτη από τη Γκούρα και τους εκτελέσαμε ανάμεσα στο Παναρίτι και Μάρκασι δεν ξέρω τίποτε, ούτε πήγα ποτέ στην Πελλήνη ή Κιάτο. Άλλο τι δεν έχω να προσθέσω και γράμματα γνωρίζω. Τω ανεγνώσθη και βεβαιωθείσα υπογράφεται .
Ο Εξετασθείς Οι μάρτυρες Ο Μοίραρχος
Αθ. Δρούγκας
Αντίγραφο
Κόρινθος 9 Μαρτίου 1945
Ο Μοίραρχος
ΤΑΥΓΕΤΗΣ- Αριθμός μηνυμάτων : 3338
Ημερομηνία εγγραφής : 25/01/2010
ΤΑΥΓΕΤΗΣ- Αριθμός μηνυμάτων : 3338
Ημερομηνία εγγραφής : 25/01/2010
Απ: 7.000 τα θύματα των κομμουνιστών στο βάραθρο του Φενεού
ΦΕΝΕΟΣ: Το Μοναστήρι των Νεομαρτύρων της Κατοχής
Ένα Κομμουνιστικό έγκλημα στην Πελοπόννησο
Γράφει ο Γεώργιος Διον. Κουρκούτας
Καθηγητής Φιλόλογος –Γραμματέας Συνδέσμου Οπλιτών Ν. Ηλείας
Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΤΑΚΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
Για την περίοδο της Κατοχής όλοι έχουμε ακούσει πολλά. Οι μεγαλύτεροι μάλιστα έχουν βιώσει την εποχή εκείνη και έχουν μέσα τους ανάλογα πικρά αισθήματα αλλά και ηρωικές αναμνήσεις. Τα πρόσφατα γεγονότα που σχετίζονται με την οικονομική κρίση που βιώνουμε ως Λαός και την επαπειλούμενη πείνα και εξαθλίωση για μεγάλο μέρος του Ελληνικού πληθυσμού επαναφέρουν εικόνες και σχήματα της περιόδου της Κατοχής.
Την περίοδο εκείνη πέρα από την σαφή καταδυνάστευση του Λαού μας από τους ξένους Κατακτητές (Γερμανούς, Ιταλούς και Βουλγάρους) ξεκίνησε εκείνα τα χρόνια ο Διχασμός του Λαού μας που μετεξελίχθηκε σε μια πολεμική περιπέτεια που κράτησε ως το 1949. Μεγάλη ευθύνη για τον Διχασμό αυτόν φέρει ο Κομμουνισμός μέσα από την επίσημη έκφρασή του (το ΚΚΕ)και τις οργανώσεις που δημιούργησε για να παγιδέψει τους Έλληνες υπό το εθνικό σύνθημα της Αντιστάσεως στους κατακτητές (όπως το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ).
Την τελευταία χρονιά της Κατοχής, το 1944, οι Κομμουνιστές συνειδητοποιώντας ότι σε λίγο καιρό οι κατακτητές θα φύγουν από την Ελλάδα κάτω από το βάρος της Συμμαχικής πίεσης εφάρμοσαν ένα μεγάλο σχέδιο εξοντώσεως όσων Ελλήνων ήσαν εμπόδιο στον σκοπό τους (κάτι που εφάρμοσαν με επιτυχία οι ομοϊδεάτες τους στην Ανατολική Ευρώπη που υποδέχθηκαν τον Κόκκινο Στρατό ως απελευθερωτή και έριξαν τους Λαούς τους σε μια νέα σκλαβιά 40 και 50 ετών). Από το 1943 ως το1944 επιτέθηκαν και εξόντωσαν τις ανταρτικές μη εαμικές δυνάμεις (όπως τον ΕΣ στην Πελοπόννησο, τον ΕΔΕΣ στην Ήπειρο, την ΕΚΚΑ στην Στερεά). Δεν αρκέστηκαν όμως σε αυτό. Έφτασαν στο σημείο να δημιουργήσουν Στρατόπεδα Συγκεντρώσεως σε πολλά μέρη της κατεχόμενης Ελλάδος, για να απομονώσουν και να εξοντώσουν όσους θεωρούσαν αντίθετούς τους.
Η ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΕΝΕΟΥ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΚΟΛΑΣΤΗΡΙΟ
Στην περιοχή της βορείου Πελοποννήσου είχαν μετατρέψει σε Στρατόπεδο Συγκεντρώσεως και εξοντώσεως την Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου στον Φενεό της Κορινθίας. Πρόκειται για ένα ιστορικό μοναστήρι με προσφορά στον Ελληνισμό στα προεπαναστατικά χρόνια και το 1821.
Στον Φενεό Κορινθίας δολοφονήθηκαν μαρτυρικά χιλιάδες άνθρωποι από όλη την Βόρεια Πελοπόννησο. Μετά από κράτησή τους στη Μονή Αγ. Γεωργίου όπου βίωναν κάθε είδους εξευτελισμούς και μαρτύρια, σφάζονταν στις πέριξ της Μονής πλαγιές. Αργότερα, στο κοντινό Κακοβούνι ανακαλύφθηκε ένα πολύ βαθύ βάραθρο. Τότε το 1944, κάθε βράδυ δεκάδες κρατούμενοι έπαιρναν το δρόμο για τον φρικτό θάνατο. Με τα χέρια δεμένα πισώπλατα, δέχονταν τις μαχαιριές και τα χτυπήματα των αριστερών φονιάδων όπως οι Πισογιαννάκης, Πρόβας, Σερμπέτης κ.ά. και πετάγονταν, συχνά ημιθανείς, στο τρομερό βάραθρο. Όταν ανασύρθηκε μεγάλος αριθμός πτωμάτων, τα περισσότερα θάφτηκαν σε ομαδικούς τάφους γύρω από το βάραθρο. Πολλά ακόμη θύματα σε άλλες τοποθεσίες, κατασπαράχθηκαν από άγρια ζώα.
Τα Στρατόπεδα Συγκεντρώσεως Κορινθίας και Αργολίδας τελούσαν υπό την εποπτεία του μπολσεβίκου κακούργου, Θεόδωρου Ζέγκου.
Η επιχείρηση γενοκτονίας κατά των Ελλήνων εκτυλίχθηκε από το καλοκαίρι του 1943, μέχρι τον Ιούλιο του 1944. Η έδρα των δολοφόνων ήταν στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου που ήταν τόπος φυλάκισης και βασανισμού των μελλοθανάτων.
Την μαύρη εκείνη περίοδο ο μηχανισμός του ΚΚΕ, αντί να πολεμά τον κατακτητή, προέβη σε σφαγές κατοίκων (όλων των ηλικιών, φύλων και τάξεων).
ΒΙΒΛΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΦΑΓΕΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ ΣΤΟΝ ΦΕΝΕΟ
Παρών και δραστήριος πάντα στις εκδηλώσεις μνήμης ο τέως δήμαρχος Φενεού καθηγητής Κώστας Καπέλλος, ο οποίος έχασε τον πατέρα του και επιμελήθηκε και εξέδωσε από τις εκδόσεις Πελασγός την μαρτυρία της Άννας Σταματοπούλου, που φέρει τον τίτλο «Φενεός 1944, η γη της οδύνης».
Συγκλονίζει και η ιστορική καταγραφή, «Βαλτέτσι 1944, Μαρτυρία», του γιατρού Κώστα Αθανασίου Σαραντόπουλου, καθηγητού στην Ιατρική σχολή του North Eastern Ohio College of Medicine, που κυκλοφόρησε το 2003. Αυτόπτου μάρτυρος της θηριώδους σφαγής 102 Βαλτετσιωτών, μεταξύ των οποίων ο Πατέρας του και την πυρπόληση του χωριού στις 15/6/1944 από τούς αντάρτες του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ.
«…Πριν ανακαλύψουν το βάραθρο οι εκτελέσεις γινόντουσαν λίγο πιο έξω από το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στον Φενεό, με μαχαίρι και τα πτώματα έμεναν άταφα. Γρήγορα όμως λόγω της δυσοσμίας οι κάτοικοι του Φενεού και της Γκούρας, κατάλαβαν το έγκλημα που γινόταν στην περιοχή τους... Σύμφωνα με μαρτυρικές καταθέσεις που έδωσαν οι αντάρτες της περιοχής μετά την διάλυση του ΕΑΜ, οι μελλοθάνατοι μεταφέρονταν την νύχτα καθ’ ομάδες. Τους σταματούσαν 150 μέτρα περίπου πριν από το βάραθρο που ήταν τότε μονοπάτι ενώ τώρα έχει κτιστεί το εκκλησάκι των Αγίων Πάντων στην μνήμη των εκτελεσθέντων. Από εκεί τους έφερναν ανά δύο στο στόμιο του βαράθρου, λέγοντάς τους ότι τους πηγαίνουν για ανάκριση.
Οι δήμιοι έβαζαν τα θύματά τους που τους είχαν δέσει τα χέρια πισθάγκωνα, πάνω στην πέτρα, που είναι στο χείλος του βαράθρου και τα εκτελούσαν είτε με μαχαίρι είτε χτυπώντας τα στο κεφάλι με ένα γλωσσίδι καμπάνας» το κλαπατσίμπανο του Δεσπότη, όπως το έλεγαν κοροϊδευτικά οι Εαμοελασίτες δήμιοι, «που το χρησιμοποιούσαν ως φονικό όπλο, και έπειτα τα έριχναν μέσα στο βάραθρο χωρίς να είναι βέβαιο ότι είχαν ξεψυχήσει...»
Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΤΟΥ ΒΑΡΑΘΡΟΥ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ
Ο σπηλαιολόγος Νίκος. Α. Λελούδας, (στο Περιοδικό «Αίπυτος» του Σεπτεμβρίου 1996), εξιστορεί, ότι το 1945 ανεσύρθησαν από ειδικό συνεργείο του Αγγλικού στρατού, όσα πτώματα ήτο δυνατόν να αναγνωρισθούν από τους συγγενείς τους. Τα υπόλοιπα όμως, λόγω προχωρημένης αποσυνθέσεως παρέμειναν στο βάραθρο. Το 1991 ύστερα από παράκληση συγγενών, των θυμάτων πού δεν είχαν αναγνωρισθεί και δεν ανεσύρθησαν το 1945, οι σπηλαιολόγοι Σ. Παυλίδης και Ν. Λελούδας, μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, ανέσυραν από το βάραθρο τους σκελετούς 150 περίπου νεκρών.
Εκτενής αναφορά έχει καταγραφεί και στο εξαίρετο, άκρως τεκμηριωμένο, πόνημα με τίτλο «Μετά την δόξα του 40» του Υποστρατήγου ε.α Γ. Μπερδεκλή, όπου μεταξύ άλλων καταγράφονται και οι εντυπώσεις του Υποστρατήγου-συγγραφέως, μετά την επίσκεψή του τον Αύγουστο του 2001, στο Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Φενεού «... Η εγκατάλειψη από την Πολιτεία είναι φανερή… Ακόμη παρατήρησα ότι απέναντι από το Μοναστήρι, όπου υπάρχει η τρύπα χωνευτήρι των χιλιάδων αδικοσκοτωμένων και βασανισμένων αντιφρονούντων προς το ΚΚΕ Ελλήνων, δεν υπάρχει δρόμος και συνήθως δεν πραγματοποιείται επίσκεψη προσκύνημα στο σημείο μαρτυρικού θανάτου χιλιάδων αθώων Ελλήνων».
ΔΑΙΔΑΛΟΣ- Αριθμός μηνυμάτων : 2845
Ημερομηνία εγγραφής : 28/03/2010
Τόπος : daidalakos@yahoo.com
Απ: 7.000 τα θύματα των κομμουνιστών στο βάραθρο του Φενεού
επειδη οι ΣΥΡΙΖΑΙΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΚΚΕΔΕΣ εκει το πανε με οργανα αναρχικους και λαθροσαβουρες καλα ειναι απο τωρα να οργανωνομαστε για να γλυτωσπουμε τα τομαρια μας διοτι αν αφησουνμε να μας προστατεψει ο σαμαρας και ο δενδιας.....
ΤΑΥΓΕΤΗΣ- Αριθμός μηνυμάτων : 3338
Ημερομηνία εγγραφής : 25/01/2010
ΔΑΙΔΑΛΟΣ- Αριθμός μηνυμάτων : 2845
Ημερομηνία εγγραφής : 28/03/2010
Τόπος : daidalakos@yahoo.com
Παρόμοια θέματα
» ΚΑΤΑΘΕΣΙΣ ΣΦΑΓΕΑ ΦΕΝΕΟΥ ΣΑΜΑΡΤΖΗ.ΟΛΕΣ ΟΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ
» Λίγος σεβασμός στα θύματα του Ζαχαριάδη - Κείμενο αριστερού ξεμπροστιάσματος .!!!! ΜΠΡΑΒΙΣΣΙΜΟ ....!!!!
» Πως ο Μαγερ αποκαλύπτει αθελά του (τον γερμανικής υφής) άκρατο κομπλεξισμό του για τα θύματα των Καλαβρύτων
» Η δίκη των κομμουνιστών σφαγέων της ΟΥΛΕΝ
» Συμμορίτης αποκαλύπτει απάνθρωπες φρικαλεότητες των κομμουνιστών
» Λίγος σεβασμός στα θύματα του Ζαχαριάδη - Κείμενο αριστερού ξεμπροστιάσματος .!!!! ΜΠΡΑΒΙΣΣΙΜΟ ....!!!!
» Πως ο Μαγερ αποκαλύπτει αθελά του (τον γερμανικής υφής) άκρατο κομπλεξισμό του για τα θύματα των Καλαβρύτων
» Η δίκη των κομμουνιστών σφαγέων της ΟΥΛΕΝ
» Συμμορίτης αποκαλύπτει απάνθρωπες φρικαλεότητες των κομμουνιστών
Ελληνική Ιστορία 1940-49 .Ένα έθνος σε κρίση :: ΠΕΡΙΟΔΟΙ - ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ :: Περίοδος Α' : 1940-1945
Σελίδα 1 από 1
Δικαιώματα σας στην κατηγορία αυτή
Δεν μπορείτε να απαντήσετε στα Θέματα αυτής της Δ.Συζήτησης