Επετειακή ομιλία για τη μάχη της Κονίτσης (25/12/1947) κατά των Σλάβων επιδρομέων και των ντόπιων συνεργατών τους

Ομιλητής : Υπτγος ε.α. Γεώργιος Γκορέζης *



Σεβασμιότατε, Αγωνιστές-αγωνίστριες της «Μάχης της Κονίτσης», κύριε τ. βουλευτά, Κύριοι εκπρόσωποι πολιτικών αρχών και τοπικής αυτοδιοίκησης,Κύριοι εκπρόσωποι εθνικών οργανώσεων και συλλόγων, κυρίες και κύριοι.

Η Επέτειος της «Μάχης της Κονίτσης» μας συγκέντρωσε και εφέτως στην ακριτική μας πόλη , για να αποτίσουμε τον ελάχιστο φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης σ΄ εκείνους, που με την θυσία τους κράτησαν τον τόπο τούτο αλλά και όλη την Ελλάδα ελεύθερη. Και πρέπει να διακηρύξουμε σε κάθε κατεύθυνση ότι την εκδήλωση αυτή την κάνουμε όχι σαν «γιορτή μίσους», όπως την αποκαλούν κάποιοι, αλλά για να δείξουμε σε όλους, και κυρίως στη νέα γενιά, ότι εμείς τιμούμε αυτούς που έπεσαν «για του χριστού τη πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία». Τιμούμε όλους εκείνους, που ο καθένας από τη δική του σκοπιά, συνέβαλαν στο να νικήσει η αλήθεια, στον ανελέητο εκείνο αγώνα του μαρξιστικού ολοκληρωτισμού, που ήθελε δια της βίας να επιβληθεί.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν την απελευθέρωση της πατρίδας μας από την τριπλή κατοχή Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων τον Οκτώβριο του 1944 ήταν δραματικά για τη χώρα μας. Το ΚΚΕ, κόμμα «του εγκλήματος και της προδοσίας» όπως το αποκαλούσε ο Γεώργιος Παπανδρέου, είχε οργανώσει την κατάκτηση της εξουσίας σε τρείς γύρους. Ο πρώτος γύρος ήταν η συγκρότηση του ΕΑΜ στην κατοχή, η οργάνωση του κομμουνιστικού στρατού του ΕΛΑΣ και η διάλυση των εθνικών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής. Ο δεύτερος γύρος ήταν το αιματηρό κίνημα του Δεκεμβρίου 1944. Μετά την καταστολή του κινήματος και τη συμφωνία της Βάρκιζας ( 12 Φεβ 1945 ) η Σοβιετική Ένωση και το ΚΚΕ οργάνωσαν την κατάκτηση της Ελλάδος με τα όπλα. Ήταν ο τρίτος γύρος.

Το ΚΚΕ, καίτοι με απατηλό ελιγμό φάνηκε να αποδέχεται τη συμφωνία της Βάρκιζας, ύπουλα και συνωμοτικά άρχισε με την υπογραφή της συμφωνίας να προετοιμάζεται για τον τρίτο γύρο. Απέκρυψε τον οπλισμό, ανασυγκρότησε τους συνωμοτικούς πυρήνες στις πόλεις και τα χωριά, και επιδόθηκε σε δολιοφθορές, δολοφονίες εθνικών αγωνιστών και επιθέσεις εναντίον απομονωμένων τμημάτων της Χωροφυλακής και του Στρατού, που μόλις τότε είχε αρχίσει να ανασυγκροτείται. Συγχρόνως, παρέμεναν διεσπαρμένες σε όλες τις ορεινές περιοχές ένοπλες ομάδες από σκληρά στελέχη του ΕΛΑΣ, που προετοίμαζαν το έδαφος για την υποδοχή 8.000 φυγόδικων εγκληματιών , που είχαν εγκατασταθεί στο Μπούλκες, κοντά στα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα, και εκπαιδεύονταν εντατικά για να αποτελέσουν τα στελέχη του λεγόμενου «Δημοκρατικού» Στρατού.

Την 25η Δεκεμβρίου 1947 πολυάριθμες κομμουνιστικές δυνάμεις επιτίθενται εναντίον της πόλης της Κονίτσης, με την βεβαιότητα ότι θα την καταλάβουν, ώστε να έχουν την έδρα για την ψευτοκυβέρνηση τους, πράγμα που θα είχε και σημαντικό ψυχολογικό αντίκτυπο τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Συγχρόνως ο Ρ/Φ σταθμός του «Δημοκρατικού Στρατού» ανήγγειλε ότι σχηματίσθηκε «κυβέρνηση της ελεύθερης Ελλάδας», με την εξής σύνθεση :

Στρατηγός Μάρκος, πρόεδρος της κυβερνήσεως και υπουργός στρατιωτικών, Γιάννης Ιωαννίδης αντιπρόεδρος και υπουργός εσωτερικών, Πέτρος Ρούσος υπουργός εξωτερικών, Μιλτιάδης Πορφυρογένης υπουργός δικαιοσύνης, Φάνης Μπαρτζώκας υπουργός οικονομικών, Λεων. Στρίγγος υπουργός γεωργίας, Δημ. Βλαντάς υπουργός συγκοινωνιών, και Ν. Κόκκαλης υπουργός υγιεινής και προσωρινά παιδείας.

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Θεμ. Σοφούλης σε συνομιλία του με τους δημοσιογράφους επιβεβαίωσε τον σχηματισμό «κυβέρνησης του βουνού» και διετύπωσε τη γνώμη ότι επιβάλλεται η διάλυση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και η σύλληψη όλων των επικινδύνων για την ασφάλεια στοιχείων.

Τα ξημερώματα των Χριστουγέννων του 1947 εκδηλώνονται τα πρώτα πυρά των κομμουνιστικών δυνάμεων εναντίον των ανδρών της 75ης Ταξιαρχίας που είχαν αναλάβει την ασφάλεια της πόλεως της Κόνιτσας. Τη πρώτη επίθεση δέχθηκε το δεξιό της διατάξεως του 582 ΤΠ στο Προφ. Ηλία και Άγιο Αθανάσιο.

Η διάταξη και τα σχέδια των αντιπάλων δυνάμεων έχουν ως εξής :

Κομμουνιστικές Δυνάμεις

α. 32α Ταξιαρχία Σοφιανού ( 4 Τάγματα + Πυροβολαρχία Ορειβατικού Πυροβολικού ) στη περιοχή Πεκλάρι-Νικάνορα.

β. 16η Ταξιαρχία Παλαιολόγου ( 3 Τάγματα + Πυροβολαρχία Ορειβατικού Πυροβολικού ) στη περιοχή Μπουραζάνι Λυκόμορο.

γ. 38η Ταξιαρχία Αγράφων ( 3 Τάγματα ) στη περιοχή Ζαγορίων.

δ. Μια Διλοχία δολιοφθορέων στη περιοχή Πωγωνίου, με εντολή να υπονομεύσει και καταστρέψει το δρομολόγιο Καλπάκι-Μπουραζάνι-Κόνιτσα.

ε. 27η Ταξιαρχία Υψηλάντη ( 3 Τάγματα ) στη περιοχή Ανατ. Μουργκάνας.

ζ. 15η Ταξιαρχία Χειμάρου ( 4 Τάγματα ) στη περιοχή Μουργκάνας-Ταβέρας-Βελούνας.

Το Σχέδιο ενεργείας ήταν :

α. Με τις δύο Ταξιαρχίες ( 32α-16η ) επίθεση στον τομέα πόλης-γέφυρα Μουραζάνι και στη συνέχεια προώθηση ελαφρών τμημάτων για την αντιμετώπιση κίνησης εχθρικών τμημάτων από Καλπάκι προς Μπουραζάνι.

β. Ενέργεια 38ης Ταξιαρχίας Ζαγορίων για κάλυψη της επιχείρησης από τυχόν κινήσεις των αντιπάλων από Καλπάκι προς Μπουραζάνι και από Γκραμπάλα προς Μεσοβούνι και Ανατολικά.

Εθνικός Στρατός

α. 75η Ταξιαρχία ( 2 Τάγματα Πεζικού + Λόχος ΜΑΥ + Ουλαμός Πεδινού Πυροβολικού-2 Πυροβόλα ) με διοικητή τον Συνταγματάρχη Δόβα Κων-νο και με διάταξη :

(1) To 584 Τάγμα Πεζ. ( Δκτής Αντισυνταγματάρχης Παλαντάς Γ. ) αμυντικά στα υψ. Ιτιάς-Πλάκας-Προφ. Ηλίας ( Διασταύρωση προς Αμάραντο ).

(2) Το 582 Τάγμα Πεζ. ( Δκτής ο Ταγματάρχης Περίδης Γ. ) είχε την ευθύνη αμύνης της κωμοπόλεως. Τρείς Λόχοι ήταν εγκατεστημένοι αμυντικά στα αμέσως Βορείως και Ανατολικά της πόλεως υψώματα, της οποίας τη Δυτική πλευρά κάλυπτε στη Κάτω Κόνιτσα Λόχος ΜΑΥ.

β. 76η Ταξιαρχία στα Δολιανά, με :

(1) Το 581 Τάγμα Πεζικού στη Καστάνιανη, υπό μετακίνηση προς Καλπάκι.

(2) Το 24ο Τάγμα Χωροφυλακής στους Αγίους Καλπάκι, υπό μετακίνηση προς Ιωάννινα, όπου μέχρι 31 Δεκ. θα διελύετο.

(3) Το 18ο Τάγμα Εθνοφρουράς στη περιοχή Ζίτσας-Καλπακίου.

(4) Το 17ο Τάγμα Εθνοφρουράς στη περιοχή Ασπραγγέλων.

γ. 74η Ταξιαρχία (2 Τάγματα Πεζικού ) στη περιοχή Μπαλντούμας-Γρεβενίτι.

δ. 43η Ταξιαρχία (2 Τάγματα Πεζικού) στη περιοχή Μετσόβου.

Η διεξαγωγή των επιχειρήσεων :

1η ημέρα επιθέσεως 25 Δεκ .

Την 0700ω της ημέρας των Χριστουγέννων εκδηλώνεται η κύρια προσπάθεια της επιθέσεως των κομμουνιστικών δυνάμεων κατά του 584 Τ.Πεζικού. Την 0740 ω εκδηλώνεται επίθεση κατά της Φρουράς Μπουραζάνι ( βλέπε σχεδιάγραμμα ). Η επίθεση εναντίον του 584 Τ. Πεζικού εκδηλώθηκε από την 32α Ταξιαρχία μετά από ισχυρή προπαρασκευή Πυροβολικού και όλμων. Το βάρος της επιθέσεως το δέχθηκε ο 2ος Λόχος στο Προφ. Ηλία Εξοχής και Υψ. Τσούρνικο. Την 1130 ω ο 2ος Λόχος αποδεκατισμένος από την ισχυρή επίθεση συπτύχθηκε στο υψ. Ιτιά.

Η επίθεση στη Φρουρά Μπουραζάνι (Λόχος 582 Τ. Π. + Διμοιρία ΜΑΥ) από την Ταξιαρχία Παλαιολόγου ήταν επίσης σφοδρή και αιφνιδιαστική. Ο Δκτής του Λόχου Βήττος Θεόδωρος φονεύεται και οι άνδρες διέφυγαν προς Βασιλικό-Δολιανά. Την 0915 οι Κομμουνιστές κατέλαβαν τη γέφυρα και προωθηθέντες στα υψ. Πελκάνια-Βίγλα αποκόπτουν την επικοινωνία της Κόνιτσας με τα Ιωάννινα.

Η 75η Ταξιαρχία περιορίστηκε, λόγω ελλείψεως εφεδρειών, σε σθεναρή άμυνα επί των θέσεων της. Το ένα εκ των δύο πυροβόλων του ουλαμού πυροβολικού αχρηστεύθηκε, ενώ το άλλο εσίγησε κι αυτό λόγω έλλειψης πυρομαχικών. Την 12.30 ω. τραυματίζεται σοβαρά ο Δκτής της Ταξιαρχίας Σχης Δόβας Κωνσταντίνος από ανατίναξη νάρκης. Την Διοίκηση της Ταξιαρχίας αναλαμβάνει ο Δκτής 584 Τ. Πεζικού Αντισυνταγματάρχης Παλλαντάς Γ.

2η ημέρα επιθέσεως, 26 Δεκ.

Την 26 Δεκ. τα 581-527 Τ. Πεζικού και το 24ο Τάγμα Χωροφυλακής κινούνται από περιοχή Καλπακίου προς Μαυροβούνι-Βίγλα, όπου αντιμετωπίζουν τις Ταξιαρχίες 16η Παλαιολόγου και 38η Αγράφων. Τη νύκτα οι κομμουνιστές κατέλαβαν τις πρώτες κατοικίες στη Κάτω Κόνιτσα, και χρειάσθηκε αντεπίθεση τμήματος του 582 Τ. Πεζικού για να τους εκδιώξει.

3η ημέρα επιθέσεως, 27 Δεκ.

Το βράδυ δύναμις 200 κομμουνιστών κατόρθωσε να διεισδύσει στη Κάτω Κόνιτσα. Οι εφεδρικές δυνάμεις της 75ης Ταξιαρχίας αντεπετέθησαν και ανέκοψαν τη προώθηση τους.

Οι δυνάμεις ενισχύσεως, 581 Τ. Πεζικού και 24ο Τάγμα Χωροφυλακής δέχονται ισχυρές επιθέσεις από Ταξιαρχίες Παλαιολόγου και Ζαγορίων για να μη προωθηθούν. Συγχρόνως άλλες ενισχύσεις, η 43η Ταξιαρχία και τμήματα της 41ης Ταξιαρχίας προωθούνται προς Καλπάκι προς ενίσχυση του581 Τ. Πεζικού και κατάληψη της Βίγλας. Παράλληλα η 76η Ταξιαρχία επιτίθεται από αριστερά στη κατεύθυνση Τσούκα-Κούκος-Βασιλικό.

4η ημέρα επιθέσεως, 28 Δεκ.

Η 75η Ταξιαρχία εξεδίωξε τους κομμουνιστικές δυνάμεις από Κάτω Κόνιτσα. Αλλά η 32η Ταξιαχία των κομμουνιστών εξαπέλυσε σφοδρότατες επιθέσεις και κατόρθωσε να καταλάβει το αντέρεισμα Μακροβούνι, στα ΒΔ της Κονίτσης. Οι ενισχύσεις των εθνικών δυνάμεων κατόρθωσαν να προωθηθούν στη γραμμή Άνω Ραβένια-Μεσοβούνι-Γκραμπάλα.

5η ημέρα επιθέσεως, 29η Δεκ.

Συνεχίζεται ο αγώνας και η εκκαθάριση της πόλεως από διεισδύσασες κομμουνιστικές ομάδες. Τη νύχτα 29ης προς 30η Δεκ. η Γ΄Μοίρα Καταδρομών από Άνω Ραβένια διείσδυσε μεταξύ των γραμμών και κατέλαβε υψώματα στα νώτα της εχθρικής διατάξεως.

6η ημέρα, 30η Δεκ.

Μετά την επιτυχία της Γ΄ Μοίρας τμήματα ενισχύσεως κινούνται προς Γέφυρα Μπουραζάνι και Γέφυρα Βοϊδομάτι.

7η ημέρα, 31η Δεκ.

Λαμβάνουν χώρα σφοδρές επιθέσεις εναντίον των υψ. Προφ. Ηλίας και Αγ. Αθανάσιος. Όλες οι επιθέσεις αποκρούστηκαν επιτυχώς. Τις βραδινές ώρες εισέρχονται στη Κόνιτσα τμήματα της 43ης Ταξιαρχίας ( Δκτής ταξίαρχος Καρδάρας ), μαζί με τη Γ΄ Μοίρα Καταδρομών και Λόχο του 24ου Τάγματος Χωροφυλακής.

Ημέρα της πρωτοχρονιάς και μέχρι την εορτή των Θεοφανείων.

Διεξάγεται αγώνας για την εκκαθάριση της περιοχής Κονίτσης, που έληξε την 6η Ιαν. με πλήρη νίκη των εθνικών δυνάμεων.

Θα πρέπει εδώ να τονισθεί η συμβολή στον αγώνα των ηρωικών κατοίκων της Κόνιτσας, οι οποίοι με απαράμιλλο θάρρος, πίστη, καρτερία και υψηλό πατριωτισμό έγιναν βοηθοί και συμπολεμιστές των στρατιωτών μας. Για τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των κατοίκων της η Κόνιτσα τιμήθηκε με τον πολεμικό σταυρό Α΄ Τάξεως.

Σήμερα πολλαπλασιάζονται οι εις βάρος της πατρίδος μας προκλήσεις. Η Β. Ήπειρος συνεχίζει να στενάζει υπό τον ξενικό ζυγό, ανύπαρκτες μειονότητες, η αλβανική, η σλαβομακεδονική, κ.ά. εφευρίσκονται για λογαριασμό τρίτων, εθνικά μας εδάφη διεκδικούνται, ο εθνικός μας χώρος παραβιάζεται καθημερινά, νέες ύπουλες ιδέες περί πολυπολιτισμικότητας απειλούν την εθνική μας συνείδηση και την ομογένεια του πληθυσμού μας. Κοσμοπολίτικα σχέδια επιδιώκουν ανενόχλητα να σβήσουν την ιστορική μας μνήμη και την εθνική μας υπερηφάνεια. Η εθνική μας κυριαρχία και η ιστορική μας υπόσταση στο Αιγαίο, την Κύπρο και τη Θράκη απειλούνται. Η Τουρκία διατηρεί για 37 τώρα χρόνια 40.000 στρατό κατοχής στη Κύπρο, παρά τα ψηφίσματα του ΟΗΕ . Ασκώντας κρατική τρομοκρατία, έθεσε υπό ομηρεία την Ελλάδα, η οποία για πάνω από τριάντα χρόνια δεν μπορεί να κάνει χρήση ενός κυριαρχικού της δικαιώματος, που είναι η επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο σύνολο του θαλάσσιου χώρου της, ή η χάραξη της Αποκλειστικής οικονομικής της Ζώνης ( ΑΟΖ ).

Το εξουσιαστικό πολιτικό μας σύστημα αποδεικνύεται αναποτελεσματικό, ανίκανο να αντιμετωπίσει τη κατάσταση. Η κρίση των θεσμών, οικονομική, κοινωνική και ηθική , υποδηλώνει την ιστορική υστέρηση του συστήματος εξουσίας σε σχέση με την κοινωνία. Η πολιτική μας ελίτ, κατάκοπη από σκάνδαλα, κορεσμένη από νεποτισμό, αποσυρμένη από την αίσθηση του πραγματικού, βρίσκεται πια αντιμέτωπη με την ίδια τη κοινωνία. Αποτέλεσμα είναι να βιώνουμε σήμερα μια άνευ προηγουμένου βίαιη ανατροπή σειράς δικαιωμάτων του πολίτη στον κοινωνικό, οικονομικό, εργασιακό και άλλους τομείς, που όλα θυσιάζονται στο βωμό του εξωτερικού δανεισμού. Η πολιτεία, στη δήθεν προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης, καταπατεί βασικές αρχές της ατομικής και κοινωνικής υπόστασης του ανθρώπου, και οδηγεί τους πολίτες στην εξαθλίωση.

Αυτή η κατάσταση είναι εθνική ανάγκη να ανατραπεί. Για να μπορέσει η χώρα μας και ο λαός της να ανασάνουν. Για να αποκτήσουμε εθνική αξιοπρέπεια και αυτοπεποίθηση. Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, χρειάζεται ανασύνταξη όλων των υγιών δυνάμεων της χώρας, με προσκλητήριο εγρήγορσης και δράσης απέναντι στη παρακμή του παλαιοκομματικού συστήματος. Χρειάζονται νέες βάσεις για το αύριο της χώρας μας, ένα αύριο αντάξιο του ονόματος και της ιστορίας της. Η χώρα μας μπορεί και πρέπει να ξυπνήσει από το λήθαργο και τη νάρκωση της αδράνειας και της παρακμής, που της επέβαλαν οι ελίτ-κάστες της μακράς μεταπολιτευτικής νύχτας.

Για το σκοπό αυτό, χρειάζεται πρώτα απ’ όλα να συντηρούμε άγρυπνη την εθνική μας μνήμη και την ευγνωμοσύνη μας στην αγωνιστικότητα και την θυσία εκείνων που αγωνίστηκαν για τη πατρίδα μας. Και οι μαχητές της Κόνιτσας αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για τη πατρίδα μας. Για να μην επικρατήσει εδώ ο κόκκινος φασισμός και η σκοταδιστική δουλεία του άθεου μαρξισμού.

Ο Θεός να αναπαύσει τις ψυχές των γενναίων προμάχων της Κονίτσης, και να χαρίσει στη πατρίδα μας καινούργιες δόξες, και ευόδωση όλων των εκκρεμών εθνικών μας θεμάτων.-

Βοηθήματα για τη Μάχη της Κονίτσης

-«Στρατάρχης Αλ. Παπάγος», Παπαγιανοπούλου, δημοσιογράφου, Δνση Ιστορίας Στρατού.

- «Αρχεία Εμφυλίου Πολέμου ( 1944-1949 ) », ΓΕΣ/ΔΙΣ, 1998

-«Η Μακεδονία», Ταξχου Σαράντη

* Ο Υπτγος ε.α. Γεώργιος Γκορέζης είναι Πρόεδρος της Ένωσης Αποστράτων Αξκών Ιωαννίνων, μέλος και τ. πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Στρατιωτικής Ιστορίας και ενεργό μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών και Συγγραφέων Ηπείρου. Είναι απόφοιτος της Σχολής Διοικήσεως και Επιτελών Αμερικής(Command and General Staff College),και διετέλεσε : δντής παραγωγής πληροφοριών στη Νότια Πτέρυγα του ΝΑΤΟ ( NAPLES-AFSOUTH, 1988-1990 ) και πρόεδρος στο ΧΧΙV Διεθνές Συνέδριο Στρατιωτικής Ιστορίας στη Λισαβόνα ( 1998 ).