Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων - Καταθέσεις πολιτικών

Το παρόν αποτελεί μια σύνοψη από το βιβλίο-απολογία που συνέταξε ο Λογοθετόπουλος μέσα από τη φυλακή. Εστιάζεται στις καταθέσεις πολιτικών στη δίκη των δοσιλόγων το Φεβρουάριο του ’45, όσον αφορά την ανάγκη σχηματισμού κυβερνήσεως αμέσως μετά την κατάληψη της χώρας από τις δυνάμεις του Άξονα, καθώς και τη γνώμη τους για τη δράση των κυβερνήσεων αυτών.

Ολόκληρο το βιβλίο μπορείτε να το διαβάσετε εδώ

Ιδού η αλήθεια, Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, 1948


Θεμιστοκλής Σοφούλης, φιλελεύθερος πολιτικός, τρεις φορές πρωθυπουργός.

"Ούτε πιθανήν εικασία είναι δυνατόν να κάμη τις, ότι οι κατηγορούμενοι είχον δολίαν πρόθεση προς εξυπηρέτησιν ή διευκόλυνσιν του εχθρού όταν ανέλαβον τον σχηματισμόν Κυβερνήσεως, ούτε γνωρίζω πράξεις των διευκολυνούσας των εχθρόν. Όλοι τους είναι καλοί πατριώται."


Γεώργιος Καφαντάρης, φιλελεύθερος πολιτικός, υπουργός επί Βενιζέλου, και βραχύβιος πρωθυπουργός το ’24.
Στη προανάκριση της δίκης κατέθεσε.

"Δε φαντάζομαι ότι υπάρχει κανείς εκ των αναλαβόντων τον σχηματισμόν Κυβερνήσεως επί κατοχής ή των συμμετεσχόντων εις ταυτας, ο οποίος να το έπραξε δια να εξυπηρετήση τον εχθρόν ή να προδώσει τα εθνικά συμφέροντα. Εάν εις τον κανόναν τούτο υπάρχη τυχόν εξαίρεσις και εκινήθη τις απο καθαράν ιδιοτέλειαν, η αμφίβολος αυτη εξαίρεσις θα ηδύνατο να πιστοποιηθη απο το έργο της ανακρίσεως. Οι άλλοι κατα την αντίληψιν μου ωδηγήθησαν απο δυο σκέψεις είτε ότι ηδύνατο να προσφέρουν τας υπηρεσίας των εις τον Λαον, αν όχι ίσως μεγάλας έστω και μικράς, είτε ότι η νίκη του Άξονος ήτο βεβαία και θα έπρεπε να παρασκευασθή το έδαφος δια να εμφανισθούν κατά τη ρύθμιση των Εθνικών ζητημάτων συνήγοροι των δικαίων του Έθνους. "


Δημήτριος Μάξιμος, τραπεζίτης, πολιτεύτηκε με το Λαϊκό κόμμα, διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών και βραχύβιος Πρωθυπουργός. Δώρισε την οικία του στο κράτος, το γνωστό Μέγαρο Μαξίμου.

"Κατ' αρχας ενόμιζον ότι δεν έπρεπε να σχηματισθή Κυβέρνηση κατοχής, όταν όμως είδον ότι οι Γερμανοί επέπεσαν ως όρνεα εις την Ελλάδα, επείσθην ότι εάν δεν εσχηματίζετο Κυβέρνησις, θα αφιέμεθα εις ουχί ισχυράς χείρας, διότι επρόκειτο να ανατεθή η διοίκησις εις υπαλληλίσκους, καθ' όσον οι ανώτεροι υπάλληλοι δεν θα εδέχοντο να αναλάβουν την Διοίκησιν και είπα τότε εις τον κ. Ράλλην ότι καλόν θα ήτο να δεχθή τον σχηματισμόν Κυβερνήσεως. Όλοι οι αποτελούντες τας Κυβερνήσεως κατέβαλον εξαιρετικάς προσπάθειας να εξυπηρετήσουν τον Λαόν και να βοηθήσουν τους συμπολίτας των" και περαιτέρω "επαναλαμβάνω ότι όλοι επι κατοχής εκυβέρνησαν τον τόπο απο λόγους πατριωτικούς"


Γεώργιος Στράτος, συντηρητικός πολιτικός, διετέλεσε μεταπολεμικά Υπουργός Στρατιωτικών

"Πιστεύω ότι τα όργανα του Ε.Α.Μ. είναι εκείνα τα οποία προσεπάθησαν να δημιουργήσουν εντυπώσεις εις το εξωτερικόν, ότι αι κυβερνήσεις κατοχής ήσαν "Quisling"" και περαιτέρω: "δεν είναι δυνατόν να ευρεθή Έλλην και δη πολιτικός ή στρατιωτικός όστις να εβοήθησεν τον εχθρόν, είναι δε καταπληκτικόν το ότι αποδίδεται εις τους κατηγορούμενους κατηγορία εσχάτης προδοσίας” και περαιτέρω: “Δεν γνωρίζω αν η σύναψη της ανακωχής έβλαψε, διότι επί του παρόντος έχομεν το γεγονός ότι εσώθησαν δι’ αυτής 300.000 άνδρες, οίτινες θα συνελαμβάνοντο αιχμάλωτοι, κατά το δεύτερον υπογραφέν πρωτόκολλον ο στρατός εθεωρήθη ως αιχμάλωτος, πιθανώς δε να συνέβη τούτο διότι η Κυβέρνησις (Τσουδερού ’41) δεν ανεγνώρισε την συνθηκολόγησιν. Όταν κατελήφθη η χώρα μας υπήρχε μέγα μέρος της κοινής γνώμης το οποίον ήθελε να υπάρχει Ελληνική Κυβέρνησις κατά την κατοχήν και άλλο που δεν ήθελε. Όλοι οι νόμοι έγιναν προς όφελος του Λαού και ουχί των κατακτητών. "


Τζων Θεοτόκης, βασιλόφρων πολιτικός, βραχύβιος Πρωθυπουργός

"Είχον την εντύπωσιν ότι αι Κυβερνήσεις κατοχής εγένοντο δια της Γερμανικής επιβολής και ότι δεν έπρεπε να συμμετάσχουν εις αυτάς πολιτικοι, εκ των υστέρων όμως διεπίστωσα ότι αυταί γενόμεναι εξυπηρέτησαν την Χώραν και όχι τον κατακτητήν. Εις τας Ιονίους Νήσους τα δικαστήρια, μεταξύ άλλων υπέστησαν τρομεράν μείωσιν εκ μέρους του κατακτητού, συνελήφθη ο εισαγγελελευς εφετών Κομνηνός, όστις μετεφέρθη αιχμάλωτος εις Ιταλίαν και ο αντιεισαγγελευς Καταπόδης εξωρίσθη εις Ήπειρον, ενώ δεν συνέβη τούτο εις την λοιπήν Ελλάδα, όπου υπήρχε κυβέρνησις. Η Ιταλική διοίκησις εις τας Ιονίους Νήσους υπήρξεν αισχρά. Έδιδον 134 δράμια λάδι δι έκαστον μηνιαίως και 4 ουγγιές καλαμποκάλευρον. Η διάλυσις των ταγμάτων ασφαλείας έφερε τον Δεκέμβριο του 1944" Επίσης προσέθεσεν συγκρίνων τον τρόπον της διαβιώσεως των εις τας Ιονίους Νήσους Ελλήνων υπό την άμεσον Ιταλικήν Διοίκησιν και των εις την Ηπειρωτικήν Ελλάδα Ελλήνων υπό την Ελληνικήν Κυβέρνησιν, ότι υπο τας παντοειδεις ανυποφόρους καταπιέσεις της Ιταλικής Διοικήσεως εις τας Ιονίους Νήσους, ο κόσμος επεζητει να διαφευγη εκίθεν προς την "Ελεύθερη Ελλάδα" και ως τοιάυτην ο κόσμος εχαρακτήριζε την λοιπήν Ελλάδα εις ην επεξετείνετο η αρμοδιότης της Ελληνικής Κυβερνήσεως.


Κωνσταντίνος Ρέντης, φιλελεύθερος πολιτικός, διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών.

"Κατα την γνώμη μου έπρεπε να σχηματισθή Κυβέρνησης κατοχής δια να εξυπηρετήση τον λαόν, τον προστατεύση απο τα δεινοπαθήματα και μετριάση τας συμφοράς. Οι πολιτικοί δεν ανέλαβον απο εγωιστικούς λόγους.
Η κυβέρνησις Τσολάκογλου ήτο υπηρεσιακή, απεφευχθη δε δια ταυτης το Ιταλικόν προτεκτοράτον και ο Ιταλός "Gauleiter". Ουδείς εκ των υπουργών εξυπηρέτησε τους Γερμανούς. Ο νόμος περί τιμωρίας των αναχωρούντων δια το εξωτερικόν εγένετο δια να καλύψουν οι κυβερνώντες τας αληθείς προθέσεις των''."
Όταν επρόκειτο να αναχωρήση δια τη Μέση Ανατολη, συνήντησε τον τότε υπουργό κ. Β. Καραπάνο, ο οποίος του είπε αποχαιρετώντας τον "στο καλο και η Παναγιά μαζί σου". Εξήγησε έπειτα στο δικαστήριο ότι κατά τη γνώμη του η Κυβέρνησις αυτή ουσιαστικώς βοηθούσε τους φεύγοντας δια τη Μέση Ανατολή και πολλές φορές διευκόλυνε την αναχώρηση τους, παρείχε και στις οικογένειες τους τα μέσα της ζωής, συντάξεις και βοηθήματα.


Αντώνιος Αθηνογένης, συντηρητικός πολιτικός, Υπουργός Υγείας του Κονδύλη

"Εκλήθην κι εγώ να αναλάβω Υπουργείον, αλλά εδειλίασα, δεν είχον το θάρρος και τον πατριωτισμό των κατηγορουμένων. Αι κυβερνήσεις κατοχής ορθώς εσχηματίσθησαν, ακολουθήσασαι την παράδοσιν του Γένους, το οποίον χάρις εις την πολιτικήν του Πατριάρχου Γενναδίου και χάρις εις τα δια τάυτης αποσπασθέντα παρά του κατακτητού Μωάμεθ ειδικά προνόμια διεβίωσε τούτο επί τόσους αιώνας υπό τον Τουρκικόν ζυγόν ως ίδιον σχεδόν κράτος, διατηρήσαν Θρησκείαν, Γλώσσα και Εθνισμόν.
Κατ’ ανάλογον τρόπον αι κυβερνήσεις Κατοχής πολιτευθείσαι έναντι του κατακτητού, εβοήθησαν και εξυπηρέτησαν όσον το δυνατόν την χώραν και τον Ελληνικόν Λαόν.
Τον Λογοθετόπουλον εθεώρουν ως γερμανόφιλον, πλην όμως όταν ανέγνωσα (αρχάς 1943) ένα φυλλάδιον περιλαμβάνον μεταξύ άλλων και μια έντονον διαμαρτυρίαν του ως Πρωθυπουργού δια την ομηρίαν και γενομένας εκτελέσεις, μετέβαλα γνώμην και θεωρώ αυτόν πατριώτην. "


Γεώργιος Παπανδρέου, ο γνωστός..

Ο Παπανδρέου υπήρξε ο κυριότερος μάρτυρας κατηγορίας και κατέθεσε ότι η αυτή ύπαρξις των κυβερνήσεων προϋποθέτει συνεργασίαν και κατ’ ακολουθίαν διευκόλυνσις του εχθρού. Ερωτηθείς από το δικαστήριο αν έχει να αναφέρει συγκεκριμένες πράξεις που πιστοποιούν το ανωτέρω γεγονός, δήλωσε ότι "δεν γνωρίζει συγκεκριμένες πράξεις των κατηγορουμένων περιεχούσας πρόθεσιν εξυπηρετήσεως του εχθρού."
"Σε άλλες χώρες υπήρξαν "Quisling", στην Ελλάδα όμως δεν υπήρξαν, διότι η Ελλάς έκαμεν καθολικήν αντίστασιν κατά των εισβολέων και δεν υπήρξεν ουδεμίαν προσυνεννόησις μετα τούτων. "


Παναγιώτης Κανελλόπουλος, κεντρώος και μετέπειτα καραμανλικός πολιτικός, διετέλεσε βραχύβιος Πρωθυπουργός

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ήταν ουσιώδης μάρτυρας κατηγορίας. Παρόλο αυτό, σε σημείο της κατάθεσης του αναφέρει "Εις ελαχίστας περιπτώσεις εδημοσιέυοντο τα ονόματα των αναχωρούντων εις Αίγυπτον, και τούτο με πείθει ότι υπήρχε πρόθεσις καλή εκ μέρους των κυβερνήσεων δια να λαμβάνουν τον μισθόν των αι οικογένειαι των αναχωρούντων. "