Στρατηγός Αθανάσιος Χρυσοχόου - Ο προμαχώνας της Μακεδονίας στην κατοχή

(κειμενο απο το τευχος 66 του περιοδικου «ΤΟΤΕ» που δεν υπαρχει σήμερα)

(Ο Λάμπρος Κορομηλάς ήταν πρόξενος στις αρχές του αιώνα στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη και διηύθυνε τον Μακεδονικό Αγώνα οπό το ψευδώνυμο ΔΕΣΠΟΤΗΣ. )

Υιός του γιατρού Ιωάννου Χρυσοχόου, γεννήθηκε στα Πράμαντα Ιωαννίνων το 1890. Φοίτησε στο Δημοτικό και Σχολαρχείο Πραμάντων και στο Γυμνάσιο Άρτας. Το 1908 ενεγράφη στη Νομική Σχολή Αθηνών και κατά το τελευταίο έτος των σπουδών του κατετάγη στον Στρατό και έλαβε μέρος στους πολέμους 1912-1913, μετέσχε δε και στο Μακεδόνικο Μέτωπο το 1918. Κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία πήρε μέρος ως ίλαρχος στην Μεραρχία Ιππικού, έχει μάλιστα συγγράψει το 1934 το βιβλίο «ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΙΠΠΙΚΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΝ».
Μετά το πέρας του πολέμου παρέμεινε ως μόνιμος Αξιωματικός του Ιππικού.

Μέχρι το 1935 υπηρέτησε ως επιτελικός αξιωματικός, διετέλεσε καθηγητής στη Σχολή Πολέμου και υπηρέτησε ως Διοικητής Συντάγματος Ιππικού στις Σέρρες και διάφορες πόλεις της Μακεδονίας. Τσ 1935 τοποθετήθηκε ως επιτελάρχης του Σώματος Στρατού,συνδέσας έκτοτε την τύχη του με την θεσσαλονίκη και την Μακεδονία. Από την θέση του αυτή και με την προσωπική του μέριμνα και επίβλεψη του οργανώθηκε η άμυνα των βορείων συνόρων μας προς την Βουλγαρία και από το 1939 προς την Αλβανία.
Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940-1941 συνέχιζε να υπηρετεί ως επιτελάρχης του Γ1 Σώματος Στρατού και μετέπειτα ως Αρχηγός του Επιτελείου της Γ' Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας.

Η δράσις του κατά την κατοχή στην Μακεδονία

Η αρχή της κατοχής τον βρίσκει στην Αθήνα. Οι κατέχοντες και προσαρτήσαντες την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Βούλγαροι επεξέτειναν την προπαγάνδα τους και στην υπόλοιπη Δυτική (Γερμανοκρατούμενη-Ιταλοκρατούμενη) Μακεδονία με σκοπό να προσηλυτίσουν και να εγγράψουν Έλληνες στην Βουλγαρική Λέσχη Θεσσαλονίκης. Το δόλωμα ήταν κυρίως τρόφιμα και πολλές εξυπηρετήσεις, ήθελαν δε αθρόες εγγραφέςώστε να εμφανιστεί η Δυτική Μακεδονία ως κατοικούμενη κατά πλειοψηφία από Βουλγάρους, με σκοπό την προσάρτηση της. Πράγματι ενεγράφησαν 20.000 άτομα ρευστής εθνικής συνειδήσεως ως μέλη της λέσχης (σλαυομακεδόνες Κ.τ.λ.).

Η κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου διειδε τον θανάσιμο κίνδυνο (όσο και αν θέλουν οι ανιστόρητοι να το αγνοούν) και παρεκάλεσε τον Στρατηγό Χρυσοχόου να αναλάβη το βαρύ έργο εξουδετερώσεως της Βουλγαρικής προπαγάνδας διορίζοντας τον, τον Ιούλιο 1941, Γενικό Επιθεωρητή Νομαρχιών Μακεδονίας (υπουργό Μακεδονίας-Θράκης θα λέγαμε σήμερα) που δεν απαιτείτο έγκρισις εκ μέρους των Αρχών Κατοχής, θέτοντας στην διάθεση του μεγάλα ποσά τα οποία διεχειρ'ισθη με πλήρη εντιμότητα.

Τον διορισμό του ενέκρινε και η Κυβέρνηση Μέσης Ανατολής, ήταν δε ο υπ' αριθμ. 3 συνεργάτης στην Θεσσαλονίκη του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής.Για την αντιμετώπιση της βουλγαρικής προπαγάνδας, που είχε αρχηγό τον διαβόητο Κάλτσεφ, ίδρυσε ευρεία υπηρεσία Κατασκοπείας, Γραφεία και Επιτροπές Λαϊκής διαφωτί-οεως σε πόλεις και σε χωριά, ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα. Οι Βούλγαροι παρουσίαζαν στους αγράμματους χωρικούς πλαστογραφημένα ιστορικά στοιχεία (όπως σήμερα τα Σκόπια). Για την αντιμετώπιση τους εξέδωσε με την βοήθεια της Εταιρείας Μακεδόνικων Σπουδών το 1942 και διένειμε μυστικά το βιβλιαράκι «Οι βόρειες επαρχίες της Ελλάδος και οι βουλγαρικές βλέψεις » που το απηγόρευσαν οι Γερμανοί. Στις ενέργειες του τον βοήθησαν πολλοί αξιωματικοί καθώς και ο λαός της Μακεδονίας (αυτή είναι πραγματική εθνική αντίσταση). Πράκτορες του παρακολουθούσαν και φωτογράφιζαν όσους μπαινόβγαιναν στην βουλγαρική Λέσχη Θεσσαλονίκης, σχημάτισε δε με την βοήθεια τους αρχείο Βουλγαροφρόνων (θα ήταν ενδιαφέρον να το... βλέπαμε).

Εκ της όλης παρακολουθήσεως συνέτασσε εκθέσεις τις οποίες έστελνε τόσο στην Κατοχική κυβέρνηση άσο και στην Κυβέρνηση του Καΐρου μέσω Τουρκίας. Συνεργάτες του στην σύνταξη των εκθέσεων είχε τους Αθαν.Φροντιστή και Ευάγγελο Δόρτα, γραμματέας του σε για ένα διάστημα ήταν ο τέως βουλευτής Πειραιώς Δημήτριος Χονδροκούκης, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε ως ταχυδρόμος του πολλές φορές. Επί τη βάσει των εκθέσεων αυτών ο Γ. Παπανδρέου, ως πρωθυπουργός, συνέτασσε τις δικές του εκθέσεις προς τους συμμάχους για τα διεθνή δίκαια της Ελλάδος.

Η αντιμετώπισις της προπαγάνδας είχε τετραπλή μορφή:
α) πληροφοριακή,
β) προληπτική,
γ) ανασταλτική,
δ) επανορθωτική
και έτσι πολλοί Μακεδόνες γλύτωσαν από τα νύχια των Βουλγάρων. Εντός ολίγου χρόνου διεγράφησαν από την Βουλγαρική Λέσχη Θεσσαλονίκης και παρέδοσαν τις Βουλγαρικές ταυτότητες τους 4.000 άτομα, προς μεγάλη λύπη των Βουλγάρων και του ΚΚΕ. Με άριστη υπηρεσία πληροφοριών συγκέντρωνε, επίσης, στοιχεία από την Βούλγαροκρατούμενη Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και τα έστελνε και αυτά στις Κυβερνήσεις Καΐρου και Αθηνών.

Εκτός από την βουλγαρική προπαγάνδα εξουδετέρωσε και την Ιταλορουμανική, διότι οι Ιταλοί προσπάθησαν να ιδρύσουν το «πριγκηπάτο" της Πίνδου των Βλαχόφωνων της περιοχής με αρχηγό τον τυχοδιώκτη δικηγόρο Αλκιβιάδη Διαμαντή. Για την ενημέρωση του βλαχόφωνου πληθυσμού τύπωσε και μοίρασε μυστικά το βιβλιαράκι «Οι Βλάχοι της Μακεδονίας, Θεσσαλίας και Ηπείρου" το 1942, έκδοση Εταιρείας Μακεδόνικων Σπουδών. ̚
Οι αναφορές του προς τις κυβερνήσεις τυπώθηκαν το 1950 σε 6 τόμους από την Εταιρεία Μακεδόνικων Σπουδών, που ενώ είναι βασικότατα ντοκουμέντα δυστυχώς οι «ιστορικοί" τα "αγνοούν". Μέγιστη προσφορά προς το έθνος θα κάνει η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών να τα ξανατυπώσει ώστε να μάθουν την αλήθεια όσοι θέλουν, τουλάχιστον.

Έλαβε επίοης μέρος σε συζητήσεις με Αλβανούς ηγέτες για την ίδρυση χαλαρής συνομοσπονδίας Ελλάδος-Αλβανίας, η οποία τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, όπως αναλυτικά γράφουμε σε άλλες σελίδες του περιοδικού.
Μεγάλος αντίπαλος του Αθαν. Χρυσοχόου ήταν το ΕΑΜ-ΚΚΕ διότι εξέχοντα μέλη του ήταν σλαυόφωνα και μέλη της Βουλγαρικής Λέσχης Θεσσαλονίκης και προπαγάνδας όπως π.χ. ο Λάζαρος Ζησιάδης Τερπόφσκυ, που μέχρι τον πόλεμο ήταν υπάλληλος της Βουλγαρικής πρεσβείας στην Αθήνα (άλλα μέλη η Μίρκα Γκίνοβα - Ειρήνη Γκινή κ.τ.λ.).

Ο Τερπόφσκυ μέχρι πρόσφατα παρουσιάζονταν οπό τον αυτοσχέδιο «Στρατηγό» Βαφειάδη και το ΚΚΕ ως μέγας "πατριώτης". Το ΚΚΕ ανέλαβε την προστασία της Βουλγαρικής προπαγάνδας, φτάνοντας μέχρι τη δολοφονία των εργαζομένων υπέρ της ελληνικής προπαγάνδας. Τόσο λυσσώδης υπήρξε η εναντίον της επίθεσις ώστε η πολεμική του βουλγαρισμού προ αυτής ήταν... χλιαρή.

Όποιος τολμούσε να καταφερθεί κατά των πρακτόρων της βουλγαρικής προπαγάνδας, που ήταν πολλοί υπάλληλοι του Βουλγάρου Κάλτσεφ (φίλου του Τερπόφσκυ), εχαρακτηρίζετο πουλημένος, όργανο του «προδότη» Χρυσοχόου κ.τ.λ. Ο ίδιος δε ο Χρυσοχόου καθυβρίζετο και απειλείτο. Για να μην εκθέσει τους συνεργάτες του οε διπλό κίνδυνο, ΕΑΜιτών και Γερμανών, αναγκάστηκε να σταματήσει για λίγο την δράση του. Την επανέλαβε δε όταν πήρε έγγραφο της Υπηρεσίας Πληροφοριών της Μεγάλης Βρετανίας, μέσω του Προξενείου της Σμύρνης.

Σημειωτον ότι ο Μάρκος Βαφειάδης πριν τον «καταγγείλει» ως προδότη του πρότεινε να πάει στον ΕΛΑΣ.
Μετά την «απελευθέρωση» της Θεσσαλονίκης από τον ΕΛΑΣ, τον Οκτώβριο του 1944 συνελήφθη από την Εαμική Πολιτοφυλακή και ενεκλήσθη στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως της Αριδαίας. Μαζί του ήταν οι Μιχαήλ Μαντούβαλος, Νικόλας Λιούμττας, ήρωας της μάχης των Οχυρών, και οι συνεργάτες του Θεοχαρίδης (πρώην υπουργός) και Δημ. Χονδροκούκης (βουλευτής αργότερα), όπου υπέστη πολλές ταλαιπωρίες.

Το «λαϊκό δικαστήριο» στην Αψαλο Σκύδρας τον κατεδίκασε σε θάνατο ως τον υπ' αριθμ. 1 εχθρό της ενοποίησης της «Μακεδονίας»!!! Πλήθος εγκάθετων εαμιτών ούρλιαζε να τους τον παραδώσουν για να τον ...σουβλίσει!! (Αυτοί είναι οι αντιστασιακοί» του ΕΑΜ). Στο χωριό Φούστανη Αρδέας του έγινε, μαζί με τους συνεργάτες του, εικονική εκτέλεση με άσφαιρα πυρά.Στις 17 Φεβρουαρίου 1945, μετά την συμφωνία της Βάρκιζας, απελευθερώθηκε από τους Άγγλους.

Μετά την απελευθέρωση απεστρατεύθη και ανέπτυξε ευεργετική δραστηριότητα ως Αντιπρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Ερυθρού Σταυρού. Απεβίωσε το 1967, σε ηλικία 77 ετών. Δυστυχώς το ελληνικό κράτος δεν τον τιμά όπως και τόσους άλλους ήρωες, στους οποίους οφείλει την ύπαρξη του, τιμά όμως τους Βαφειάδηδες κ.τ.λ., που έκαναν χιλιάδες εγκλήματα σε βάρος του λαού μόνο και μόνο για να αποσπάσουν την Μακεδονία-Θράκη από το ελληνικό έδαφος, δηλ τα αντίθετα απ' ό,τι έπραξε ο Αθαν. Χρυσοχόου. Η λέξη ντροπή είναι μικρή για να εκφράσει την αγανάκτηση μας.